Φόβοι Κούρδων για μια νέα προδοσία από τον Τραμπ

Οι Σύροι αντάρτες που βοήθησαν στην ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, προχώρησαν σε μια ξεχωριστή, λιγότερο γνωστή επίθεση.

Ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), μια ομάδα ανταρτών που υποστηρίζεται από την Τουρκία, έχει πολεμήσει τις τελευταίες ημέρες τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) υπό την ηγεσία των Κούρδων, μια ομάδα που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και την οποία η Άγκυρα θεωρεί σοβαρή απειλή, σημειώνουν οι Financial Τimes.

Οι Κούρδοι της Συρίας, που αποτελούν περίπου το 10% του πληθυσμού της χώρας, δημιούργησαν μια δική τους περιοχή κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και φοβούνται ότι μπορεί να καταλήξουν σε χειρότερη κατάσταση κάτω από μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία των ανταρτών που υποστηρίζεται από την εχθρική τους Τουρκία.

Η Άγκυρα βλέπει τους SDF ως προέκταση του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος της Τουρκίας, ή PKK, της ένοπλης ομάδας που πολεμά το τουρκικό κράτος εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Ενώ οι ΗΠΑ εξόπλισαν τις SDF για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος, η επιστροφή του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ θέτει υπό αμφισβήτηση το πόσο καιρό θα συνεχιστεί η υποστήριξη της Ουάσιγκτον.

Οι ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει επί δεκαετίες κουρδικές ομάδες ως στρατιώτες στο Ιράκ και τη Συρία μόνο για να σταματήσουν να τους υποστηρίζουν μόλις τελειώσει η χρησιμότητα τους, ένα αποτέλεσμα που κάποιοι φοβούνται ότι θα μπορούσε να τις θέσει σε κίνδυνο και να δώσει χώρο στο Ισλαμικό Κράτος να ανασυνταχθεί.

«Οι Κούρδοι στη Συρία βρίσκονται σε μια πολύ επισφαλή κατάσταση αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Ρενάντ Μανσούρ, ειδικός στη Μέση Ανατολή στο Chatham House. «Συνδέονται με το PKK, κάτι το οποίο φέρνει τους Κούρδους της Συρίας σε σύγκρουση με την Τουρκία. Δεν έχουν πραγματικά συμμάχους όπου κι αν κοιτάξουν».

«Εξαρτώνται από τη σχέση τους με τις ΗΠΑ, αλλά οι ΗΠΑ τους βλέπουν ως "asset" όταν είναι βολικό», είπε ο Μανσούρ. «Η ανησυχία τους είναι ότι μπορεί να θεωρηθούν αναλώσιμοι».

Οι Κούρδοι αριθμούν περίπου 40 εκατομμύρια στη Μέση Ανατολή. Είναι χωρισμένοι μεταξύ Ιράκ, Ιράν, Συρίας και Τουρκίας. Οι προσπάθειες για ανεξαρτησία έχουν οδηγήσει σε μια σειρά από μαχητικά κινήματα, όπως το PKK στην Τουρκία. Τα ιρακινά κουρδικά κόμματα εξακολουθούν να τρέφουν την επιθυμία για ένα κουρδικό κράτος, αν και η ημιαυτόνομη κυβέρνησή τους είναι στενά συνδεδεμένη με τη Βαγδάτη.

Κατά τη διάρκεια του μεγάλου μέρους του συριακού εμφυλίου πολέμου, ο οποίος ξεκίνησε το 2011, οι Κούρδοι πολιτοφύλακες έδωσαν προτεραιότητα στον έλεγχο του εδάφους τους αντί στον πόλεμο με τον Άσαντ. Οι ΗΠΑ τους αναγνώρισαν ως φυσικούς συμμάχους στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο κατέλαβε τμήματα εδάφους στη Συρία και το Ιράκ το 2014.

Η Ουάσιγκτον εξόπλισε και εκπαίδευσε τις λεγόμενες Μονάδες Άμυνας του Λαού, ή YPG, οι οποίες ενώθηκαν με άλλες φατρίες για να σχηματίσουν τις SDF και υπηρέτησαν ως χερσαία στρατεύματα στην αεροπορική εκστρατεία των ΗΠΑ κατά του ISIS.

Αφού εκμεταλλεύτηκαν το χάος του εμφυλίου πολέμου της Συρίας και τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, οι SDF αριθμούν τώρα σχεδόν 100.000 μαχητές και εκτιμάται ότι ελέγχουν περίπου το 25% έως 30% της Συρίας, μεγάλο μέρος της περιοχής βορειοανατολικά του ποταμού Ευφράτη.

Όμως η επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία στις 20 Ιανουαρίου έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τη συνεχιζόμενη υποστήριξη των ΗΠΑ. Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ διέταξε τις αμερικανικές δυνάμεις να εγκαταλείψουν τη βόρεια Συρία, αφήνοντας τους SDF εκτεθειμένους σε εισβολή της Τουρκίας, η οποία διατηρεί χιλιάδες στρατεύματα στη βόρεια Συρία και έχει εξαπολύσει αρκετές επιθέσεις κατά Κούρδων μαχητών την τελευταία δεκαετία. Ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του τότε υπουργού Άμυνας Τζιμ Μάτις, παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ενώ οι ΗΠΑ εξακολουθούν να διατηρούν περίπου 900 στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων στην περιοχή και παρέχουν αεροπορική κάλυψη και πληροφορίες στις SDF, ο Τραμπ έχει εκφράσει ξανά την αποστροφή του για τη συνεχιζόμενη παρουσία της Ουάσιγκτον στη Συρία. «ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟ…. ΜΗΝ εμπλακείτε!» έγραψε την Κυριακή σε ένα post.

Ο Ferhad Shami, εκπρόσωπος των SDF στη Συρία, είπε ότι ορισμένοι Κούρδοι βλέπουν την πιθανή επανάληψη ενός παλιού μοτίβου. «Ειλικρινά, φοβόμαστε ότι το ίδιο θα συμβεί ξανά, φοβόμαστε ότι [οι ΗΠΑ] θα φύγουν», είπε.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου το 1991, η Ουάσιγκτον ενθάρρυνε τις κουρδικές εξεγέρσεις στο Ιράκ, αλλά σταμάτησε την υποστήριξη μόλις επιτεύχθηκαν οι στόχοι της, αφήνοντας τους Κούρδους στόχους για αντίποινα.

Οι ΗΠΑ εξετάζουν τώρα το ενδεχόμενο να έχουν επαφές με τις ανταρτικές ομάδες υπό την ηγεσία της ισλαμιστικής Hayat Tahrir al-Sham, η οποία συνεργάστηκε με τον SNA στην επίθεση κατά του Άσαντ και έχει σχηματίζει μια προσωρινή κυβέρνηση. Εν τω μεταξύ, ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει την προτίμησή του.

«Σε 40 ημέρες θα έχουμε έναν νέο πρόεδρο των ΗΠΑ που επιθυμεί να φύγει από τη Συρία και στο παρελθόν ήταν πρόθυμος να δώσει πολλά περιθώρια στον [Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ] Ερντογάν. Θα είναι κάτι διαφορετικό αυτή τη φορά;» αναρωτήθηκε ο Jon Alterman του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον.

Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να αποτρέψουν την Άγκυρα από το να επιτεθεί στις SDF, αλλά η Τουρκία βλέπει την παρουσία της ομάδας ως απειλή. Την περασμένη εβδομάδα ο SNA κινήθηκε για να καταλάβει την πόλη Manbij που ελέγχεται από τις SDF, πυροδοτώντας σκληρές μάχες. 

Ο SNA υποστηρίχθηκε από τουρκικά επιθετικά drones, ενώ ο εκπρόσωπος των SDF Shami είπε ότι οι SDF κατέρριψαν ένα τουρκικό drone την Τετάρτη. Η Τουρκία είπε ότι ένα drone συνετρίβη σε χωράφι κοντά στα σύνορα με τη Συρία.

Την Τετάρτη, οι μάχες στο Manbij έληξαν καθώς οι SDF αποσύρθηκαν μετά από μια κατάπαυση πυρός που κλείστηκε με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ. Ο Shami είπε ότι οι σκληρές μάχες συνεχίστηκαν κοντά στο φράγμα Tishrin στον ποταμό Ευφράτη και οι δυνάμεις του στην πόλη Κομπάνι βομβαρδίστηκαν από πυροβολικό και επιθετικά drones.

Στα ανατολικά, οι SDF εκκένωσαν την κομβική πόλη Deir Ezzor, κοντά στα σύνορα με το Ιράκ, την οποία είχαν καταλάβει τις τελευταίες ημέρες, μετά την άφιξη των δυνάμεων του HTS. «Μπορεί να υπήρχε κάποια συμφωνία στα παρασκήνια», είπε ένας αξιωματούχος των SDF, ο οποίος πρόσθεσε ότι δεν είχε λάβει χώρα καμία μάχη μεταξύ των ομάδων στο Deir Ezzor. Οι αντάρτες έχουν προσφέρει στο παρελθόν ασφαλή διέλευση από την πόλη του Χαλεπίου σε Κούρδους μαχητές.

Οι εκπρόσωποι των Κούρδων της Συρίας δηλώνουν ότι ελπίζουν σε αυτονομία με μια ομοσπονδιακού τύπου ρύθμιση, αλλά το παρελθόν της HTS έχει πυροδοτήσει βαθιές ανησυχίες στις μειονότητες της Συρίας για το πώς σχεδιάζει να κυβερνήσει.

Η Τουρκία φοβάται ότι η αυτοδιοίκηση των Κούρδων στη Συρία θα μπορούσε να πυροδοτήσει τις αποσχιστικές φιλοδοξίες στον δικό της, πολύ μεγαλύτερο, κουρδικό πληθυσμό. 

«Η Τουρκία δεν μπορεί να ανεχθεί ένα παρακλάδι μιας ομάδας που πολεμά εδώ και 40 χρόνια να γίνει κυρίαρχη αρχή», σημειώνει αναλυτής. «Οι SDF δεν αποτελούν στρατιωτική απειλή για την Τουρκία, αλλά η επιτυχία τους θα σημάνει ήττα για την Αγκυρα».

Η Τουρκία, η οποία μετά την πτώση του Άσαντ είναι πιθανό να είναι ο ξένος παράγοντας με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Συρία, έχει επιμείνει εδώ και καιρό στο αίτημα οι SDF να παραμένουν στα ανατολικά του ποταμού Ευφράτη, όπου οι ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ διατηρούν παρουσία.

Οι πολιτικοί των ΗΠΑ ανησυχούν ότι αυτό που συμβαίνει στους SDF μπορεί να είναι κρίσιμο για αυτό που θα συμβεί στις προσπάθειες περιορισμού του ISIS. Οι SDF εξακολουθούν να διαχειρίζονται κέντρα κράτησης με κρατούμενους του ISIS και το στρατόπεδο al-Hol για οικογένειες μελών του ISIS.

«Θα πρέπει να επικεντρωθούμε καθαρά στα συμφέροντά μας για την εθνική μας ασφάλεια και στην κορυφή αυτής της λίστας είναι να αποτρέψουμε την αναζωπύρωση του Ισλαμικού Κράτους», δήλωσε στους Financial Times την Τετάρτη ο Κρις Βαν Χόλεν, γερουσιαστής του Δημοκρατικού κόμματος.

«Θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τους εταίρους μας, τους Κούρδους της Συρίας, και να καταστήσουμε σαφές ότι δεν θα τους εγκαταλείψουμε».