Το επικίνδυνο παιχνίδι Ερντογάν στη Συρία

Η πτώση της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, του Χαλεπιού και η κατάληψη της Χαμάς από τους τζιχαντιστές, σχετίζεται άμεσα με τις γεωπολιτικές μανούβρες του Τούρκου ηγέτη και τα συμφέροντα της χώρας του στην περιοχή.

Πριν από λίγο καιρό ο Ερντογάν είχε εμφανιστεί ιδιαίτερα εκνευρισμένος με τον δικτάτορα της Συρίας Άσαντ επειδή αρνήθηκε μια πρόταση μακροχρόνιας συμφιλίωσης και συνεργασίας, η οποία περιελάμβανε και το χτύπημα των Κούρδων της περιοχής, κάτι που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Τουρκία αναφέρει σε εκτενή του ανάλυση στο Politico ο Jamie Dettmer, ο οποίος μεταξύ άλλων είχε καλύψει τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας από το 2013 έως το 2016 για τη «Φωνή Της Αμερικής».

Ο Τούρκος ηγέτης πίεζε τον Άσαντ να συμφωνήσουν τους τελευταίους μήνες, αλλά ο Σύρος ηγέτης απέφυγε την προσφορά, επιμένοντας ότι πρώτα η Τουρκία πρέπει να αποσύρει χιλιάδες στρατεύματά της αλλά και τις πολιτοφυλακές που υποστηρίζει από το συριακό έδαφος.

Έτσι, ορισμένοι παρατηρητές βλέπουν την επίθεση στο Χαλέπι ως μέρος της προσπάθειας της Άγκυρας να πιέσει τον Άσαντ να διαπραγματευτεί μια πολιτική λύση στον εμφύλιο πόλεμο, εξέλιξη που θα έδινε στον Ερντογάν την ευκαιρία να επαναπατρίσει 4,7 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία.

Η συμμαχία Ερντογάν-Άσαντ πιθανότατα θα είχε σημαντικό κόστος για τους Κούρδους και θα συνεπαγόταν τον περιορισμό της ημι-αυτονομίας τους. Η Τουρκία και οι «πληρεξούσιοί» της επεκτείνουν ήδη τον έλεγχό τους σε πόλεις και χωριά που ελέγχονται από τους Κούρδους δίπλα στα σύνορα. Και το Σαββατοκύριακο, ο Συριακός Εθνικός Στρατός που υποστηρίζεται από την Τουρκία κατέλαβε το κουρδικό προπύργιο Ταλ Ριφάατ, μαζί με άλλες πόλεις και χωριά των SDF ανατολικά του Χαλεπίου.

Τα γεγονότα

Οι δυνάμεις του Άσαντ «έβαλαν την ουρά στα σκέλια» και αποχώρησαν από το Χαλέπι ύστερα από μια καλοσχεδιασμένη επίθεση μιας συμμαχίας ισλαμιστικών πολιτοφυλακών υπό την ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) —μιας αποσχισθείσας από την Αλ Κάιντα οργάνωσης. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι απλώς ταπείνωση για τον Άσαντ. Είναι επίσης ταπείνωση των συμμάχων του, δηλαδή του Ιράν και, σε κάποιο βαθμό, της Ρωσίας σημειώνει ο αρθρογράφος.

Το Ιράν παρακολούθησε με έκπληξη τις εξελίξεις στη Συρία όπως δείχνουν και οι δηλώσεις, του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Abbas Araghchi ο οποίος κατά την άφιξή του στη Δαμασκό για επείγουσες συνομιλίες, έκανε την πιο αφοριστική ερμηνεία για τις εξελίξεις υποστηρίζοντας ότι όλα είναι μια «συνωμοσία του ισραηλινού καθεστώτος για την αποσταθεροποίηση της περιοχής»

Όμως, ενώ είναι βολικό για την Τεχεράνη να κατηγορεί τους «σιωνιστές» - οι ισραηλινοί πύραυλοι και οι αεροπορικές επιδρομές μπορεί να βοήθησαν οριακά τους αντάρτες - η πτώση του Χαλεπίου δεν έχει καμία σχέση με τις φιλοδοξίες του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου να αναδιαμορφώσει την κατάσταση στη Μέση Ανατολή.

Το Ιράν δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει τους λόγους της πραγματικής απογοήτευσής του για ό,τι εκτυλίσσεται στη βόρεια Συρία. Και θα χρειαστεί -κατά τον αρθρογράφο -πιθανότατα να καταλήξει σε κάποιο είδος συμφωνίας με τον Ερντογάν για να διασφαλίσει ότι η επίθεση θα σταματήσει στη Χάμα, 90 μίλια νότια από το Χαλέπι (σ.σ. που ήδη έπεσε στα χέρια των τζιχαντιστών).

Το Χαλέπι έπεσε σε 72 ώρες εξαιτίας άλλων λόγων σημειώνει ο αρθρογράφος του Politico. Πρώτα απ’ όλα εξαιτίας της αποσύνθεσης που επικρατεί στον συριακό στρατό.

Έχει επίσης να κάνει πολύ με τους γεωπολιτικούς ελιγμούς του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την αποφασιστικότητά του να περιορίσει οποιεσδήποτε πραγματικές ή φανταστικές απειλές από τους Κούρδους της Συρίας που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.

Πριν μερικά χρόνια για να επικρατήσει ο Άσαντ, πέραν των μαζικών ρωσικών βομβαρδισμών, είχαν σπεύσει στη Συρία με τις ευλογίες του Ιράν μαχητές της Χεζμπολάχ και άλλων σιιτικών οργανώσεων από το Ιράκ και άλλες χώρες.

Τώρα σύμφωνα με λιβανικές πηγές που μίλησαν στο Reuters, η Χεζμπολάχ δεν σκοπεύει να στείλει μαχητές για να συμπαραταχθούν με τους εκατοντάδες Ιρακινούς που υποστηρίζονται από το Ιράν και πέρασαν στη Συρία αυτή την εβδομάδα για να ενισχύσουν τον στρατό του Άσαντ.

Επιπλέον λίγοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η επίθεση των Συριακού Αραβικού Στρατού (όπως ονομάζεται η ένωση των ισλαμιστικών πολιτοφυλακών) θα μπορούσε να είχε προχωρήσει χωρίς τη γνώση και την έγκριση της Άγκυρας. 

Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν από το Soufan Center, μια ερευνητική ομάδα που ιδρύθηκε από πρώην αξιωματικούς και διπλωμάτες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, «η επίθεση στο Χαλέπι… καθυστέρησε όταν η Τουρκία επενέβη, αλλάζοντας το χρονοδιάγραμμα».

Το τρίγωνο Αγκυρας-Μόσχας -Τεχεράνης

Η Μόσχα πιέζει επίσης τον Άσαντ να συμφιλιωθεί με τον Ερντογάν και να διερευνήσει πολιτικές λύσεις για τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου, ο οποίος θα άνοιγε τη Συρία για τις ρωσικές επιχειρήσεις και προφανώς θα διασφάλιζε ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι για τις στρατηγικές αεροπορικές και ναυτικές βάσεις της Ρωσίας στη χώρα.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το Κρεμλίνο προσπάθησε επανειλημμένα να κανονίσει συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο μεταξύ των ηγετών της Συρίας και της Τουρκίας χωρίς αποτέλεσμα.

Αλλά αυτή η προσπάθεια μπορεί τώρα να καρποφορήσει. Παρά τις συζητήσεις για  ισραηλινή συνωμοσία, ο Ιρανός ΥΠΕΞ Araghchi πήγε γρήγορα στην Άγκυρα αυτή την εβδομάδα για να συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του Hakan Fidan.

Συμφώνησαν ότι η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία θα πρέπει να συγκαλέσουν μια νέα τριμερή διαπραγμάτευση για την κατάσταση στη Συρία. «Αποφασίσαμε να διεξαγάγουμε στενότερες διαβουλεύσεις και διάλογο, και με την άδεια του Θεού, θα συνεργαστούμε για να βελτιώσουμε περαιτέρω την κατάσταση προς την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή μας», δήλωσε ο Araghchi.