Βοήθεια από Μόσχα και Τεχεράνη ψάχνει απεγνωσμένα ο Ασαντ

Η μεγαλύτερη πρόκληση για το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ φαινομενικά ήρθε από το πουθενά, και καθώς το Χαλέπι έπεσε στα χέρια των ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία μέσα σε λίγες μέρες, ο Σύρος πρόεδρος φέρεται να πέταξε στη Μόσχα.

Η παρέμβαση της Ρωσίας στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας πριν από σχεδόν μια δεκαετία ανέτρεψε τα δεδομένα υπέρ του Άσαντ, αλλά αυτή τη φορά οι δύο μεγαλύτεροι υποστηρικτές του είναι σε δύσκολη θέση. Η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία καταναλώνει ρωσικούς πόρους, ενώ το Ιράν βρίσκεται αποδυναμωμένο από τις συνεχιζόμενες επιθέσεις του Ισραήλ στη Χεζμπολάχ, τους υποστηριζόμενους από την Τεχεράνη μαχητές στον γειτονικό Λίβανο.

Έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από τότε που η σύγκρουση στη Συρία έφτασε σε ένα δυσάρεστο αδιέξοδο, θυμίζει το Bloomberg. Η χώρα, η οποία συνορεύει με Ισραήλ, Λίβανο, Τουρκία, Ιράκ και Ιορδανία, είχε παραμείνει σχετικά αδρανής καθώς η Μέση Ανατολή συγκλονίστηκε μετά τη σφαγή των Ισραηλινών από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Αυτό άλλαξε στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, όταν η Hayat Tahrir al-Sham, μια αποσχισθείσα φατρία της Αλ Κάιντα, πραγματοποίησε αιφνιδιαστική επίθεση στο Χαλέπι που κατέλαβε το Σαββατοκύριακο, ενώ κατευθύνεται προς έναν άλλο σημαντικό στόχο, τη Χάμα. Στο στόχαστρό τους: η πρωτεύουσα Δαμασκός.

Το πρόβλημα για τον Άσαντ είναι ότι ούτε η Ρωσία, η οποία πραγματοποιεί αεροπορικές επιδρομές εναντίον των ανταρτών, ούτε το Ιράν είναι πραγματικά σε θέση να τον σώσουν, σύμφωνα με τον Τζόσουα Λάντις, διευθυντή του Κέντρου Μελετών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα. Οι αντάρτες που ξεκίνησαν από το τελευταίο τους προπύργιο, την Ιντλίμπ, ίσως δεν περίμεναν καν να πετύχουν την προέλαση, αλλά τώρα προχωρούν.

«Η αντιπολίτευση έχει ξεπεράσει κατά πολύ αυτό που σχεδίαζε να κάνει και όταν συνειδητοποίησε ότι ο συριακός στρατός δεν είχε ιδιαίτερη διάθεση να πολεμήσει, άρχισαν να προελαύνουν γρήγορα», είπε ο Λάντις σε συνέντευξή του στο Αλ Τζαζίρα. «Ελπίζουν να πάνε στη Δαμασκό».

Ο Άσαντ βρίσκεται τώρα σε κατάσταση συναγερμού και μιλά με τους παλιούς του συμμάχους. Μετά τη συνάντηση με έναν Ιρανό απεσταλμένο, ο πρόεδρος τόνισε «τη σημασία της υποστήριξης των συμμάχων και των φίλων στην αντιμετώπιση τρομοκρατικών επιθέσεων που υποστηρίζονται από το εξωτερικό».

Η Ρωσία ενώθηκε με το Ιράν εκφράζοντας την «ακραία ανησυχία» για το χτύπημα κατά των κυβερνητικών δυνάμεων από τους μαχητές και τόνισε την «ισχυρή υποστήριξη για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας», μετά από επικοινωνία των δύο υπουργών Εξωτερικών.

Η ξαφνική κλιμάκωση στη Συρία ήρθε αφότου ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης κατά μήκος των συνόρων με τη Συρία και την απώθηση των κουρδικών δυνάμεων. Με τη Ρωσία και το Ιράν να είναι απασχολημένες αλλού, το ερώτημα είναι αν ο Ερντογάν εντόπισε μια ευκαιρία.

Η Τουρκία είναι βασικός παίκτης γιατί όχι μόνο έχει τον μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ μετά τους Αμερικανούς, αλλά επειδή θεωρεί τον αγώνα της εναντίον των Κούρδων αυτονομιστών ως υπαρξιακό. Οι ΗΠΑ βλέπουν τις κουρδικές ομάδες ως κρίσιμες για την ήττα και την αποτροπή της αναζωπύρωσης του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία.

Βοηθά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν δυνάμεις στη βορειοανατολική Συρία για την υποστήριξη των κουρδικών δυνάμεων, έχουν τα χέρια τους δεμένα μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. 

Η Τουρκία πρότεινε στην Ουάσιγκτον να αναλάβει ο στρατός της τον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, εάν οι ΗΠΑ αποσύρουν τα στρατεύματά τους και σταματήσουν τη στρατιωτική υποστήριξη στους Κούρδους, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις. Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη απαντήσει στην τουρκική πρόταση.

Στο μεταξύ, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην απάντηση από τη Μόσχα. Το 2012, η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα υπονόησε ότι θα επενέβαινε στρατιωτικά, εάν ο Άσαντ χρησιμοποιούσε χημικά όπλα εναντίον του λαού του. Όταν αυτή η γραμμή δοκιμάστηκε και ο Ομπάμα έκανε πίσω, η Ρωσία μπήκε για να στηρίξει τον Άσαντ και να προστατεύσει τα συμφέροντα της Μόσχας στη Συρία στην ανατολική Μεσόγειο.

Με τη ρωσική βοήθεια, ο συριακός στρατός ανακατέλαβε το Χαλέπι το 2016 μετά από μακρά πολιορκία. Τώρα θα χρειαστούν «εβδομάδες ή και μήνες» για να ανακαταλάβουμε την πόλη, είπε η Έλενα Σουπονίνα, εμπειρογνώμονας στη Μέση Ανατολή με έδρα τη Μόσχα.

Η Ρωσία προσεγγίζει την Τουρκία σε μια προσπάθεια να επιλύσει την κρίση. «Η Μόσχα δεν βλέπει τώρα την ανάγκη να αυξήσει απότομα το επίπεδο υποστήριξής της στον Άσαντ», είπε ο Σουπονίνα.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είχε το Σάββατο τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, στις οποίες «συμφώνησαν στην ανάγκη συντονισμού των κοινών προσπαθειών με στόχο τη σταθεροποίηση της κατάστασης στη Συρία», σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.