COP29: Διαφωνίες και στο... βάθος 1 τρισ. δολάρια ετησίως

Η γλώσσα των ηγετών σχεδόν όλων των χωρών τα Υφηλίου που μίλησαν την περασμένη Τρίτη (12/11) στο Μπακού, στη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, ήταν διπλωματική μεν, αλλά το υποκείμενο μήνυμα ήταν σαφές: Υπάρχουν διαφωνίες, τριβές και αντιπαραθέσεις για το μεγάλο θέμα, σημειώνουν σε εκτενές ρεπορτάζ τους οι New York Times.

Οι διαβουλεύσεις αναμένεται να ολοκληρωθούν στις 22/11 και παρά τις σοβαρές διαφωνίες αναμένεται να καταλήξουν σε απόφαση σημαντικής αύξησης των κονδυλίων ενίσχυσης των φτωχότερων και αναπτυσσομένων χωρών για τον δραστικό περιορισμό των ρυπογόνων εκπομπών που δημιουργούν το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» καθώς και τις συνέπειές του (πλημμύρες, πυρκαγιές κ. ά).

Ο Αλί Μοχάμεντ, εκπρόσωπος της Κένυας για το κλίμα, είπε ότι υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των χωρών στις καταιγίδες, τις πλημμύρες και τους καύσωνες θα απαιτούσαν τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ο νέος στόχος χρηματοδότησης προορίζεται να αντικαταστήσει τον ετήσιο στόχο των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων που είχε τεθεί το 2009 και επιτεύχθηκε μόλις, το 2022!

«Για δεκαετίες, τα πλούσια έθνη υποσχέθηκαν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να στηρίξουν τις ευάλωτες χώρες», δήλωσε ο πρωθυπουργός Gaston Browne της Αντίγκουα και Μπαρμπούντα. «Ωστόσο, αυτές οι υποσχέσεις δεν εκπληρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό». 

Οι αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Πακιστάν, πολλών αφρικανικών εθνών και μιας ομάδας μικρών νησιωτικών κρατών, ζητούν από τις μεγάλες χώρες να αυξήσουν αυτή τη δέσμευση σε τρισεκατομμύρια ετησίως.

Πολλές πλούσιες χώρες βλέπουν τη χρηματοδότηση του κλίματος ως «μια τυχαία πράξη φιλανθρωπίας», είπε ο κ. Browne, «μη αναγνωρίζοντας ότι έχουν ηθική υποχρέωση να παρέχουν χρηματοδότηση, ειδικά αυτοί που ιστορικά, αλλά και σήμερα πραγματοποιούν μεγάλες εκπομπές καυσαερίων».

Πού θα βρεθούν τα λεφτά;

Από πού θα προέλθουν αυτά τα κεφάλαια είναι ένα σημαντικό σημείο διαφωνίας. Πολλοί ηγέτες από τις αναπτυσσόμενες χώρες είπαν ότι οι πλουσιότερες οικονομίες του κόσμου είχαν την ευθύνη να παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων.

Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δηλώσει ότι θέλουν χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Κίνα, η οποία είναι τώρα παγκοσμίως η χώρα με τη μεγαλύτερη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, να παρέχουν ένα αυξανόμενο μερίδιο κεφαλαίων.

Συμφωνίες του ΟΗΕ που υπογράφτηκαν πριν από δεκαετίες, όταν αυτές οι χώρες θεωρούνταν αναπτυσσόμενες, είχαν ως αποτέλεσμα να μην έχουν κληθεί ακόμα επίσημα να συνεισφέρουν στο Ταμείο για την κλιματική αλλαγή.

«Η επίτευξη ενός πολύτιμου συμβιβασμού απαιτεί την κατανομή ευθυνών και την υπέρβαση των διχασμών μεταξύ των ανεπτυγμένων εθνών και των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων οικονομιών», δήλωσε η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι στην ομιλία της προς την Ολομέλεια της Συνόδου.

Στην ομιλία του, ο Τζον Ποντέστα, σύμβουλος του Προέδρου Μπάιντεν, είπε ότι η υπό διαπραγμάτευση συμφωνία χρηματοδότησης για το κλίμα θα πρέπει να περιλαμβάνει «νέους συνεισφέροντες». Αν και η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ περιπλέκει τα πράγματα, καθώς ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει την κλιματική αλλαγή φάρσα και δήλωσε στην προεκλογική του καμπάνια ότι σχεδιάζει να αποχωρήσει από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.

Οι πλουσιότερες χώρες έχουν προτείνει ότι εκτός από νέα κεφάλαια από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Κίνα, πολλά από τα χρήματα θα πρέπει να προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.

Μια συνεχώς διευρυνόμενη ομάδα ηγετών ζήτησε την επιβολή σειράς  φόρων παγκοσμίως για τα ορυκτά καύσιμα και τις ρυπογόνες βιομηχανίες. Ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν και άλλοι πρότειναν την επιβολή προμήθειας 0,1% στις συναλλαγές επί μετοχών και ομολόγων, η οποία, όπως είπαν, θα μπορούσε να συγκεντρώσει έως και 418 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Πρότειναν επίσης τη φορολόγηση της ναυτιλιακής βιομηχανίας και των παραγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία, όπως είπαν, θα μπορούσε να συγκεντρώσει άλλα 290 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλες διεθνείς αναπτυξιακές τράπεζες ανακοίνωσαν ότι βρίσκονταν σε καλό δρόμο ώστε να εξασφαλίσουν 120 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έως το 2030, από 74,7 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι. Αυτά τα κεφάλαια αναμένεται να αποτελέσουν τη βάση για τη νέα συμφωνία χρηματοδότησης και να χρησιμοποιηθούν για τη μόχλευση πρόσθετων κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα.

Το χρέος των «φτωχών»

Πολλές φτωχές χώρες είναι επιβαρυμένες με χρέη δισεκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που τους καθιστά δύσκολο να συγκεντρώσουν τους πόρους για να επενδύσουν σε καθαρή ενέργεια, να προετοιμάσουν τις υποδομές τους για υπερβολική ζέστη και έντονες καιρικές συνθήκες και να ανακάμψουν από καταστροφές.

Οι ηγέτες των αναπτυσσόμενων χωρών και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είπαν ότι τα πρόσθετα δάνεια απλώς θα διαιωνίσουν αυτόν τον κύκλο. Ο Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, ο υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού, κάλεσε τις πλούσιες χώρες «να συγχωρήσουν (να διαγράψουν) τα χρέη χωρών που δεν θα μπορέσουν ποτέ να τα ξεπληρώσουν».

Το ύψος της βοήθειας

Το «μίνιμουμ» ποσό θα είναι της τάξης των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως και αντιπροσωπεύει τα κεφάλαια που θα κινητοποιήσαουν οι αναπτυξιακές τράπεζες, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλες κρατικές οντότητες για να στηρίξουν τις προσπάθειες για το κλίμα στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το «μάξιμουμ» ποσό, που θα μπορούσε να φτάσει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως, θα περιλαμβάνει την προαναφερθείσα χρηματοδότηση και επιπλέον εκατοντάδες δισεκατομμύρια κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα που αναμένεται να εισρεύσουν στις αναδυόμενες οικονομίες μέσω επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια, υποδομές και προστασία του φυσικού κόσμου.