Πώς να παρακολουθήσετε σαν επαγγελματίας τις εκλογές στις ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται ενώπιον μιας ιστορικής εκλογής προέδρου, που θα διαμορφώσει την παγκόσμια πολιτική για τα επόμενα χρόνια. Πάνω από 160 εκατομμύρια ψηφοφόροι αναμένεται να ψηφίσουν σήμερα.

Από την κάλπη θα προκύψει είτε η εντυπωσιακή επάνοδος του Ρεπουμπλικανού πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ είτε η ανάδειξη της πρώτης γυναίκας ενοίκου στον Λευκό Οίκο, της νυν αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις.

Δεν διακυβεύεται μόνο η μελλοντική πορεία της μεγαλύτερης οικονομίας και στρατιωτικής υπερδύναμης του κόσμου. Το αποτέλεσμα δυνητικά θα έχει τεκτονικές συνέπειες σε όλο τον κόσμο, από τους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή έως τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα.

Πρόκειται για μια από τις πιο δραματικές αμερικανικές εκλογές στην ιστορία, γράφει το Politico. Οι προηγούμενοι μήνες επισκιάστηκαν από την απόσυρση -ή εξώθηση σε παραίτηση- του γηρασμένου νυν προέδρου Τζο Μπάιντεν, από την αντικατάστασή του από τη Χάρις στη θέση της δημοκρατικής υποψηφιότητας, και φυσικά από τη διπλή απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρεπουμπλικανού Τραμπ.

Στο περιβάλλον αυτό, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν απλώς... ισοπαλία, ενώ ακούστηκαν φωνές τόσο για ανάρμοστη προεκλογική εκστρατεία -υπήρξαν ουκ ολίγες υπερβολές, στην καλύτερη περίπτωση- όσο και για ρωσική παρέμβαση.

Εν ολίγοις, ό,τι και να δείξει η κάλπη, οι δύο πλευρές προετοιμάζονται για άγρια νομική μάχη που θα διαρκέσει μέρες ή και βδομάδες μετά την ψηφοφορία. Στο πλαίσιο αυτό, το Politico παρουσιάζει τον οδικό χάρτη του πολιτικού... ανώμαλου δρόμου στις ΗΠΑ.

Το εκλογικό σύστημα

Κάθε Αμερικανός πολίτης μπορεί να ψηφίσει, αλλά δεν κερδίζει όποιος πάρει τις περισσότερες ψήφους σε όλη τη χώρα. Αντίθετα, κάθε μία από τις 50 πολιτείες συν η Ουάσιγκτον διοργανώνουν ξεχωριστή διαδικασία. Αυτά τα ψηφοδέλτια, σε πολιτειακό επίπεδο, τροφοδοτούν τα εθνικά αποτελέσματα στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων, απ' όπου προκύπτει το αποτέλεσμα.

Κάθε πολιτεία έχει καθορισμένο αριθμό ψήφων στο Κολέγιο και, με μερικές εξαιρέσεις, ο υποψήφιος που κερδίζει τις περισσότερες ψήφους σε κάθε πολιτεία παίρνει αντίστοιχα όλες τις ψήφους των εκλεκτόρων της εν λόγω πολιτείας. Για παράδειγμα, εάν ο Τραμπ κερδίσει τις περισσότερες ψήφους στην Πενσιλβάνια, παίρνει και τις 19 ψήφους των εκλεκτόρων της.

Υπάρχουν 538 ψήφοι εκλεκτόρων συνολικά. Πρόεδρος εκλέγεται ο υποψήφιος που θα κερδίσει την πλειοψηφία στο Κολέγιο -δηλαδή 270 ψήφους και πάνω.

Οι πολιτείες-κλειδιά

Οι περισσότερες πολιτείες είναι κατά κανόνα ταυτισμένες με το ένα από τα δύο κόμματα, δηλαδή ψηφίζουν σταθερά υπέρ είτε του Ρεπουμπλικανού είτε του Δημοκρατικού υποψηφίου και αυτό σπάνια αλλάζει. Απ' αυτό το τοπίο παρεκκλίνουν επτά αμφίρροπες πολιτείες, οι λεγόμενες swing states, που κρίνουν και το αποτέλεσμα.

Πρόκειται για τη «ζώνη της σκουριάς», δηλαδή τις παρηκμασμένες πρώην βιομηχανικές πολιτείες Μίσιγκαν, Πενσιλβάνια και Ουισκόνσιν στα βόρεια και ανατολικά, τις οποίες κέρδισε ο Μπάιντεν το 2020, και για μια τετράδα στη «ζώνη του ήλιου» -Αριζόνα, Τζόρτζια, Νεβάδα και Βόρεια Καρολίνα-, όπου βάσει δημοσκοπήσεων τα πηγαίνει καλύτερα ο Τραμπ.

Πότε θα μάθουμε το αποτέλεσμα

Μην αγχώνεστε, χαλαρώστε, φτιάξτε καφέ, ή ακόμη και κανονίστε ολιγοήμερες διακοπές πρώτα, χαριτολογεί τo Politico. Το 2020 χρειάστηκαν μέρες πριν τα μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για νίκη Μπάιντεν. Αλλά κι αυτό ήταν μόνο η αρχή. Οι νομικές προκλήσεις από την ομάδα Τραμπ συνεχίστηκαν για εβδομάδες και, ακόμα χειρότερα, ορισμένοι υποστηρικτές του αρνήθηκαν να δεχτούν το αποτέλεσμα και προχώρησαν στην περίφημη εισβολή στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021, με σκοπό να μπλοκάρουν την επικύρωση της νίκης Μπάιντεν από το Κογκρέσο.

Το 2000 -όταν συνέβησαν οι πιο αμφισβητούμενες εκλογές-, το αδιέξοδο συνεχίστηκε για ένα μήνα, καθώς η ισοπαλία στην κρίσιμη πολιτεία της Φλόριντα οδήγησε τελικά στην ετυμηγορία του Ανώτατου Δικαστηρίου υπέρ του Τζορτζ Μπους.

«Ακυρο» το πρώτο αποτέλεσμα

Η Αμερική είναι μια μεγάλη χώρα με πολύπλοκο εκλογικό χάρτη. Με άλλα λόγια, το πρώτο «αποτέλεσμα» που θα δημοσιευτεί δεν θα μετρήσει καν. Η τροπική νησιωτική επικράτεια Γκουάμ στον Δυτικό Ειρηνικό δεν συμμετέχει στις εκλογές, επειδή επίσημα δεν είναι πολιτεία των ΗΠΑ.

Ωστόσο διεξάγει άτυπη ψηφοφορία σε κάθε προεδρική κάλπη από το 1980, εκφράζοντας προτίμηση και στέλνοντας το αποτέλεσμα στο Κογκρέσο. Στις περισσότερες περιπτώσεις (η νίκη Τραμπ το 2016 ήταν εξαίρεση), το αποτέλεσμα από το Γκουάμ ευθυγραμμίζεται με τον τελικό νικητή. Δεδομένου ότι η περιοχή είναι 15 ώρες μπροστά από την ηπειρωτική χώρα, η ψηφοφορία θα διαβαστεί ως πρώιμος δείκτης του τελικού αποτελέσματος.

Στη συνέχεια, ανακοινώνονται αποτελέσματα για μεμονωμένες κομητείες εντός των πολιτειών. Ειδικό ενδιαφέρον συγκεντρώνει η κομητεία Door στο Ουισκόνσιν και η κομητεία Northampton στην Πενσιλβάνια, που ιστορικά αμφότερες έχουν υποστηρίξει αυτόν που τελικά κέρδισε.

Παράλληλα, τηλεοπτικά δίκτυα και ειδησεογραφικά πρακτορεία ανταγωνίζονται για να ανακηρύξουν τον νικητή, προχωρώντας σε δικές τους εκτιμήσεις αφού συγκεντρώσουν αρκετά αποτελέσματα από τις περιφέρειες. Στη συνέχεια, αναγγέλλουν τον νικητή, με τεράστιο κίνδυνο για τη φήμη τους, εάν κάνουν λάθος -φέτος, που προβλέπεται ντέρμπι, ίσως δεν βιαστούν να ανακηρύξουν πρόεδρο. 

Τα ζητήματα που καθόρισαν τις καμπάνιες

Η Χάρις έχει καταστήσει στον πυρήνα της εκστρατείας της την υπεράσπιση των δικαιωμάτων, όπως η άμβλωση. Από το 2022, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε τη νομολογία Roe v Wade, κάθε πολιτεία μπορεί να λάβει δικά της μέτρα για το εν λόγω δικαίωμα των γυναικών, πολιτική δημοφιλής σε εθνικό επίπεδο. Η ίδια έχει επιτεθεί στον Τραμπ εστιάζοντας στον χαρακτήρα του, περιγράφοντάς τον από έως και φασίστα και υποστηρίζοντας ότι θέτει τη δημοκρατία σε κίνδυνο.

Από την άλλη, ο Τραμπ έχει δώσει έμφαση στην οικονομία, υποσχόμενος φορολογικές περικοπές και υποχώρηση πληθωρισμού, που χτύπησε ρεκόρ επί προεδρίας Μπάιντεν. Η καταστολή της μετανάστευσης παραμένει κεντρικό και εκρηκτικό μοτίβο των εξαγγελιών του.

Μπορεί οι δημοσκοπήσεις να έπεσαν έξω;

Φυσικά. Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι παρά μια εμμονή της βιομηχανίας της ενημέρωσης, καλύπτοντας την επικαιρότητα και κυριαρχώντας στο προεκλογικό περιβάλλον, κατά κανόνα διαμορφώνοντας την ατζέντα του δημόσιου διαλόγου. Αλλά οι επιδόσεις των δημοσκόπων στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ είναι χαμηλές.

Όπως και σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στη Βρετανία, οι δημοσκόποι ιστορικά έχουν υποτιμήσει την υποστήριξη προς το δεξιό κόμμα, εν προκειμένω προς τους Ρεπουμπλικανούς. Φερειπείν, η νίκη Τραμπ εναντίον της Χίλαρι Κλίντον το 2016 αποτέλεσε ισχυρό σοκ για το πολιτικό κατεστημένο. Οι δημοσκόποι προσπάθησαν να προσαρμόσουν τις μεθόδους τους το 2020, αλλά παρ' όλα αυτά υποτίμησαν τον Τραμπ. Ερώτημα που σύντομα θα απαντηθεί είναι το πώς τα πήγαν φέτος.

Και φυσικά υπάρχει και κίνδυνος υπεραντιστάθμισης. Ορισμένοι αναλυτές έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται μήπως τώρα οι δημοσκοπήσεις υποτιμούν την υποστήριξη προς τη Χάρις. Στο πλαίσιο αυτό, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μεγάλης αστοχίας, δεν αποκλείεται οι δημοσκόποι να στρογγυλεύουν τα ευρήματα προς την ισοπαλία...  

Μια θεωρία είναι ότι ομάδα υποστηρικτών της Χάρις είναι «ντροπαλοί» και απρόθυμοι να αποκαλύψουν την προτίμησή τους σε έρευνες. Πρόκειται, λέει η θεωρία, για παραδοσιακούς Ρεπουμπλικανούς που αντιπαθούν τον Τραμπ και είχαν υποστηρίξει τη Νίκι Χέιλι, πριν αποχωρήσει από την κούρσα τον Μάρτιο.

Το βέβαιο είναι ότι αν οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω, το αποτέλεσμα θα ξεκαθαρίσει αρκετά γρήγορα. Αν έπεσαν μέσα, αναμείνατε επί της οθόνης και επί... μακρόν.