ΕΕ: Σφίγγει ο κανονισμός προστασίας από την αποψίλωση των δασών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει πρόσθετα έγγραφα καθοδήγησης και ένα ισχυρότερο πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας για τη στήριξη των παγκόσμιων ενδιαφερόμενων μερών, των κρατών μελών και τρίτων χωρών κατά την προετοιμασία τους για την εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών.

Λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις των διεθνών εταίρων σχετικά με την κατάσταση των προετοιμασιών τους, η Επιτροπή προτείνει επίσης να δοθεί στα ενδιαφερόμενα μέρη πρόσθετος χρόνος για να προετοιμαστούν.

Εάν εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, θα καταστήσει τον νόμο εφαρμοστέο στις 30 Δεκεμβρίου 2025 για τις μεγάλες εταιρείες και στις 30 Ιουνίου 2026 για τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις. Δεδομένου ότι όλα τα εργαλεία εφαρμογής είναι τεχνικά έτοιμα, οι επιπλέον 12 μήνες μπορούν να χρησιμεύσουν ως περίοδος σταδιακής εφαρμογής για τη διασφάλιση της ορθής και αποτελεσματικής εφαρμογής, αναφέρει ανακοίνωση της Κομισιόν.

Οι κατευθυντήριες γραμμές που παρουσιάστηκαν σήμερα θα παράσχουν πρόσθετη σαφήνεια στις εταιρείες και τις αρχές επιβολής, ώστε να διευκολυνθεί η εφαρμογή των κανόνων, καθώς και η συνεχής στήριξη της Επιτροπής προς τα ενδιαφερόμενα μέρη μετά την ψήφιση του νόμου.

Ταυτόχρονα, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι τρεις μήνες πριν από την προβλεπόμενη ημερομηνία εφαρμογής, αρκετοί παγκόσμιοι εταίροι έχουν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση ετοιμότητάς τους, πιο πρόσφατα κατά τη διάρκεια της εβδομάδας της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Επιπλέον, η κατάσταση των προετοιμασιών μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών στην Ευρώπη είναι επίσης άνιση. Ενώ πολλοί αναμένουν να είναι έτοιμοι εγκαίρως, χάρη στις εντατικές προετοιμασίες, άλλοι εξέφρασαν ανησυχίες.

Δεδομένου του νέου χαρακτήρα του EUDR, του γρήγορου χρονοδιαγράμματος και της ποικιλίας των εμπλεκόμενων διεθνών φορέων, η Επιτροπή θεωρεί ότι ένας 12μηνος πρόσθετος χρόνος για τη σταδιακή εφαρμογή του συστήματος αποτελεί ισορροπημένη λύση για τη στήριξη των φορέων εκμετάλλευσης σε όλο τον κόσμο για την εξασφάλιση ομαλής εφαρμογής από την αρχή.

Με αυτό το βήμα, η Κομισιόν έχει ως στόχο να παράσχει βεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική πορεία και να διασφαλίσει την επιτυχία της EUDR, η οποία είναι υψίστης σημασίας για την αντιμετώπιση της συμβολής της ΕΕ στο πιεστικό παγκόσμιο ζήτημα της αποψίλωσης των δασών. Η πρόταση παράτασης ουδόλως θέτει υπό αμφισβήτηση τους στόχους ή την ουσία του νόμου, όπως συμφωνήθηκε από τους συννομοθέτες της ΕΕ.

Πρόσθετες κατευθυντήριες γραμμές για αποτελεσματική και ρεαλιστική εφαρμογή

Τα έγγραφα καθοδήγησης που παρουσιάστηκαν σήμερα ανταποκρίνονται στη δέσμευση της Επιτροπής να παράσχει αναφορά στις πρόσφατες συνεργατικές προσπάθειες, με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών και των αρμόδιων αρχών, ώστε να διασφαλιστεί η ομοιόμορφη ερμηνεία του δικαίου.

Οι βασικοί τομείς που καλύπτονται περιλαμβάνουν λεπτομέρειες σχετικά με τις λειτουργίες του συστήματος πληροφοριών, επικαιροποιήσεις σχετικά με τις κυρώσεις και διευκρινίσεις σχετικά με κρίσιμους ορισμούς όπως η «αποικοδόμηση των δασών», ο «φορέας εκμετάλλευσης» στο πεδίο εφαρμογής του νόμου και η «διάθεση στην αγορά». Υπάρχει επίσης περαιτέρω καθοδήγηση σχετικά με τις υποχρεώσεις ιχνηλασιμότητας.

Οι κατευθυντήριες γραμμές χωρίζονται σε 11 κεφάλαια που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως οι απαιτήσεις νομιμότητας, το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, η γεωργική χρήση και οι διευκρινίσεις σχετικά με το πεδίο κάλυψης του προϊόντος. Όλα αυτά υποστηρίζονται από απτά σενάρια. Επιπλέον, οι τελευταίες Συχνές Ερωτήσεις, που δημοσιεύθηκαν επίσης σήμερα, περιλαμβάνουν πάνω από 40 νέες πρόσθετες απαντήσεις για την αντιμετώπιση των ερωτήσεων που εγείρονται από ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών από όλο τον κόσμο.

Οι πολύ μικρές και οι μικρές επιχειρήσεις επωφελούνται από ένα ελαφρύτερο καθεστώς, το οποίο αναλύεται επίσης σε μια νέα ειδική ιστοσελίδα.

Οι πληροφορίες για το ευρύ κοινό στον δικτυακό τόπο της Επιτροπής επικαιροποιήθηκαν και αναδιοργανώθηκαν για ευκολότερη κατανόηση από όλους.

Διαφανής συγκριτική αξιολόγηση ανά χώρα και εντατικοποίηση της συνεργασίας με διεθνείς εταίρους
Η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα τις αρχές της μεθοδολογίας που θα εφαρμόσει για τη συγκριτική αξιολόγηση της ΕΕΔ, με σκοπό την ταξινόμηση των χωρών ως χαμηλού, τυποποιημένου ή υψηλού κινδύνου, με στόχο τη διευκόλυνση των διαδικασιών δέουσας επιμέλειας των φορέων εκμετάλλευσης και τη δυνατότητα των αρμόδιων αρχών να παρακολουθούν αποτελεσματικά και να επιβάλλουν τη συμμόρφωση.

Σύμφωνα με τη μεθοδολογία που εφαρμόζεται, η μεγάλη πλειονότητα των χωρών παγκοσμίως θα ταξινομηθούν ως «χαμηλού κινδύνου». Αυτό θα δώσει την ευκαιρία να επικεντρωθούν οι συλλογικές προσπάθειες όπου οι προκλήσεις για την αποψίλωση των δασών είναι πιο έντονες.

Για να διασφαλιστεί η ομαλή εφαρμογή σε παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης παρουσιάζουν ένα στρατηγικό πλαίσιο για τη διεθνή συνεργασία όσον αφορά τον κανονισμό της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών. Προσδιορίζει πέντε τομείς δράσης προτεραιότητας, όπως η στήριξη των μικροκαλλιεργητών, οκτώ βασικές αρχές, όπως μια προσέγγιση με επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα, και διάφορα εργαλεία εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένου του διαλόγου και της χρηματοδότησης. Αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο θα έχει ως στόχο την προώθηση μιας δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς μετάβασης σε γεωργικές αλυσίδες εφοδιασμού μηδενικής αποψίλωσης που δεν θα αφήνουν κανέναν στο περιθώριο. Ενώ η ΕΕ θα εντείνει τον διάλογο και θα στηρίξει ακόμη περισσότερο, η επιτυχία της εταιρικής σχέσης θα βασίζεται επίσης στη δέσμευση των εταίρων της ΕΕ να επιτύχουν τους παγκόσμιους στόχους για την ανάσχεση της αποψίλωσης των δασών.

Ολοκλήρωση του ειδικού συστήματος ΤΠ

Το Πληροφοριακό Σύστημα, στο οποίο οι επιχειρήσεις θα καταχωρίζουν τις δηλώσεις δέουσας επιμέλειας, είναι έτοιμο να αρχίσει να δέχεται εγγραφές στις αρχές Νοεμβρίου και να τεθεί σε πλήρη λειτουργία τον Δεκέμβριο. Οι φορείς εκμετάλλευσης και οι έμποροι θα μπορούν να καταχωρίζουν και να υποβάλλουν δηλώσεις δέουσας επιμέλειας ακόμη και πριν από την έναρξη εφαρμογής του νόμου.

Μετά την πιλοτική δοκιμή του συστήματος με 100 εταιρείες που διεξήχθησαν τον Ιανουάριο, η Επιτροπή θέσπισε διάφορα πρόσθετα μέτρα, μεταξύ των οποίων:

• Δημιουργία ενιαίου σημείου επαφής για την υποστήριξη ΤΠ για τα ενδιαφερόμενα μέρη
• Ανάπτυξη διεπαφής που επιτρέπει συνδέσεις μηχανής προς μηχανή στο σύστημα, χωρίς την ανάγκη για χειροκίνητη εισαγωγή δεδομένων· περισσότεροι από 250 ιδιωτικοί φορείς αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό από την πλευρά τους
• Υποστήριξη για τη δοκιμή των αρχείων γεωεντοπισμού των ενδιαφερόμενων μερών και παροχή ανατροφοδότησης
• Βίντεο και λεπτομερείς πολύγλωσσες οδηγίες χρήσης σχετικά με το σύστημα
• Κατάρτιση των ενδιαφερόμενων μερών: η πρώτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 25 Σεπτεμβρίου και η διαδικτυακή κατάρτιση θα πραγματοποιηθεί από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.

Επόμενα βήματα

Με τις δράσεις που ανακοινώθηκαν σήμερα, η Επιτροπή θεωρεί ότι θα εκπληρωθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την ομαλή εφαρμογή:

1. Τα σημερινά πρόσθετα έγγραφα καθοδήγησης θα συμπληρώσουν τον πλούτο της στήριξης που παρέχεται στους παραγωγούς, τους εμπορικούς οργανισμούς και τις χώρες εταίρους κατά την προετοιμασία τους για την εφαρμογή του κανονισμού, ενώ η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στη συνέχιση του διαλόγου και της δέσμευσης, ανάλογα με τις ανάγκες.
2. Οι εταιρείες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να ολοκληρώσουν τις συνδέσεις, τις δοκιμές και την κατάρτισή τους για τη χρήση του συστήματος ΤΠ.
3. Η Επιτροπή εντείνει τους διαλόγους με τις περισσότερες ενδιαφερόμενες χώρες, οι οποίοι θα τροφοδοτήσουν την ταχεία ολοκλήρωση του συστήματος συγκριτικής αξιολόγησης ανά χώρα μέσω προτεινόμενης εκτελεστικής πράξης έως τις 30 Ιουνίου 2025.
4. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν την πρόταση για παράταση της περιόδου εφαρμογής έως το τέλος του έτους.

Ιστορικό

Ο κανονισμός της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι ένα σύνολο βασικών αγαθών που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ δεν θα συμβάλλει πλέον στην αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών στην ΕΕ και αλλού στον κόσμο. Η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών αποτελούν σημαντικές κινητήριες δυνάμεις της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας — των δύο βασικών περιβαλλοντικών προκλήσεων της εποχής μας. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) εκτιμά ότι 420 εκατομμύρια εκτάρια δασών — μια έκταση μεγαλύτερη από την Ευρωπαϊκή Ένωση — χάθηκαν από την αποψίλωση των δασών μεταξύ 1990 και 2020. Με βάση τα ποσοστά αποψίλωσης των δασών 2015–2020, κάθε ώρα ο κόσμος χάνει πάνω από εννέα φορές την δασική επιφάνεια του Bois de la Cambre των Βρυξελλών, ή κάθε λεπτό τρεις φορές την επιφάνεια του Parc Léopold που συνορεύει με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.

Οι συννομοθέτες ενέκριναν τον νόμο το 2023, με συντριπτική πλειοψηφία τόσο στο Κοινοβούλιο όσο και στο Συμβούλιο. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της πρότασής της για το 2021, η Επιτροπή Κομισιόν δημόσια διαβούλευση η οποία προσέλκυσε τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό απαντήσεων (σχεδόν 1,2 εκατομμύρια), με τη συντριπτική πλειονότητα των ενδιαφερόμενων μερών να υποστηρίζει μια φιλόδοξη προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής δέουσας επιμέλειας.