Γιατί η Fed έκοψε τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης

Μιλώντας τον περασμένο μήνα στο Jackson Hole, ο Τζέι Πάουελ ήταν ξεκάθαρος για το τι θεωρούσε αποστολή της Federal Reserve καθώς η οικονομία των ΗΠΑ έβγαινε από το εξαντλητικό σοκ πληθωρισμού. «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να υποστηρίξουμε μια ισχυρή αγορά εργασίας, καθώς σημειώνουμε περαιτέρω πρόοδο προς τη σταθερότητα των τιμών», δήλωσε.

Χθες, ο Πάουελ κινήθηκε, μειώνοντας το βασικό επιτόκιο της Fed κατά μισή μονάδα στο 4,75-5%, ξεκινώντας τον πρώτο κύκλο χαλάρωσης της κεντρικής τράπεζας εδώ και πάνω από τέσσερα χρόνια.

Οι αξιωματούχοι κατέστησαν σαφές ότι δεν σταματούν εδώ: τα περισσότερα μέλη της Επιτροπής εκτιμούν ότι το επιτόκιο θα μειωθεί περαιτέρω κατά μισή ποσοστιαία μονάδα φέτος και θα ακολουθήσει μια σειρά περικοπές το 2025, που θα φέρει το κόστος χρήματος στο 3,25-3,5%, σημειώνουν οι Financial Τimes.

Η κίνηση δεν δημιούργησε πανικό. Χρηματιστήρια και ομόλογα έκλεισαν με οριακές μεταβολές. «Ήταν καινοτόμο», δήλωσε ο Πίτερ Χούπερ, αντιπρόεδρος έρευνας στην Deutsche Bank. Ο Χούπερ, ο οποίος εργάστηκε στη Fed για σχεδόν 30 χρόνια, πρόσθεσε: «Ο Πάουελ θέλει να διασφαλίσει την ομαλή προσγείωση».

Η απόφαση είναι μια τολμηρή κίνηση για τη Fed και έρχεται λίγες εβδομάδες πριν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, οπότε αναπόφευκτα έχει προκαλέσει κριτική. Ήδη, ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ έχει πει ότι η μείωση έγινε είτε για «πολιτικούς» λόγους -για να βοηθήσει την Κάμαλα Χάρις, την αντίπαλό του στην κούρσα του Λευκού Οίκου- είτε επειδή η οικονομία βρίσκεται σε «πολύ κακή» κατάσταση.

Η απόφαση, από πολλές απόψεις, σηματοδοτεί επίσης μια στιγμή καμπής για τον Πάουελ. Κλείνει μια ταραχώδη περίοδο που διένυσε ως πρόεδρος της πιο σημαντικής κεντρικής τράπεζας του κόσμου, η οποία περιελάμβανε μια πανδημία, τη μεγαλύτερη οικονομική συρρίκνωση από τη Μεγάλη Ύφεση, ιστορικές κυβερνητικές παρεμβάσεις, πόλεμο και σοβαρά σοκ προσφοράς που δημιούργησαν τη χειρότερη περίοδο πληθωρισμού των τελευταίων 40 ετών.

Πολλοί οικονομολόγοι αμφέβαλαν ότι ο Πάουελ θα μπορούσε να τιθασεύσει τις πιέσεις των τιμών χωρίς να οδηγήσει τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε ύφεση. Ωστόσο, δύο χρόνια από την κορύφωση της έκρηξης του πληθωρισμού, αυτός επανήλθε σχεδόν στον στόχο του 2% της Fed, ενώ η οικονομική ανάπτυξη παρέμεινε σταθερή.

Εξηγώντας την απόφαση την Τετάρτη, η πρόεδρος της Fed χαρακτήρισε τη μεγαλύτερη από το συνηθισμένο μείωση των επιτοκίων ως «αναβαθμονόμηση» της νομισματικής πολιτικής για να ταιριάζει σε μια οικονομία στην οποία οι πιέσεις τιμών μειώνονται ουσιαστικά, ενώ η ζήτηση στην αγορά εργασίας ψύχεται επίσης.

«Η οικονομία των ΗΠΑ βρίσκεται σε καλή θέση και η απόφασή μας σήμερα έχει σχεδιαστεί για να τη διατηρήσουμε εκεί», είπε ο Πάουελ στους δημοσιογράφους.

Στο παρελθόν, η Fed είχε συνήθως παρεκκλίνει από τον παραδοσιακό ρυθμό προσαρμογής της πολιτικής της κατά 25 μονάδες βάσης μόνο όταν αντιμετώπιζε ένα μεγάλο σοκ -για παράδειγμα στην αρχή της οικονομικής κρίσης που προκάλεσε η Covid-19 ή όταν κατέστη σαφές το 2022 ότι η κεντρική τράπεζα είχε διαγνώσει λάθος το πρόβλημα του πληθωρισμού των ΗΠΑ.

Η Diane Swonk στην KPMG είπε ότι εάν ο Πάουελ μπορούσε να πετύχει αυτή την «ήπια προσγείωση», θα «σφραγίσει» την κληρονομιά του στη θέση.

Η απόφαση της Τετάρτης αντανακλούσε τις προσπάθειες της Fed να εξισορροπήσει τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η οικονομία. Έχοντας φέρει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο, η εστίασή της έχει μετατοπιστεί στην αγορά εργασίας, όπου η βραδύτερη μηνιαία ανάπτυξη και η αυξανόμενη ανεργία έχουν εγείρει ανησυχίες.

«Η Fed έχει πλήρη επίγνωση ότι από την άποψη της διαχείρισης κινδύνου, το να πλησιάζει κανείς στο "ουδέτερο" είναι πιθανώς το σωστό σημείο, δεδομένου του πού βρίσκεται η οικονομία», δήλωσε η Tiffany Wilding, οικονομολόγος της Pimco, αναφερόμενη στο επίπεδο των επιτοκίων που ούτε ανεβάζει την ανάπτυξη ούτε την καταστέλλει.

Το επόμενο βήμα για τους αξιωματούχους είναι να καταλάβουν πόσο γρήγορα θα πρέπει να μειώσουν τα επιτόκια για να φτάσουν σε αυτό το ουδέτερο επίπεδο. Στη συνέντευξη Τύπου, ο Πάουελ είπε ότι δεν υπήρχε «βιασύνη για να γίνει αυτό».

Η επίτευξη συναίνεσης για τα επόμενα βήματα γίνεται πιο δύσκολη από τη θολή οικονομική εικόνα, η οποία δείχνει κάποια «κολλώδη κατάσταση» στον πληθωρισμό παρά τις συνολικές βελτιώσεις και την εκκολαπτόμενη αδυναμία, σε μια κατά τα άλλα σταθερή αγορά εργασίας.

Οι προεδρικές εκλογές είναι επίσης σημαντικές, αν και ο Πάουελ επανέλαβε την Τετάρτη ότι οι αποφάσεις της Fed θα ληφθούν αποκλειστικά με βάση τα οικονομικά δεδομένα.

Ο Jean Boivin, πρώην αναπληρωτής διοικητής στην Τράπεζα του Καναδά και τώρα επικεφαλής του Ινστιτούτου Επενδύσεων BlackRock, προειδοποίησε ότι ο κύκλος χαλάρωσης θα μπορούσε να είναι πιο «σύντομος» από ό,τι περίμεναν οι χρηματοπιστωτικές αγορές.

Ήδη οι traders σε προθεσμιακές αγορές έχουν τιμολογηθεί ότι τα επιτόκια θα μειωθούν περισσότερο από ό,τι προέβλεπαν οι αξιωματούχοι, στο 4-4,25% μέχρι το τέλος του έτους, υποδηλώνοντας νέα μείωση σε μία από τις δύο εναπομείνασες συναντήσεις το 2024. Οι συμμετέχοντες στην αγορά αναμένουν στη συνέχεια να πέσει σε λιγότερο από 3% έως τα μέσα του 2025.