Politico: Σκάνδαλο με κυπριακή εταιρία στη λευκορωσική ποτάσα

Λευκορώσοι δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι μια κυπριακή εταιρεία που συνδέεται με πρώην κορυφαίο συνεργάτη του Λευκορώσου ηγέτη Αλεξάντερ Λουκασένκο κερδίζει μέσω αυξημένων συμβάσεων που σχετίζονται με νέες οδούς εξαγωγής του λιπάσματος της ποτάσας, που δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα των κυρώσεων της ΕΕ.

Οπως αναφέρει το Politico, τον Μάρτιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευσε την εισαγωγή και το transit λευκορωσικής ποτάσας στην ΕΕ λόγω της υποστήριξης του Λουκασένκο στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η απαγόρευση της ΕΕ ανάγκασε την κρατική εταιρεία παραγωγής ποτάσας της Λευκορωσίας Belaruskali να μεταφέρει τις εξαγωγές της ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ ετησίως από το λιθουανικό λιμάνι Klaipėda στο ρωσικό λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης.

Έρευνα που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη από το Λευκορωσικό Κέντρο Ερευνών (BIC) ανέφερε ότι οι νέες ρυθμίσεις για τις εξαγωγές ποτάσας έχουν οδηγήσει σε πολύ μεγάλες συμβάσεις μεταξύ της Belaruskali και μιας εταιρείας χαρτοφυλακίου με έδρα την Κύπρο, γράφει το Politico.

Σύμφωνα με το περιοδικό, το 2023, η Belaruskali προσέλαβε μια κυπριακή εταιρία ονόματι Dimicandum Invest Holding για να μεταφέρει φορτία από σιδηροδρομικά βαγόνια σε πλοία στο ρωσικό λιμάνι, παρόλο που οι τοπικές εταιρίες μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά πολύ φθηνότερα, σύμφωνα με το BIC - ένα δίκτυο εξόριστων Λευκορώσων ερευνητών δημοσιογράφων.

Έγγραφα που απέκτησε η BIC δείχνουν ότι το 2023 η Belaruskali συμφώνησε να πληρώσει στην κυπριακή εταιρεία 68 εκατ. δολάρια για 3,4 εκατομμύρια τόνους ποτάσας — 20 δολάρια ανά τόνο που μετακινήθηκε. Η κυπριακή εταιρεία στη συνέχεια πλήρωσε το λιμάνι για να κάνει τη δουλειά. Τα στοιχεία της BIC δείχνουν ότι η τιμή στο λιμάνι για αυτές τις υπηρεσίες είναι 11 $ ανά τόνο.

«Η έρευνά μας έδειξε ότι αυτό το σχέδιο μπορεί να οργανώθηκε για να μεταφέρει κεφάλαια από την κρατική εταιρία παραγωγής λιπασμάτων ποτάσας προς όφελος πληρεξουσίων του Aleksandr Lukashenko», γράφει η BIC.

Οι δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι ο άνδρας που υπογράφει εκ μέρους της Dimicandum Invest Holding —ο οικονομικός διευθυντής «AG Svirydau» — ήταν ο Andrei Svirydau, αναπληρωτής επικεφαλής του Λευκορωσικού Τμήματος Προεδρικών Υποθέσεων από το 2019 έως το 2021. Ο Svirydau παραδέχτηκε ότι ήταν οικονομικός διευθυντής της εταιρείας σε τηλεφωνική επικοινωνία με τους δημοσιογράφους, αλλά αρνήθηκε ότι υπέγραψε συμβόλαια με τη Belaruskali.

Η ΕΕ έχει δεχθεί στο παρελθόν πυρά για την επιβολή κυρώσεων στην ποτάσα της Λευκορωσίας. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ταξίδεψε στις Βρυξέλλες πέρυσι για να ζητήσει εξαίρεση για τα ρωσικά και τα λευκορωσικά λιπάσματα, υποστηρίζοντας ότι οι απαγορεύσεις αυξάνουν έμμεσα τις τιμές των τροφίμων και την πείνα σε ολόκληρη την Αφρική.

Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, με επικεφαλής την Πορτογαλία, ήταν πρόθυμες να χορηγήσουν την ειδική απαλλαγή, ιδιαίτερα μετά από καταγγελίες από γεωργικές δυνάμεις όπως η Βραζιλία ότι δυσκολεύονται να αγοράσουν αρκετό λίπασμα. Ωστόσο, η σφοδρή αντίθεση από τα κράτη της Βαλτικής οδήγησε σε απόρριψη της ιδέας, η οποία σύντομα θάφτηκε εν μέσω ενός ακόμη γύρου κυρώσεων κατά του Μινσκ.

Η έρευνα υπογραμμίζει «ότι ένα σημαντικό μέρος του κόστους [από τις υπηρεσίες μεταφοράς της ποτάσας] ενδεχομένως οφείλεται σε σχήματα που εμπλέκονται σε διαφθορά και δεν αποτελεί συνέπεια των κυρώσεων», γράφει η BIC. Αφού έφθασαν στο ιστορικό υψηλό όλων των εποχών το 2022, οι παγκόσμιες τιμές ποτάσας μειώθηκαν κατά 75% μέχρι τον φετινό Μάιο.

Σύμφωνα με τρεις εμπειρογνώμονες που ρωτήθηκαν από το BIC, ακόμη και αν οι αποστολές ποτάσας δεν εισήλθαν στο μπλοκ της ΕΕ, η Dimicandum Invest Holding με έδρα την Κύπρο εξακολουθεί να παραβιάζει τις κυρώσεις της ΕΕ.