Η ξαφνική άνοδος της Ινδίας και η «στρατηγική Ερντογάν» του Μόντι

Τον τελευταίο χρόνο και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες η αναδυόμενη αγορά της Ινδίας «ανθίζει», καθώς τα μεγαλύτερα επενδυτικά κεφάλαια του κόσμου και ιδιαίτερα της Αμερικής μεταφέρουν τα δισεκατομμύρια τους εκεί, ψάχνοντας ένα ασφαλή παράδεισο που δεν θα εμπεριέχει ψηλά πολιτικά ρίσκα.

Η μαζική φυγή από την αγορά της Κίνας κυρίως λόγω της αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ και της επιβολής εμπορικών περιορισμών έφερε την Ινδία στο προσκήνιο ως μια από τις πιο σταθερές αγορές για επενδύσεις. Αυτή τη χρονική στιγμή, η χώρα έχει στο τιμόνι της ένα πανέξυπνο, αν και για κάποιους αμφιλεγόμενο, πρωθυπουργό, τον Ναρέντρα Μόντι.

Ο 73χρονος Μόντι πρόσφατα ισοφάρισε το ρεκόρ που είχε ο ιστορικός ηγέτης και πρώτος πρωθυπουργός τής Ινδίας Τζ. Νεχρού, και ορκίστηκε για τρίτη συνεχόμενη φορά ως επικεφαλής της κυβέρνησης τον Ιούνιο. Φαίνεται πως έχει πολλά κοινά με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν ως προς τον τρόπο αντίληψης της εξωτερικής πολιτικής.

Κατ’ αρχήν παρείχε όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις για τα νέα επενδυτικά κεφάλαια που εισρέουν μαζικά στην Ινδία και τοποθετούνται σε ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές αλλά και σε ασφαλιστικά προγράμματα και real estate.

Το δόγμα Μόντι

O Μόντι τήρησε στάση αναμονής στο θέμα της εξωτερικής πολιτικής. Σύμφωνα με τους αναλυτές θέλει η Ινδία να γίνει πόλος για όλο τον πλανήτη, γι' αυτό αναμένεται να παραμείνει πιστός στο δόγμα της ισορροπίας μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής και ιδιαίτερα της Ρωσίας. Είναι μια στάση που διατηρεί μέχρι σήμερα και ο Τούρκος πρόεδρος, έχοντας το ελεύθερο να κάνει συμφωνίες τόσο με τη Δύση όσο και με τη Ρωσία και την Κίνα χωρίς ουσιαστικές επιπτώσεις, εκτός από τη γνωστή λεκτική ρητορική της «ενόχλησης» και της «δυσφορίας».

Ας μην ξεχνάμε ότι ο κ. Ερντογάν είναι ίσως ο μοναδικός ηγέτης που συνεχίζει να καταφέρεται κατά του Ισραήλ και προσωπικά κατά του Β. Νετανιάχου, κατηγορώντας τον για γενοκτονία στη Γάζα και απειλεί με αντίποινα σε περίπτωση προσπάθειας δημιουργίας κουρδικού κράτους στα σύνορα με τον Λίβανο. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος διατηρεί τα κατοχικά στρατεύματα και το 47% των εδαφών της Κύπρου.

Ο Ερντογάν κρατάει «ουδέτερη» στάση στο Ουκρανικό πάρα το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ χωρίς να δέχεται πιέσεις. Δείχνει αξιοπερίεργο γιατί κάποιος μπορεί να πει ότι η τραγική οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Τουρκία την κάνει πιο ευάλωτη στις πιέσεις της Δύσης.

Από την άλλη, ο Ινδός πρωθυπουργός έχει μια οικονομία που ανθίζει και παρά τις στενές σχέσεις με τη Δύση, παραμένει στρατηγικά αυτόνομος όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική. Ο ίδιος ο Μόντι θεωρεί ότι η εξωτερική πολιτική, πρέπει να είναι κομμένη και ραμμένη πάνω στα εθνικά συμφέροντα της Ινδίας και για τους αναλυτές αυτό αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά επιτεύγματά του.

Ακολουθώντας, για πολλούς, τα χνάρια του Ερντογάν, ο Μόντι κατέφθασε προχθές στη Ρωσία, στην πρώτη του επίσκεψη μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Γιατί τώρα; Γιατί η τρίτη του θητεία του το επιτρέπει. Σε αυτές τις εκλογές κατάφερε να κινητοποιήσει όλη τη χώρα κάτι που είχε να γίνει από τον καιρό της δολοφονηθείσας Ιντίρα Γκάντι. Για τον ίδιο, οι Ινδοί συμμερίζονται το όραμα του για μια Μεγάλη Ινδία.

Οι συμφωνίες με Πούτιν

Με τη Δύση να παρακολουθεί ανήσυχη, τον Λευκό Οίκο να εκφράζει την γνωστή δυσφορία, Μόντι και Πούτιν αντάλλαξαν μηνύματα συντροφικότητας, κάνοντας μνεία για τους ισχυρούς δεσμούς που συνδέουν τις δύο χώρες για πάνω από δύο δεκαετίες.

Υπέγραψαν δε εννέα μνημόνια που καλύπτουν από εμπόριο, τεχνολογία και έρευνα μέχρι και διμερή συνεργασία και κοινά επενδυτικά σχέδια στη ρωσική Άπω Ανατολή και την Αρκτική Ζώνη για την περίοδο 2024-2029.

Όσο για την πολυσυζητημένη αμυντική συμφωνία, δεν υπάρχουν επίσημες τοποθετήσεις. Αυτό που εικάζουν διπλωματικές πηγές είναι ότι η Ινδία μπορεί να προσφέρει βιομηχανική πολεμική υποστήριξη στη Ρωσία, με αντάλλαγμα φθηνή ενέργεια και στρατιωτική τεχνολογία. Πρόκειται, αναφέρουν πηγές, για μια πρακτική συμφωνία που σταματάει ένα βήμα πριν τη δημόσια υποστήριξη της προσπάθειας της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τα δύο ταμπλό, στα οποία έπαιξε και παίζει άριστα ο Ταγίπ Ερντογάν, βάζουν τις ΗΠΑ και την ΕΕ να επιλέξουν αυτόν που έχουν περισσότερη ανάγκη για τη δική τους εξωτερική πολιτική και όχι αυτό που υπαγορεύει το διεθνές δίκαιο ή οι κανόνες του ΝΑΤΟ.

Αλά... Ερντογάν

Την ίδια τακτική ακολουθεί και ο Ινδός πρωθυπουργός. Έχοντας μάλιστα και το σημαντικό πλεονέκτημα ότι Αμερικανοί επενδυτές διοχετεύουν στη χώρα του πολλά εκατομμύρια δολάρια. Το αμερικανικό επενδυτικό λόμπι δεν θα άφηνε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να «καταστρέψει» επενδυτικά στοιχήματα δισεκατομμυρίων προκειμένου, για παράδειγμα, να πιέσει τον Ινδό πρωθυπουργό σε θέματα εξωτερικής πολιτικής δεδομένου ότι θα μπορούσε να βρεθεί απέναντι σε «ξαφνική» γραφειοκρατία.

Ο μόνος που εξέφρασε ανοικτά την δυσφορία του ήταν ο Ουκρανός πρόεδρος Β. Ζελένσκι που έγραψε στο Χ ότι «είναι τεράστια απογοήτευση και καταστροφικό πλήγμα στις ειρηνευτικές προσπάθειες να βλέπεις τον ηγέτη της μεγαλύτερης πληθυσμιακά δημοκρατίας στον κόσμο να αγκαλιάζει τον μεγαλύτερο εγκληματία στην Μόσχα».

Ακολούθησε κάποιος άλλος ηγέτης; Όχι. Οι ΗΠΑ δυσφόρησαν και απλά προέτρεψαν τον Μόντι να χρησιμοποιήσει την παραμονή του στη Μόσχα για να τονίσει την σημασία της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.

Την τελευταία δεκαετία, ο Μόντι έχει επισκεφθεί την Ρωσία έξι φορές και συνάντησε τον Β. Πούτιν 17 φορές. Θεωρείται ότι είναι μεγάλης σημασίας το γεγονός ότι μετά την τρίτη εκλογική του θητεία, ο Ινδός πρωθυπουργός επέλεξε τη Μόσχα ως το πρώτο του  ταξίδι.

Στη Μόσχα, ο Μόντι, ακολουθώντας και πάλι τα χνάρια του Ερντογάν, δεν καταδίκασε ευθέως τον πόλεμο στην Ουκρανία, και αρκέστηκε να πει ότι «ο πόλεμος δεν μπορεί να λύσει προβλήματα, μόνο ο διάλογος και η διπλωματία».

Παρακολουθώντας τους Ινδούς αναλυτές, η εικόνα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη καθώς θεωρείται ότι η στάση του Μόντι δεν αποτελεί έκπληξη. Η σχέση Ινδίας-Ρωσίας θεωρείται η πιο αξιόπιστη, δοκιμασμένη στον χρόνο και το επίκεντρο της εξωτερικής και στρατηγικής πολιτικής της Ινδίας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν είναι συγκυριακή, ούτε ευκαιριακή.

Αμέσως μετά την Μόσχα, ο Μόντι έκανε ένα γρήγορο «πιτ-στοπ» στην Αυστρία και ακολούθως μετέβη στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις ΗΠΑ. Ήρεμος, έτοιμος να κάνει «business», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά διπλωματική πηγή.

Διαχρονικός σύμμαχος παντός καιρού

Οι εικόνες των αποδυναμωμένων Μπάιντεν, Σολτς και Μακρόν έκαναν τον γύρο του κόσμου έχοντας δίπλα τις χειραψίες του Μόντι με τον Ούγγρο προεδρεύοντα της ΕΕ, Βίκτορ Όρμπαν (που επίσης συνεχίζει τις «αυτόνομες» σχέσεις με Κίνα και Ρωσία).

Η πρώτη μέρα της συνόδου του ΝΑΤΟ ήταν αφιερωμένη στα θύματα του ουκρανικού πολέμου. Από εκεί και πέρα, ο Μόντι χαρακτήρισε τη Ρωσία ως «διαχρονικό σύμμαχο παντός καιρού».

Όλες οι νατοϊκές χώρες γνωρίζουν ότι ο ισχυρότερος δεσμός Ρωσίας-Ινδίας είναι η ενέργεια. Η Ινδία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας αργού πετρελαίου στον κόσμο και η Ρωσία είναι η μοναδική της μεγαλύτερη πηγή προμήθειας πετρελαίου δια θαλάσσης, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 40% των εισαγωγών της τους τελευταίους μήνες, από μόλις 2% το 2021.

Μετά τη διακήρυξη του ΝΑΤΟ για συνέχιση της βοήθειας προς την Ουκρανία, οι πόρτες έκλεισαν και ξεκίνησαν τα πηγαδάκια και οι διμερείς επαφές μεταξύ των χωρών-μελών για διάφορες συμφωνίες που λίγο είχαν να κάνουν με την Ουκρανία.

Τόσο ο Μόντι, όσο και ο Όρμπαν ή ακόμα και ο Ερντογάν έχουν πλήρη αντίληψη ότι στην πράξη το «τίμημα» της φιλίας με τη Ρωσία, από τους δυτικούς εταίρους, θα είναι μικρό σε σχέση με τα οφέλη.

Για παράδειγμα, από τους πρώτους διδάξαντες, ο Τούρκος πρόεδρος χρησιμοποίησε το βήμα του ΝΑΤΟ για να δηλώσει την αντίθεση της Τουρκίας στην στήριξη του Ισραήλ από τον Οργανισμό. Κανείς δεν καταδίκασε την τουρκική στάση.