Γιατί ΕΚΤ και Fed «δυσκολεύονται» να μειώσουν τα επιτόκια

Την περασμένη εβδομάδα στην Σίντρα της Πορτογαλίας πραγματοποιήθηκε το ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να βρει κανείς όλους τους κεντρικούς τραπεζίτες μαζί. Και τα λεγόμενα γεράκια και τα λεγόμενα περιστέρια (hawks and doves). Το παρών έδωσε και ο επικεφαλής της Federal Reserve, της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζ. Πάουελ.

Ως είδηση κι ως συνέδριο πέρασε στα ψιλά. Οι αγορές, όμως, είχαν τα μάτια τους καρφωμένα εκεί, ελπίζοντας ότι θα δοθεί κάποιο σήμα για την νέα μείωση των επιτοκίων που περιμένουν.

Και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού, όμως, «συντονίστηκαν», κράτησαν και κρατούν την ίδια στάση αναμονής: «περιμένουμε περισσότερα στοιχεία για τον πληθωρισμό πριν προχωρήσουμε».

Είναι όμως έτσι; Είναι μόνο τα στοιχεία του πληθωρισμού που παίζουν ρόλο ή μήπως οι κεντρικές τράπεζες συμπεριλαμβάνουν πλέον (factor in) τις πολιτικές και δη τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην απόφαση τους για τις μειώσεις των επιτοκίων, περισσότερο απ’ ότι θέλουν να παραδεχθούν δημοσίως;

Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ μειώθηκε αισθητά από το «δραματικό» 9,1% του 2022. Ωστόσο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δήλωσε ότι χρειάζεται περισσότερη εμπιστοσύνη και καλά στοιχεία πριν δράσει.

Σήμερα, για παράδειγμα, βγήκαν τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ για τον Ιούνιο που ήταν καλύτερα από τις προβλέψεις. Αυτό θεωρείται ακόμα ένα καλό νέο. Και όμως οι αγορές δεν είναι ακόμα σίγουρες εάν η επόμενη μείωση των αμερικανικών επιτοκίων θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο ή τον Νοέμβριο.

Αρχικά οι αναλυτές ανέμεναν νέα μείωση νωρίτερα όμως από τις δηλώσεις του επικεφαλής της Fed, η κίνηση αυτή έχει αποκλειστεί και αποτελούσε «θαύμα». Την Τρίτη, στην πολυαναμενόμενη κατάθεση του ενώπιων της αρμόδιας επιτροπής γερουσιαστών, ο Πάουελ ξεκαθάρισε τρία πράγματα:

1. Μια πολύ γρήγορη μείωση των επιτοκίων θα μπορούσε να έχει συνέπειες στην πρόοδο του πληθωρισμού.
2. Ο πληθωρισμός κινείται μεν σταθερά προς το 2% αλλά χρειάζονται περισσότερα καλά «νέα».
3. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός δεν είναι ο μόνος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η οικονομία των ΗΠΑ. Σε αυτό το σημείο έριξε τα βέλη του προς την κυβέρνηση Μπάιντεν για την χαλαρή δημοσιονομική πολιτική που ακολουθεί και την αύξηση του ελλείμματος.

Στις ερωτήσεις για το «πότε» θα μειωθούν τα επιτόκια ο Πάουελ αρκέστηκε να πει ότι «οποιαδήποτε χαλάρωση της περιοριστικής πολιτικής πολύ αργά ή πολύ γρήγορα θα αποδυνάμωνε αδικαιολόγητα την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση».

«Ο αυξημένος πληθωρισμός δεν είναι ο μόνος κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε», είπε στους γερουσιαστές κατά την διάρκεια της κατάθεσης του στο Κογκρέσο. Ο Πάουελ σημείωσε δε ότι σκοπός της Fed είναι να φέρει μια καλή ισορροπία στην προσφορά και τη ζήτηση.

Στην Σίντρα όμως, πίσω από τις κλειστές πόρτες λέχθηκαν και αναλύθηκαν πολλά. Κυρίως για την νέα τάση των ΗΠΑ και της ΕΕ να μεταφέρουν όλη τους την προσοχή από την οικονομική και δημοσιονομική πολιτική, στην εξωτερική και αμυντική πολιτική. Κάτι που ξεκίνησε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Πολλαπλές πηγές με τις οποίες συνομίλησε το Euro2day.gr αναφέρουν ότι οι Κεντρικές Τράπεζες βλέπουν τα ελλείμματα και τα χρέη να ξεφεύγουν σε μια χρονική στιγμή που οι πολιτικοί ηγέτες φαίνεται πως επιμένουν στο δόγμα του «New Age Cold War», στον διαχωρισμό Ανατολής με Δύση και στην συνέχιση της επιθετικής πολιτικής κατά της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν.

«Για τους αναλυτές στις ΗΠΑ μια μείωση τον Σεπτέμβρη έχει πιθανότητα 70%. Κάποιοι όμως σκέφτονται ότι η Fed θα θέλει να παραμείνει «εκτός πολιτικής» και να μην μειώσει τα επιτόκια πριν τις αμερικανικές εκλογές. Αντιθέτως, αναμένουν ότι θα τα μειώσει αμέσως μετά» σημείωσε στο Euro2day.gr κεντρικός τραπεζίτης.

Ο αξιωματούχος παραδέχθηκε ότι η νέα εποχή επιβάλλει στους κεντρικούς τραπεζίτες, έστω και αθόρυβα να εξετάζουν τις γεωπολιτικές εξελίξεις που θα «καθορίσουν την επόμενη δεκαετία».

Η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Στη Σίντρα της Πορτογαλίας, εκτός αίθουσας, οι κεντρικοί τραπεζίτες παρέμειναν πιστοί στο διαχωρισμό τους που έγινε πλέον έθιμο: στους σκληροπυρηνικούς και στους «χαλαρούς», με τον Νότο και δη τον Ιταλό κεντρικό τραπεζίτη να ζητάει μείωση των επιτοκίων τον Ιούλιο. Οι περισσότεροι αναλυτές όμως αναμένουν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μειώσει τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει αυτομάτως ότι θα ακολουθήσουν και άλλες διαδοχικές μειώσεις.

Με την σειρά της και η επικεφαλής της EKT, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε ότι περιμένει να δει περισσότερα και ισχυρά στοιχεία προκειμένου να υπάρξει άλλη μια ή δύο μειώσεις των επιτοκίων μέχρι το τέλος του έτους.

Και στην δική μας «αυλή», κεκλεισμένων των θυρών οι κεντρικοί τραπεζίτες μελετούν τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τις «τάσεις» των ευρωπαίων ηγετών, καθώς και τις αποφάσεις τους ως προς την Ουκρανία. Η απερχόμενη Κομισιόν ήδη άνοιξε την διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος σε μια σειρά από χώρες. Κάτι που όμως μπορεί να «παγώσει» καθώς η Ουρσουλα Φον Ντερ Λάιεν θα χρειαστεί να παζαρέψει πολύ προκειμένου το ευρωκοινοβούλιο να επικυρώσει την νέα θητεία της στο τιμόνι της Κομισιόν.

Επίσης το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών «ταρακούνησε τις αγορές», οδήγησε σε μεγαλύτερη αβεβαιότητα ενώ όλοι παραδέχονται ότι είναι πολύ νωρίς ακόμα να βγουν συγκεκριμένα συμπεράσματα. Συνεπώς η αβεβαιότητα αυτή μεταφέρεται και στους κόλπους της ΕΚΤ καθώς η αναπάντεχη νίκη της αριστεράς θολώνει τις προβλέψεις για το ποια οικονομική πολιτική θα ακολουθηθεί, δεδομένου ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα και η μείωση του δεν θα είναι από τους πρώτους στόχους της.

Επίσης, οι συνέπειες για την ΕΕ στο σύνολό της δεν είναι ξεκάθαρες, επειδή τόσο η αριστερά, όσο και η δεξιά στη Γαλλία είναι γνωστές για τη ρητορική τους κατά της ΕΕ. Στη πράξη όμως έχουν ελάχιστη εμπειρία ως προς την διακυβέρνηση της χώρας. Αυτό οι αγορές το ερμηνεύουν ως αβεβαιότητα που μπορεί να έχει επιπτώσεις στα spread των ομολόγων.

Ήδη η Moody’s ανακοίνωσε ότι η Γαλλία βρίσκεται σε μια πρωτοφανή κατάσταση και η πιστοληπτική της ικανότητα είναι σε κίνδυνο λόγω της πολιτικής ρευστότητας που θα «επιδεινώσει σημαντικά τα δημοσιονομικά μεγέθη και δη το χρέος της».

Ο οίκος αξιολόγησης προειδοποιεί ότι οι προοπτικές της χώρας μπορεί να μειωθούν σε αρνητικές από σταθερές, εάν παρατηρηθεί μεγαλύτερη επιδείνωση στην ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους σε σύγκριση με άλλες χώρες.

Υπάρχουν τραπεζίτες που χαρακτηρίζουν ευθέως τον Ε. Μακρόν ως επιπόλαιο και ριψοκίνδυνο για την απόφαση του να κηρύξει πρόωρες εκλογές. Όπως αναφέρει τραπεζική πηγή, «η απόφαση Μακρόν ήταν ό,τι χειρότερο για την Γαλλία στην χειρότερη χρονική στιγμή για την Ευρώπη».

«Αυτή η αστάθεια θα μας ακολουθεί ως το τέλος του καλοκαιριού του 2025 καθώς τον γαλλικό σύνταγμα απαγορεύει στον πρόεδρο να διαλύσει ξανά το κοινοβούλιο πριν περάσει ένας χρόνος», ανέφερε.
Μάλιστα, μετά την πρώτη Κυριακή με την ξεκάθαρη επικράτηση της Λε Πεν, λέγεται ότι η ΕΚΤ παρενέβη στην αγορά ομολόγων προκειμένου να ανακόψει ένα παρατεταμένο σοκ, αν και η ΕΚΤ δεν πρόκειται ποτέ να το παραδεχθεί.

Η Κ. Λαγκάρντ επανέλαβε ότι η ΕΚΤ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αρκετές αβεβαιότητες σχετικά με τον μελλοντικό πληθωρισμό, ειδικά όσον αφορά στο πώς θα εξελιχθεί η σχέση κερδών, μισθών και παραγωγικότητας και εάν η οικονομία θα πληγεί από νέα σοκ από την πλευρά της προσφοράς.

Σε έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου ZEW, σχεδόν κανένας από τους συμμετέχοντες δεν αναμένει νέα μείωση των επιτοκίων αυτόν το μήνα, γιατί πιστεύουν ότι η ΕΚΤ θα περιμένει νέα στοιχεία και τις ενημερωμένες μακροοικονομικές προβλέψεις του καλοκαιριού. Μόνο το 3% των ερωτηθέντων αναμένει μείωση των επιτοκίων τον Ιούλιο του 2024, 68%τον Σεπτέμβριο, 24% τον Οκτώβριο και 73% τον Δεκέμβριο.

Η ανάλυση του Ινστιτούτου ZEW όμως, υπογραμμίζει ότι οι ερωτηθέντες βασίζουν τις προβλέψεις τους για τα επιτόκια της ΕΚΤ στα αναμενόμενα μεγέθη για τον πληθωρισμό και όχι στις εξελίξεις του ΑΕΠ.

«Ούτε οι ίδιοι οι αναλυτές παραδέχονται ανοικτά ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις, οι προοπτικές νέας ανάφλεξης στην Μέση Ανατολή και δη στον Λίβανο και το Ιράν, μπορούν να φέρουν τα πάνω-κάτω» αναφέρει τραπεζική πηγή.

Μπροστά στην λεγόμενη «Νέα Ιδέα» που προωθούν οι ΗΠΑ και η ΕΕ για διαχωρισμό μεταξύ Δύσης και Ανατολής, οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να μείνουν απαθείς. Ούτε να κοιτούν μόνο την πορεία του πληθωρισμού και μόνο. Αυτό που βγήκε από το ετήσιο συνέδριο της Σίντρα είναι ότι μια επεκτατική εξωτερική και αμυντική πολιτική για την ΕΕ θα φέρει αργά ή γρήγορα και την δημοσιονομική χαλάρωση.

Και αυτό, ανεπίσημα τουλάχιστον, αναγκάζει τις κεντρικές τράπεζες να έχουν το πόδι τους πάνω από το φρένο.