Σε αχαρτογράφητα νερά η Γαλλία, η δύναμη των κομμάτων

Αντιμέτωπη με πολιτικό αδιέξοδο βρίσκεται η Γαλλία μετά τον δεύτερο γύρο των κοινοβουλευτικών εκλογών, από τις οποίες προκύπτει ένα κοινοβούλιο χωρισμένο στα τρία και χωρίς ξεκάθαρη αυτοδυναμία για κανέναν.

Οι ψηφοφόροι έδωσαν μια παντελώς απρόσμενη πρωτιά στην αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου, ενώ ο Εθνικός Συναγερμός (RN) της Μαρίν Λεπέν -που οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν ότι θα κέρδιζε στον δεύτερο γύρο- κατέληξε στην τρίτη θέση.

Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν νωρίς τη Δευτέρα, και τα τρία κύρια μπλοκ απέχουν πολύ από τις 289 έδρες που απαιτούνται για τον έλεγχο της Εθνοσυνέλευσης των 577 εδρών, του ισχυρότερου από τα δύο νομοθετικά σώματα της Γαλλίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν 182 έδρες για τον αριστερό συνασπισμό του Νέου Λαϊκού Μετώπου, ο οποίος κατέλαβε την πρώτη θέση, μπροστά από την κεντρώα συμμαχία του Μακρόν, με περισσότερες από 163 έδρες. Η ακροδεξιά Εθνική Συμμαχία της Μαρίν Λεπέν και οι σύμμαχοί της περιορίστηκαν στην τρίτη θέση, αν και οι 143 έδρες τους ήταν ακόμα πολύ πιο μπροστά από την προηγούμενη καλύτερη επίδοση του κόμματος -89 έδρες το 2022. Οι Ρεπουμπλικάνοι εξασφάλισαν 39 έδρες.

Για τη σύγχρονη Γαλλία, ένα κοινοβούλιο στο οποίο κανένα κόμμα δεν έχει την αυτοδυναμία, είναι άγνωστο έδαφος.

Η πολιτική αναταραχή, δε, που αναμένεται να ακολουθήσει, θα μπορούσε να κλονίσει τις αγορές και τη γαλλική οικονομία, τη δεύτερη μεγαλύτερη της ΕΕ, και να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στον πόλεμο στην Ουκρανία, την παγκόσμια διπλωματία και την οικονομική σταθερότητα της Ευρώπης.

Στα τρία η γαλλική εθνοσυνέλευση - Τα σενάρια

Οι εκλογές άφησαν τη γαλλική εθνοσυνέλευση χωρισμένη στα τρία -μεταξύ των ομάδων της αριστεράς, των κεντρώων και της ακροδεξιάς, που έχουν διαφορετικές πλατφόρμες και καμία παράδοση συνεργασίας.

Ένα σενάριο -αν και καθόλου βέβαιο- είναι να σχηματιστεί ένας αριστερός συνασπισμός.

Η Γαλλία δεν είναι συνηθισμένη στο είδος της μετεκλογικής συγκρότησης συνασπισμού που συνηθίζεται στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες της βόρειας Ευρώπης, όπως η Γερμανία ή οι Κάτω Χώρες.

Η Πέμπτη Δημοκρατία της σχεδιάστηκε το 1958 από τον ήρωα του πολέμου Σαρλ ντε Γκoλ για να δώσει μεγάλες, σταθερές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες στους προέδρους και αυτό δημιούργησε μια συγκρουσιακή πολιτική κουλτούρα χωρίς παράδοση συναίνεσης και συμβιβασμών.

Ο μετριοπαθής αριστερός ευρωβουλευτής Ραφαέλ Γκλούκσμαν δήλωσε ότι η πολιτική τάξη θα πρέπει να «ενεργήσει σαν ενήλικας».

Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, ηγέτης της σκληρά αριστερής Ανυπότακτης Γαλλίας (LFI), απέκλεισε έναν ευρύ συνασπισμό κομμάτων διαφορετικών αποχρώσεων. Είπε ότι ο Μακρόν είχε καθήκον να καλέσει την αριστερή συμμαχία να κυβερνήσει.

Στο κεντρώο στρατόπεδο, ο επικεφαλής του κόμματος του Μακρόν, Στεφάν Σεζούρν, δήλωσε ότι είναι έτοιμος να συνεργαστεί με τα κυρίαρχα κόμματα, αλλά απέκλεισε οποιαδήποτε συμφωνία με το LFI του Μελανσόν. Ο πρώην πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ απέκλεισε επίσης οποιαδήποτε συμφωνία με το κόμμα της σκληρής αριστεράς.

Ο ίδιος ο Μακρόν δήλωσε ότι θα περιμένει να βρει κάποια «δομή» η νέα συνέλευση για να αποφασίσει τις επόμενες κινήσεις του.

Ένα άλλο σενάριο είναι να μην υπάρξει συμφωνία. Αυτό θα ήταν terra incognita για τη Γαλλία. Το σύνταγμα λέει ότι ο Μακρόν δεν μπορεί να προκηρύξει νέες βουλευτικές εκλογές για άλλους 12 μήνες.

Ο πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ δήλωσε ότι θα υποβάλει την παραίτησή του στον Μακρόν τη Δευτέρα το πρωί, αλλά ότι είναι διαθέσιμος να ενεργήσει ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός.

Το σύνταγμα λέει ότι ο Μακρόν αποφασίζει ποιον θα ζητήσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Αλλά όποιον κι αν επιλέξει, αντιμετωπίζει ψήφο εμπιστοσύνης στην Εθνοσυνέλευση, η οποία θα συνέλθει για 15 ημέρες στις 18 Ιουλίου. Αυτό σημαίνει ότι ο Μακρόν πρέπει να ορίσει κάποιον αποδεκτό από την πλειοψηφία των βουλευτών.

Ο Μακρόν πιθανότατα θα ελπίζει να αποσπάσει τους Σοσιαλιστές και τους Πράσινους από την αριστερή συμμαχία, απομονώνοντας τη Γαλλία Αδέσμευτη, για να σχηματίσει έναν κεντροαριστερό συνασπισμό με το δικό του μπλοκ.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις για επικείμενη διάσπαση του Νέου Λαϊκού Μετώπου σε αυτό το στάδιο.

Μια άλλη πιθανότητα είναι μια κυβέρνηση τεχνοκρατών που θα διαχειρίζεται τις καθημερινές υποθέσεις αλλά δεν θα επιβλέπει τις διαρθρωτικές αλλαγές.

Δεν ήταν σαφές ότι το αριστερό μπλοκ θα υποστήριζε αυτό το σενάριο, το οποίο θα εξακολουθούσε να απαιτεί την υποστήριξη του κοινοβουλίου.

Ανακούφιση και προβληματισμός

Πάντως, πολλοί από τους συμμάχους της Γαλλίας αναστέναξαν με ανακούφιση που αποφεύχθηκαν τα χειρότερα, καθώς η ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν απέτυχε να κερδίσει τις πρόωρες εκλογές της Κυριακής, αλλά σημείωσαν ότι ένας ακατάστατος συνασπισμός από ένα κοινοβούλιο χωρίς ψήφο θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει πονοκεφάλους για την Ευρώπη.

Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας, ειδικότερα, φοβούνταν ότι μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία της Λεπέν θα μπορούσε να είναι ήπια απέναντι στη Μόσχα και να μειώσει τη στρατιωτική βοήθεια στην οποία στηρίζεται το Κίεβο μετά τη ρωσική εισβολή του 2022, αν και το κόμμα της δήλωσε πρόσφατα ότι η Ρωσία αποτελεί απειλή.

Η ήττα του Εθνικού Συναγερμού σηματοδοτεί τουλάχιστον μια προσωρινή υποχώρηση απέναντι σε ένα ακροδεξιό κύμα στην Ευρώπη, αλλά θα μπορούσε να προαναγγείλει μια περίοδο αστάθειας με μια νέα κυβέρνηση σε μια δύσκολη «συμβίωση» με τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.

«Στο Παρίσι ενθουσιασμός, στη Μόσχα απογοήτευση, στο Κίεβο ανακούφιση. Αρκετά για να είμαστε ευτυχισμένοι στη Βαρσοβία», δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ στο X.

Αρκετές πρώτες αντιδράσεις από το εξωτερικό έδειχναν χαρά που αποσοβήθηκε η άμεση απειλή μιας ακροδεξιάς κυβέρνησης.

«Τα χειρότερα αποφεύχθηκαν», δήλωσε ο Νιλς Σμιντ, ο εκπρόσωπος εξωτερικής πολιτικής των Σοσιαλδημοκρατών του καγκελάριου Όλαφ Σολτς στη Γερμανία, όπου η ακροδεξιά έχει επίσης αυξήσει τη δημοτικότητά της κατά τη διάρκεια μιας κρίσης κόστους ζωής.

«Ο πρόεδρος έχει αποδυναμωθεί πολιτικά, ακόμη και αν διατηρεί κεντρικό ρόλο ενόψει της ασαφούς κατάστασης της πλειοψηφίας. Ο σχηματισμός κυβέρνησης θα είναι περίπλοκος», δήλωσε ο Σμιντ στον Funke.

Το κόμμα του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ συνεχάρη το Νέο Λαϊκό Μέτωπο για τη νίκη που «εμποδίζει την ακροδεξιά να φτάσει στην κυβέρνηση».

Ο Νίκος Ανδρουλάκης, επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ, δήλωσε ότι ο γαλλικός λαός «ύψωσε τείχος ενάντια στην ακροδεξιά, τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία και περιφρουρεί τις διαχρονικές αρχές της Γαλλικής Δημοκρατίας: Ελευθερία, Ισότητα και Αδελφοσύνη».

Ο αριστερός φλογερός πρόεδρος της Κολομβίας, Γκουστάβο Πέτρο, συνεχάρη επίσης τους Γάλλους που κράτησαν μακριά τη Λεπέν.

«Υπάρχουν μάχες που διαρκούν μόλις λίγες ημέρες, αλλά καθορίζουν τη μοίρα της ανθρωπότητας. Η Γαλλία πέρασε μια από αυτές», είπε.

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, έκανε λόγο για «τεράστια ανακούφιση», αλλά πρόσθεσε: «Το τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη σε καθημερινή βάση μένει ωστόσο να φανεί».

Πηγή: Reuters, France24, AP