Τετραήμερη εργασία: Τι έδειξε η πιλοτική εφαρμογή στη Βρετανία

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς θέλοντας να συμβάλει στη συζήτηση για το μέλλον της εργασίας και στο πλαίσιο της συμμετοχής του στο European Work-time Network*, δημοσιεύει τη μελέτη που εξέδωσε ο ερευνητικός οργανισμός Autonomy για την εξάμηνη πιλοτική δοκιμή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας στον ιδιωτικό τομέα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οπως αναφέρει, η εν λόγω πιλοτική δοκιμή είναι η μεγαλύτερη που έχει πραγματοποιηθεί έως τώρα παγκοσμίως. Συμμετείχαν 61 επιχειρήσεις και περίπου 2.900 εργαζόμενοι και εργαζόμενες και διήρκησε από τον Ιούνιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 με την υποστήριξη του Autonomy, της 4 Day Week Global, της βρετανικής Εκστρατείας για την 4ήμερη Εβδομάδα Εργασίας και εξειδικευμένων ερευνητριών και ερευνητών από τον ακαδημαϊκό χώρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που συμμετείχαν ήταν μικρές και είχαν μέχρι 25 εργαζόμενους/ες.

Η παρούσα έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2023 αποτελεί μια λεπτομερή αξιολόγηση της πιλοτικής δοκιμής και αποτυπώνει τα εξαιρετικά θετικά ευρήματα της σχετικής έρευνας που διενήργησαν ο Autonomy και ερευνητικές ομάδες από το Κολέγιο της Βοστώνης και το Πανεπιστήμιο του Kέιμπριτζ.

Πρέπει να επισημανθεί ότι δεν απαιτήθηκε από τις επιχειρήσεις η αυστηρή εφαρμογή συγκεκριμένου μοντέλου μείωσης του χρόνου εργασίας ή τετραήμερης εβδομάδας εργασίας. Αρκεί ο μισθός να παρέμενε ο ίδιος και να υπήρχε μια «ουσιαστική» μείωση στον χρόνο εργασίας. Ανάλογα με τον κλάδο, τις οργανωτικές προκλήσεις, τις τμηματικές δομές και την εργασιακή κουλτούρα, αναπτύχθηκαν διαφορετικά μοντέλα, τα κλασικά μοντέλα αργίας τις Παρασκευές, τα «εναλλασσόμενα», τα «αποκεντρωμένα», τα «ετησιοποιημένα», όπως και αυτά που συνδέονται με ορισμένες προϋποθέσεις.

Όπως σημειώνουν, μεταξύ άλλων οι συγγραφείς της μελέτης:

• Η δοκιμή στέφθηκε με συγκλονιστική επιτυχία. Από τις 61 επιχειρήσεις που συμμετείχαν, 56 συνέχισαν με το μοντέλο της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας (ποσοστό 92%), ενώ 18 από αυτές δήλωσαν ότι αυτή η αλλαγή πολιτικής θα είναι μόνιμη.
• Ορισμένα από τα μεγαλύτερα οφέλη του μικρότερου χρόνου εργασίας ανιχνεύονται στην υγεία και ευεξία των εργαζομένων. Τα δεδομένα πριν και μετά τη δοκιμή δείχνουν ότι το 39% των εργαζομένων είχαν λιγότερο στρες και το 71% είχαν μειωμένα επίπεδα εργασιακής εξουθένωσης στο τέλος της δοκιμής. Ομοίως, τα επίπεδα άγχους, κόπωσης και τα προβλήματα ύπνου μειώθηκαν, ενώ τόσο η ψυχική όσο και η σωματική υγεία βελτιώθηκαν.
• Οι δείκτες σε σχέση με την εξισορρόπηση εργασίας και προσωπικής/οικογενειακής ζωής επίσης βελτιώθηκαν καθόλη την περίοδο της πιλοτικής δοκιμής. Οι εργαζόμενοι/ες μπόρεσαν να εξισορροπήσουν ευκολότερα την εργασία τους με τις οικογενειακές και με τις κοινωνικές τους υποχρεώσεις –για το 54% ήταν ευκολότερη η εξισορρόπηση της εργασίας με τις δουλειές του σπιτιού– ενώ ανεβασμένοι ήταν και οι δείκτες ικανοποίησης με τα οικονομικά του σπιτιού, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη διαχείριση του χρόνου.
• Το 60% των εργαζομένων ανέφερε αύξηση της ικανότητας συνδυασμού αμειβόμενης εργασίας και υποχρεώσεων φροντίδας, ενώ το 62% παρατήρησε ότι ήταν ευκολότερος ο συνδυασμός της εργασίας με την κοινωνική ζωή.
• Άλλοι βασικοί δείκτες των επιχειρήσεων έδειξαν επίσης τη θετική επίδραση των λιγότερων ωρών εργασίας. Για παράδειγμα, τα έσοδα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα έμειναν γενικώς στα ίδια επίπεδα καθόλη τη διάρκεια της πιλοτικής δοκιμής, σημειώνοντας μια μέση αύξηση 1,4%, σταθμισμένη με βάση το μέγεθος της επιχείρησης. Σε σύγκριση με μια παρόμοια περίοδο κατά τα προηγούμενα έτη, οι επιχειρήσεις ανέφεραν μέση αύξηση των εσόδων της τάξης του 35%, πράγμα που καταδεικνύει ότι κατά την περίοδο μείωσης των ωρών εργασίας υπήρχε σταθερή ανάπτυξη.
• Ο αριθμός των αποχωρήσεων προσωπικού στις συμμετέχουσες επιχειρήσεις μειώθηκε σημαντικά, σημειώνοντας πτώση 57% κατά τη διάρκεια της πιλοτικής δοκιμής.
• Για πολλά άτομα που συμμετείχαν, η θετική επίδραση της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας αξίζει περισσότερο από τα χρήματα. Το 15% των εργαζομένων δήλωσε ότι δεν θα δεχόταν την επαναφορά της πενθήμερης εβδομάδας εργασίας, έναντι της τετραήμερης την οποία πια είχε συνηθίσει, όποιο κι αν ήταν το οικονομικό αντάλλαγμα.

Να σημειωθεί ότι σε νεώτερη έρευνα στις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην πιλοτική δοκιμή που εξέδωσε ο Autonomy (Φεβρουάριος 2024) διαπιστώνεται ότι το 89% συνεχίζει την πολιτική μείωσης του χρόνου εργασίας και το 51% έχει καθιερώσει ως μόνιμη την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. εδώ.