Το στρατιωτικό αποτύπωμα της Τουρκίας σε Μέση Ανατολή και Αφρική

Πρέπει να επιστρέψουμε στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για να δούμε κάτι ανάλογο με το σημερινό εκτεταμένο αποτύπωμα του τουρκικού στρατού, επισημαίνει ανάλυση του Bloomberg.

Εκτός από την 50ετή στρατιωτική της παρουσία στα Κατεχόμενα, η Τουρκία διατηρεί δυνάμεις σε τέσσερις χώρες στη Μέση Ανατολή και έχει δηλώσει ότι σχεδιάζει να αυξήσει την παρουσία σε Συρία και Ιράκ. Διαθέτει επίσης στρατεύματα στο Αζερμπαϊτζάν και τη Σομαλία με την οποία συμφώνησε να αναλάβει τη θαλάσσια ασφάλεια. Επιπλέον, το τουρκικό ναυτικό περιπολεί στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο. 

Ιράκ

Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στο Ιράκ συνδέεται με τις ανησυχίες της για τον κουρδικό αυτονομισμό. Η Τουρκία στέλνει συχνά πολεμικά αεροσκάφη στο βόρειο Ιράκ για να στοχεύσει κρησφύγετα του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, ή PKK. Πρόσφατα, η Τουρκία έχει εφαρμόσει μια νέα στρατηγική δημιουργώντας περισσότερα από 100 φυλάκια του στρατού μέσα στο Ιράκ.

Αυτά προστίθεται στις διάφορες βάσεις που έχει στην περιοχή στην οποία τη δεκαετία του 1990 ανέλαβε για πρώτη φορά μια «ειρηνευτική αποστολή» σχεδιασμένη -με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου- να επιβάλει κατάπαυση του πυρός μεταξύ αντίπαλων κουρδικών κομμάτων.

Η συνεχιζόμενη παρουσία της Τουρκίας έχει σκοπό να ελέγξει τόσο τις δραστηριότητες του PKK όσο και τις φιλοδοξίες ανεξαρτησίας των Κούρδων του Ιράκ. Αφού δεκάδες Τούρκοι στρατιώτες στο Ιράκ σκοτώθηκαν σε επιθέσεις τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, για τις οποίες η Τουρκία κατηγόρησε το PKK, ο Ερντογάν υποσχέθηκε ότι ο στρατός θα εντείνει τις επιχειρήσεις του τόσο εναντίον αυτής της ομάδας όσο και εναντίον της YPG, των Κούρδων της Συρίας. Η Τουρκία και το Ιράκ συμμετέχουν σε συνομιλίες για τη διασφάλιση των κοινών συνόρων τους.

Συρία

Η στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στη Συρία είναι μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της στο εξωτερικό από τότε που κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ερντογάν έστειλε για πρώτη φορά στρατεύματα το 2016 για να πολεμήσουν τόσο το Ισλαμικό Κράτος όσο και την YPG.

Τα τουρκικά στρατεύματα κατέλαβαν επίσης πόλεις στη βόρεια Συρία σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν μια ζώνη ασφαλείας για να ενθαρρύνουν μερικούς από τους περισσότερους από 3,6 εκατομμύρια Σύρους που έχουν καταφύγει στην Τουρκία να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Η YPG υπήρξε
πηγή έντασης μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ, οι οποίες την έχουν υποστηρίξει λόγω του  ρόλου της στην αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους. Τον Οκτώβριο, κατά τη διάρκεια τουρκικών αεροπορικών επιδρομών κατά της YPG, ένα αμερικανικό αεροσκάφος κατέρριψε τουρκικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που πέταξε κοντά στις αμερικανικές δυνάμεις στη Συρία, μια σπάνια περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.

Λιβύη

Η Τουρκία διατηρεί στρατιωτικούς εκπαιδευτές και συμβούλους στην πρωτεύουσα της Λιβύης, την Τρίπολη, καθώς δύο αντίπαλες ομάδες στη χώρα αυτή εξακολουθούν να να ερίζουν για τον έλεγχο.

Ο Ερντογάν είχε στείλει ναυτικές και χερσαίες δυνάμεις στη Λιβύη για να στηρίξει την αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνηση με έδρα την Τρίπολη ενάντια στις δυνάμεις του στρατηγού Khalifa Haftar, ο οποίος έχει υποστηριχθεί από Ρώσους μισθοφόρους, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Η Τουρκία προσπάθησε να αξιοποιήσει την επιρροή της στην κυβέρνηση της Τρίπολης για να εξασφαλίσει νέους ενεργειακούς μέσω του γνωστού «τουρκολιβυκού μνημονίου». Η Τουρκία στοχεύει επίσης να διασώσει επιχειρηματικές συμβάσεις αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχουν τεθεί σε αμφισβήτηση λόγω της παρατεταμένης σύγκρουσης στη Λιβύη μετά την ανατροπή του Μουαμάρ αλ Καντάφι το 2011.

Κατάρ

Η Τουρκία έχει χτίσει βάση στο Κατάρ από τότε που το 2017 συμπαρατάχθηκε με το πλούσιο σε φυσικό αέριο κράτος του Κόλπου στη διαμάχη του με μια περιφερειακή συμμαχία υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Η Τουρκία καιτο Κατάρ υποστηρίζουν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ένα πολιτικό κίνημα
που έχει προβληματίσει τους Σαουδάραβες και τις περισσότερες άλλες μοναρχίες του Κόλπου που το βλέπουν ως απειλή για την απόλυτη κυριαρχία τους, ειδικά μετά τις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης στις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Η Τουρκία και το Κατάρ εμβάθυναν τους δεσμούς ασφαλείας τους με μια συμφωνία που τέθηκε σε ισχύ το 2022. Επιτρέπει στο Κατάρ να αναπτύξει προσωρινά τα πολεμικά του αεροσκάφη στην Τουρκία για κοινές ασκήσεις και στην Τουρκία να χρησιμοποιήσει μεταφορικά αεροπλάνα του Κατάρ για τη μεταφορά τουρκικού προσωπικού ή/και πυρομαχικών για αποστολές στο εσωτερικό ή στο εξωτερικο.

Σομαλία

Το 2017, η Τουρκία άνοιξε τη μεγαλύτερη υπερπόντια στρατιωτική της βάση στο Μογκαντίσου, όπου εκατοντάδες Τούρκοι στρατιώτες εκπαιδεύουν Σομαλούς στρατιώτες στο πλαίσιο ενός ευρύτερου τουρκικού σχεδίου που έχει στόχο να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση μιας χώρας που έχει καταστραφεί από δεκαετίες
πολέμου μεταξύ διάφορων φυλών. Η Τουρκία έχει αυξήσει την παρουσία της στη χώρα μετά την επίσκεψη Ερντογάν το 2011, συμβάλλοντας στην αναβίωση υπηρεσιών όπως η εκπαίδευση και η υγεία.

Τον Μάρτιο, η Τουρκία και η Σομαλία υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης για συνεργασία στην εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας, αφού τα δύο κράτη συμφώνησαν να αυξήσουν τους οικονομικούς δεσμούς και την αμυντική συνεργασία με στόχο τη βελτίωση των ναυτικών δυνατοτήτων της Σομαλίας.

Αζερμπαϊτζάν

Η Τουρκία διατηρεί στρατιωτικούς εκπαιδευτές και συμβούλους στο Αζερμπαϊτζάν και έχει πρόσβαση σε αεροπορική βάση εκεί ως μέρος ενός συμφώνου συλλογικής άμυνας που τέθηκε σε ισχύ το 2022. Εξοπλισμένο με τουρκικά drones, το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε μια αστραπιαία επίθεση τον Σεπτέμβριο για να αποκαταστήσει τον πλήρη έλεγχο του Ναγκόρνο -Καραμπάχ, μια περιοχή που ελέγχονταν από τους Αρμένιους μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης πριν από τρεις δεκαετίες.

Λιγότερο από μια εβδομάδα αργότερα, ο Ερντογάν ταξίδεψε στο Naxcivan, ένα τμήμα του Αζερμπαϊτζάν που
είναι αποκομμένο από την υπόλοιπη χώρα. Το ταξίδι ήταν μέρος μιας προσπάθειας να αξιοποιηθεί η περιφερειακή αναταραχή προωθώντας τα σχέδια για μια εμπορική διαδρομή μέσω του Καυκάσου. Το Αζερμπαϊτζάν νίκησε τη γειτονική του Αρμενία σε έναν πόλεμο του 2020 με τη βοήθεια οπλισμένων drones που κατασκευάστηκαν στην Τουρκία, η οποία προμηθεύει επίσης τη χώρα με πυραύλους και συσκευές ηλεκτρονικού πολέμου.

Κύπρος

Ο τουρκικός στρατός διατηρεί περίπου 40.000 στρατιώτες στην Κύπρο. Τα τουρκικά στρατεύματα είναι παρόντα στο νησί από το 1974.

Η παρουσία σε άλλα σημεία

Με δύναμη 425.000 στρατιωτών, η Τουρκία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ από άποψη προσωπικού. Συνεχίζει να συμμετέχει σε μια ειρηνευτική αποστολή υπό την ηγεσία του Οργανισμού στο Κοσσυφοπέδιο και μια άλλη που τώρα ηγείται η ΕΕ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να βοηθήσει στην προστασία των εθνικών τουρκικών κοινοτήτων εκεί.

Τούρκοι στρατιωτικοί εκπαιδευτές είναι παρόντες στη Γκάμπια και στο Μάλι. Σε μια αμφιλεγόμενη κίνηση, η Τουρκία προσπάθησε αλλά απέτυχε να δημιουργήσει στρατιωτικά κέντρα εκπαίδευσης στο Σουδάν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του τότε προέδρου Omar al-Bashir, ο οποίος βρίσκεται στη λίστα καταζητούμενων του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για εγκλήματα πολέμου στην περιοχή Νταρφούρ στο δυτικό Σουδάν.