Προειδοποίηση ΟΗΕ για νέα συστημικά σοκ, πέντε προτάσεις πολιτικής

Το 2023 είναι πιθανό να θεωρηθεί ως σημείο καμπής σε μια εύθραυστη και άνιση παγκόσμια ανάκαμψη, μετά την πανδημία, υποστηρίζει ο ΟΗΕ μέσα από την έκθεση «Trade and Development Report».

Οπως σημειώνει, ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία, εκτός από τη Βόρεια Αφρική και την Κεντρική και Ανατολική Ασία, έχει επιβραδυνθεί σε σχέση με το 2022. Με προβλεπόμενη ανάπτυξη 2,4% το 2023, ο κόσμος μπήκε στο 2024 με «ταχύτητα στασιμότητας», που ταιριάζει με τον ορισμό της παγκόσμιας ύφεσης.

Η απόκλιση των χαμηλών τάσεων ανάπτυξης μεταξύ βασικών περιοχών, καθώς και εντός της ομάδας των χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσική Ομοσπονδία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) και της Ομάδας G7 δείχνει ότι δεν υπάρχει σαφής κινητήρια δύναμη που να ωθήσει την παγκόσμια οικονομία σε στιβαρή ανάκαμψη.

Χωρίς επαρκείς συντονισμένες πολιτικές απαντήσεις ή μηχανισμούς, τα σημερινά ποικίλα και σύνθετα σοκ κινδυνεύουν να μετατραπούν σε συστημικές κρίσεις του αύριο. Ενόψει των νέων προκλήσεων για τη διεθνή πολιτική οικονομία, αυτό το σενάριο αποτελεί απειλή για το πολυμερές σύστημα και για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εμπλακούν σε πολλαπλά μέτωπα για να χαράξουν μια ισχυρότερη, πιο ανθεκτική τροχιά για το μέλλον.

Η έκθεση «Trade and Development Report» παρουσιάζει μια εναλλακτική απάντηση. Σκιαγραφεί μια προσέγγιση που βασίζεται στην εξισορρόπηση του ρυθμού αποπληθωρισμού και του αντίκτυπου των υψηλών πραγματικών επιτοκίων όχι μόνο έναντι των δεικτών πληθωρισμού, αλλά και σε σχέση με την οικονομική δραστηριότητα, την απασχόληση, την εισοδηματική ανισότητα και τη δημοσιονομική σταθερότητα.

Ωστόσο, επισημαίνει στο τρέχον πλαίσιο της διεθνούς χρηματοοικονομικής αρχιτεκτονικής, ο χώρος για χάραξη πολιτικής περιορίζεται εύκολα από τις κινήσεις στις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις στις κοινωνικές πολιτικές, τις επενδύσεις και τη δημιουργία απασχόλησης.

Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο στον οποίο οι αναπτυσσόμενες χώρες αποτελούν πιθανούς κινητήρες οικονομικής ανάπτυξης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις προηγμένες οικονομίες θα πρέπει να εξετάσουν τη ζημιά που μπορούν να προκαλέσουν τα υψηλά επιτόκια στις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, τόσο όσον αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές και την κλιματική προσαρμογή όσο και τη βιωσιμότητα του χρέους. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, η Έκθεση προσδιορίζει πέντε βασικές προτεραιότητες πολιτικής:

1. Μείωση της ανισότητας. Αυτό πρέπει να καταστεί προτεραιότητα πολιτικής στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Απαιτεί συντονισμένες αυξήσεις των πραγματικών μισθών και συγκεκριμένες δεσμεύσεις για ολοκληρωμένη κοινωνική προστασία. Η νομισματική πολιτική δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως το μοναδικό εργαλείο για την άμβλυνση των πληθωριστικών πιέσεων. Καθώς τα προβλήματα από την πλευρά της προσφοράς δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί, απαιτείται ένα μείγμα πολιτικών για την επίτευξη οικονομικής βιωσιμότητας, τη μείωση των ανισοτήτων και την επίτευξη ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.

2. Εξισορρόπηση των προτεραιοτήτων της νομισματικής σταθερότητας με τη μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα. Υπό το πρίσμα των αυξανόμενων αλληλεξαρτήσεων στην παγκόσμια οικονομία, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να αναλάβουν μια ευρύτερη σταθεροποιητική λειτουργία σε αυτό το τοπίο.

3. Ρύθμιση του εμπορίου εμπορευμάτων γενικά και ειδικότερα του εμπορίου τροφίμων. Αυτό πρέπει να γίνει διεθνώς, χρησιμοποιώντας μια συστημική προσέγγιση που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής αρχιτεκτονικής.

4. Αντιμετώπιση του συντριπτικού βάρους της εξυπηρέτησης του χρέους και της απειλής εξάπλωσης των κρίσεων χρέους. Για να γίνει αυτό, οι κανόνες και οι πρακτικές της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αρχιτεκτονικής πρέπει να μεταρρυθμιστούν. Οι μηχανισμοί, οι αρχές και οι θεσμοί της παγκόσμιας χρηματοδότησης θα πρέπει να διασφαλίζουν αξιόπιστη πρόσβαση στη διεθνή ρευστότητα και ένα σταθερό χρηματοοικονομικό περιβάλλον που προάγει την ανάπτυξη με γνώμονα τις επενδύσεις. Δεδομένων των αποτυχιών της τρέχουσας αρχιτεκτονικής να επιτρέψει την ανθεκτικότητα και την ανάκαμψη των αναπτυσσόμενων χωρών από το άγχος του χρέους, είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για την επίλυση των προβλημάτων του δημόσιου χρέους. Αυτό θα πρέπει να βασίζεται στη συμμετοχή όλων των αναπτυσσόμενων χωρών και να περιλαμβάνει συμφωνημένες διαδικασίες, κίνητρα και αποτρεπτικούς παράγοντες.

5. Παροχή αξιόπιστης πρόσβασης σε χρηματοδότηση και μεταφορά τεχνολογίας για να καταστεί δυνατή η ενεργειακή μετάβαση. Αυτό θα απαιτούσε όχι μόνο δημοσιονομικές και νομισματικές συμφωνίες μεταξύ της Ομάδας των 20, αλλά και συμφωνίες εντός του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) για την υλοποίηση μεταφοράς τεχνολογίας και εντός του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη διασφάλιση αξιόπιστης χρηματοδότησης. Χωρίς να εξαλειφθούν τα κίνητρα και οι ρυθμιστικοί αγωγοί που κάνουν τις διασυνοριακές κερδοσκοπικές επενδύσεις τόσο κερδοφόρες, είναι απίθανο το ιδιωτικό κεφάλαιο να διοχετευθεί σε μέτρα που θα βοηθήσουν στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.