Ευρωβουλή: Ειδικές συστάσεις σε Ελλάδα για θεμελιώδη δικαιώματα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί το Συμβούλιο να σημειώσει επιτέλους πρόοδο για να εξασφαλιστεί επαρκές επίπεδο προστασίας από το μίσος για όλους στην Ευρώπη.

Το Συμβούλιο θα πρέπει να εκδώσει απόφαση για τη συμπερίληψη της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους στα ποινικά αδικήματα υπό την έννοια του άρθρου 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ (τα λεγόμενα «ευρωεγκλήματα») έως το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, αναφέρει το ΕΚ στην έκθεση που εγκρίθηκε την Πέμπτη με 397 ψήφους υπέρ, 121 κατά και 26 αποχές.

Πρόκειται για εγκλήματα ιδιαίτερα σοβαρής φύσης με διασυνοριακή διάσταση, για τα οποία το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μπορούν να θεσπίσουν ελάχιστους κανόνες για τους ορισμούς των ποινικών αδικημάτων και των αντίστοιχων κυρώσεων, αναφέρει ανακοίνωση.

Ανάγκη ενιαίας προσέγγισης για την αντιμετώπιση του μίσους

Οι ευρωβουλευτές επιδιώκουν να διασφαλίσουν την καθολική προστασία για όλους, με ιδιαίτερη έμφαση στα άτομα και τις ευάλωτες ομάδες και κοινότητες που στοχοποιούνται. Επί του παρόντος, η ποινική νομοθεσία των κρατών μελών αντιμετωπίζει τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους με διαφορετικούς τρόπους, ενώ οι κανόνες σε επίπεδο ΕΕ εφαρμόζονται μόνο όταν τα εγκλήματα αυτά διαπράττονται με βάση τη φυλή, το χρώμα του δέρματος, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές ή την εθνική ή εθνοτική καταγωγή.

Παρά το γεγονός ότι το μίσος αυξάνεται στην Ευρώπη και ότι έχουν περάσει δύο χρόνια από την υποβολή της σχετικής πρότασης της Επιτροπής, το Συμβούλιο δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο. Οι ευρωβουλευτές ζητούν τη χρήση των «ρήτρων γέφυρας» για την υπέρβαση των εμποδίων που θέτει η ανάγκη επίτευξης ομοφωνίας.

Λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν τα θύματα

Το Κοινοβούλιο καλεί την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο να θεσπιστεί μια «ανοιχτή» προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία ο κατάλογος των λόγων διακρίσεων δεν θα είναι κλειστός και περιορισμένος, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι κανόνες καλύπτουν περιστατικά που υποκινούνται από νέες και μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες. Υπογραμμίζει ότι η ελευθερία της έκφρασης, όσο κρίσιμη και αν είναι, δεν πρέπει να αξιοποιείται ως πρόφαση για να επιτραπεί το μίσος, τονίζοντας ότι η κατάχρηση του διαδικτύου και τα επιχειρηματικά μοντέλα των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλουν στη διάδοση και την ενίσχυση της ρητορικής μίσους.

Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους ανηλίκους, συμπεριλαμβανομένου του εκφοβισμού στα σχολεία και στον κυβερνοχώρο, και ζητούν ένα ισχυρό πλαίσιο για τα θύματα, με διατομεακή προσέγγιση, κατάρτιση για τους σχετικούς επαγγελματίες και μέτρα για τη διασφάλιση της ασφαλούς πρόσβασης στη δικαιοσύνη, εξειδικευμένη υποστήριξη και αποζημιώσεις, καθώς και ένα ασφαλές περιβάλλον για την αύξηση της αναφοράς περιστατικών.

«Εκτός από την έλλειψη ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους, αντιμετωπίζουμε νέες κοινωνικές συνθήκες, οι οποίες αυξάνουν πολύ γρήγορα την κανονικοποίηση του μίσους», σχολίασε η εισηγήτρια Maite Pagazaurtundua (Renew, Ισπανία).

«Πρέπει να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας ως κοινωνία και τους ανθρώπους που δέχονται επιθέσεις, διώκονται και παρενοχλούνται, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τα ριζοσπαστικά δίκτυα και την ακραία πόλωση που παρέχουν γόνιμο έδαφος για συμπεριφορές που παραβιάζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα. Ζητούμε από το Συμβούλιο να δώσει επιτέλους το πράσινο φως στη νομοθεσία κατά των εγκλημάτων και της ρητορικής μίσους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πάντα σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας και διασφαλίζοντας την ελευθερία έκφρασης των πολιτών».

* Θεμελιώδη δικαιώματα: απειλούνται οι ελευθερίες, η ισότητα και η αξιοπρέπεια - Ειδικές συστάσεις για Ελλάδα

• Στην έκθεση του ΕΚ εκφράζονται ανησυχίες για την ελευθερία των ΜΜΕ, τη διαφθορά και τις ατομικές ελευθερίες. 
• Η ΕΕ να διασφαλίσει τα δικαιώματα γυναικών, παιδιών, ΛΟΑΤΚΙ+, ευάλωτων ατόμων. 
• Ειδικές συστάσεις για την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ισπανία

Το Κοινοβούλιο εξέτασε την κατάσταση των δικαιωμάτων των πολιτών στην ΕΕ το 2022 και το 2023, εντοπίζοντας μια σειρά ανησυχητικών εξελίξεων στα κράτη μέλη.

Η έκθεση σχετικά με την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ εγκρίθηκε με 391 ψήφους υπέρ, 130 κατά και 20 αποχές.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να αποδοθεί δικαιοσύνη για τη δολοφονία δημοσιογράφων και χαιρετίζει τη συμφωνία σχετικά με τη νομοθετική πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Επαναλαμβάνει την ανησυχία του για τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας, τονίζοντας την ανάγκη αυστηρής ρύθμισης της αγοράς και καλώντας τις χώρες της ΕΕ, ιδίως την Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ισπανία και την Κύπρο, να ακολουθήσουν τις συστάσεις του Κοινοβουλίου σχετικά με το θέμα αυτό.

Οπισθοδρόμηση στα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+

Στο κείμενο οι ευρωβουλευτές υπενθυμίζουν ότι η έμφυλη βία είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε όλες τις χώρες της ΕΕ και καταδικάζουν απερίφραστα την ταχεία οπισθοδρόμηση των δικαιωμάτων των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ σε αρκετά κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της άρνησης πρόσβασης σε ασφαλή και νόμιμη άμβλωση στην Πολωνία.

Στην περίπτωση της Ουγγαρίας, το Κοινοβούλιο καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να καθορίσει κατά πόσον έχουν διαπραχθεί σοβαρές και διαρκείς παραβιάσεις των αξιών της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 2 της ΣΕΕ, και εκφράζει τη βαθιά λύπη του για τη στοχοποίηση της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ από τις αρχές. Το Κοινοβούλιο ζητά εκ νέου να ολοκληρωθούν ταχέως οι διαπραγματεύσεις σχετικά με την οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας και να συμπεριληφθεί η έμφυλη βία στον κατάλογο των εγκλημάτων της ΕΕ.

Αύξηση του επιπέδου διαφθοράς

Το Κοινοβούλιο εκφράζει βαθιά ανησυχία για τα αυξανόμενα επίπεδα διαφθοράς σε αρκετές χώρες της ΕΕ και επαναλαμβάνει την καταδίκη του για τα καταγγελθέντα περιστατικά στα οποία εμπλέκονται υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένων νυν και πρώην ευρωβουλευτών. Το πλαίσιο της ΕΕ για την καταπολέμηση της διαφθοράς και η οδηγία την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως στα κράτη μέλη, ενώ απαιτείται και η σύσταση ενός ανεξάρτητου φορέα δεοντολογίας της ΕΕ, επισημαίνουν οι ευρωβουλευτές. Το Κοινοβούλιο καταφέρεται επίσης εναντίον των προσπαθειών κυβερνήσεων να επηρεάσουν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και ζητά αποτελεσματικό δημοκρατικό και συνταγματικό έλεγχο.

Άλλοι τομείς ανησυχίας περιλαμβάνουν:

• απειλές κατά των ελευθεριών του συνεταιρίζεσθαι, του λόγου και του συνέρχεσθαι, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομικής βίας και των μαζικών συλλήψεων
• την παραπληροφόρηση σε συνάρτηση με την ανάγκη διασφάλισης της καλλιτεχνικής ελευθερίας
• επιθέσεις με θρησκευτικά και ρατσιστικά κίνητρα, καθώς και ότι δεν έχουν ενσωματώσει πλήρως όλα τα κράτη μέλη την απόφαση-πλαίσιο για τον ρατσισμό και την ξενοφοβία
• αστυνομική βία κατά ατόμων Ρομά
• εκτεταμένες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων εις βάρος μεταναστών και προσφύγων και κωδικοποίηση των επαναπροωθήσεων στο εθνικό δίκαιο
• το δικαίωμα των παιδιών στην ίση αναγνώριση της γονικής ιδιότητας σε ολόκληρη την ΕΕ
• τον κίνδυνο των προκαταλήψεων που ενσωματώνονται σε νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης
• τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δικαιώματα (π.χ. φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός, ψηφιακή φτώχεια)
• την βελτίωση των θεσμικών δικλείδων ασφαλείας (συμπεριλαμβανομένης της επανασύστασης του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ως ανεξάρτητης αρχής για τα ανθρώπινα δικαιώματα).

«Οι παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι ευρέως διαδεδομένες στα κράτη μέλη της ΕΕ. Υπό το πρίσμα αυτό, οι όποιες κρίσεις αποτελούν δοκιμασία, δεδομένου ότι ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν μπορεί να εξαρτάται από ευνοϊκές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Τα δικαιώματα δεν είναι προαιρετικά αποτελούν την ουσία των κοινωνιών μας και βασική θεμελιώδη αξία της ΕΕ», σχολίασε η εισηγήτρια Katarina Barley (Σοσιαλιστές, Γερμανία).