Η Σαουδική Αραβία τάζει χρήμα στο Ιράν για να αποτρέψει ευρύτερη σύγκρουση

Η Σαουδική Αραβία προσέγγισε το Ιράν προσφέροντας ενίσχυση της συνεργασίας και επενδύσεις στην οικονομία της που έχει πληγεί από τις κυρώσεις, εάν η Ισλαμική Δημοκρατία αποτρέψει τους περιφερειακούς της αντιπροσώπους (proxies) από το να μετατρέψουν τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς σε ευρύτερη σύγκρουση.

Η πρόταση έχει γίνει άμεσα, αλλά και μέσα από κάποια κανάλια μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον περασμένο μήνα και τον πόλεμο στη Γάζα που ακολούθησε, σύμφωνα με Άραβες και δυτικούς αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα, γράφει το Bloomberg.

Η πιθανότητα βαθύτερης συνεργασίας προέκυψε επίσης κατά τη συνάντηση μεταξύ του Ιρανού προέδρου Ebrahim Raisi και του Σαουδάραβα διαδόχου πρίγκιπα Mohammed Bin Salman κατά τη διάρκεια συνόδου κορυφής στο Ριάντ αυτόν τον μήνα, που είχε αντικείμενο την αντιμετώπιση της κρίσης, είπαν οι πηγές, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. Ο Raisi ήταν από τους πρώτους ηγέτες με τους οποίους μίλησε ο MBS, όπως είναι γνωστός ο διάδοχος, μετά την επίθεση της Χαμάς.

Παράλληλα με τη συμφιλιωτική της προσέγγιση, η Σαουδική Αραβία ακολουθεί και έναν άλλο δρόμο. Η βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Barbara Leaf δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον συνεργάζεται με τη Σαουδική Αραβία και τους άλλους Άραβες συμμάχους της για να σταματήσει η Τεχεράνη να χρησιμοποιεί ως «όπλο» τη σύγκρουση για να ενισχύσει τον λεγόμενο «άξονα αντίστασής» της, ο οποίος περιλαμβάνει ένοπλες ομάδες από τον Λίβανο και τα παλαιστινιακά εδάφη μέχρι το Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη.

Ένας αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και ένας εκπρόσωπος της Πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσιγκτον δεν μπόρεσαν να απαντήσουν αμέσως σε ένα αίτημα για σχόλιο.

Αν και δεν είναι ξεκάθαρο πόσο σοβαρά έχει αντιμετωπίσει η Τεχεράνη τις πρωτοβουλίες του Ριάντ, μέχρι στιγμής έχει αποφευχθεί ένας περιφερειακός πόλεμος. Οι Σαουδάραβες και οι Άραβες σύμμαχοί τους εξακολουθούν να φοβούνται ότι ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι πιθανό, εάν το Ισραήλ συνεχίσει τη στρατιωτική εκστρατεία για την εξάλειψη της Χαμάς, την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει υποσχεθεί να επαναλάβει μετά τη λήξη της εκεχειρίας που οδήγησε σε απελευθέρωση ομήρων.

Η διττή προσέγγιση της Σαουδικής Αραβίας δίνει μια σπάνια ματιά στη στρατηγική της έναντι του Ιράν μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων τον Μάρτιο. Οι δύο χώρες αγωνίζονται εδώ και καιρό για το ποια θα είναι η κύρια γεωπολιτική δύναμη στη Μέση Ανατολή. Ο ανταγωνισμός υποκινήθηκε εν μέρει από την προσπάθεια των Ιρανών ηγετών να «εξάγουν» την ισλαμική επανάστασή τους στην υπόλοιπη περιοχή, καθώς και από την προηγούμενη απόρριψη της κηδεμονίας του Οίκου των Σαούντ επί των ιερότερων τοποθεσιών του Ισλάμ στη Σαουδική Αραβία.

Σαουδαραβική «εξέλιξη»

«Είναι μια εξέλιξη», δήλωσε ο Elham Fakhro, ερευνητής στο Ινστιτούτο Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Έξετερ. «Αντί για μια πιο μιλιταριστική προσέγγιση, η στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας στηρίζεται τώρα στη διπλωματία».

Το διακύβευμα για το Βασίλειο είναι η διατήρηση και ακόμη και η πιθανή εμβάθυνση της συμφωνίας που υπέγραψε (με τη μεσολάβηση της Κίνας) με το Ιράν τον Μάρτιο. Αλλά επιδιώκει επίσης άλλους στόχους, όπως να βοηθήσει στη δημιουργία ενός κράτους για τους Παλαιστίνιους δίπλα στο Ισραήλ, να ομαλοποιήσει τους δεσμούς με το Ισραήλ και να σφυρηλατήσει μια στενότερη αμυντική σχέση με τις ΗΠΑ. Το Ιράν, από την άλλη, έχει δεσμευτεί για τον αφανισμό του Ισραήλ και τον τερματισμό κάθε στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και αντιτίθεται τόσο στη λύση των δύο κρατών όσο και στην ομαλοποίηση.

«Υπάρχει ένα όριο στο πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν το Ιράν και η Σαουδική Αραβία στην αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ τους, εάν ολόκληρη η περιοχή φλέγεται λόγω του πολέμου στη Γάζα», είπε ο Αλί Βαέζ, Διευθυντής Έργου Ιράν στη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων.

Η συμφωνία του Μαρτίου προέκυψε κυρίως από την επιθυμία του Διαδόχου να ελαχιστοποιήσει τις απειλές για το σχέδιο εγχώριου οικονομικού μετασχηματισμού πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων του βασιλείου, γνωστό ως Vision 2030. Το βασίλειο επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια στο εξωτερικό, ως μέρος αυτής της στρατηγικής. Σαουδάραβες και Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν μιλήσει στο παρελθόν για κοινές επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Ένας βασικός στόχος του πρίγκιπα είναι ο τερματισμός ενός καταστροφικού οκταετούς πολέμου που διεξήγαγε στην Υεμένη ενάντια στους Χούτι, μια ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν και στοχεύει ζωτικά συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας.

Την αποστολή της Σαουδικής Αραβίας περιπλέκει το ότι η παλαιστινιακή υπόθεση γίνεται ακόμη πιο κρίσιμο «ιδεολογικό εργαλείο» για το Ιράν και τους συμμάχους του, στο πλαίσιο των οικονομικών τους αποτυχιών και της αυξανόμενης λαϊκής οργής, δήλωσε ο Ρενάντ Μανσούρ, ανώτερος συνεργάτης στο think tank Chatham House.

Από τις 7 Οκτωβρίου, οι Χούτι έχουν εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη προς το Ισραήλ -τα περισσότερα από αυτά αναχαιτίστηκαν από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία. Κατέλαβαν επίσης ένα φορτηγό πλοίο που συνδέεται με το Ισραήλ και έχουν δεσμευτεί να συνεχίσουν τις επιθέσεις μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα.

Οι πληρεξούσιοι του Ιράν πρέπει να πραγματοποιούν επιθέσεις για να δείξουν αλληλεγγύη στη Χαμάς, αλλά πιθανότατα δεν θα περάσουν τη γραμμή που θα οδηγούσε σε πλήρη πόλεμο, είπε ο Μανσούρ. Το Ιράν είναι απρόθυμο να διακινδυνεύσει να εμπλέξει τη Χεζμπολάχ ή να προκαλέσει μια σοβαρή στρατιωτική αντίδραση των ΗΠΑ, είπε.

Η λιβανέζικη ομάδα, βασικός πυλώνας της στρατηγικής της Τεχεράνης στην περιοχή, ανταλλάσσει πυρά με τις ισραηλινές δυνάμεις σχεδόν καθημερινά από την έναρξη του πολέμου. Αυτές οι αψιμαχίες έχουν σκοτώσει περισσότερους από 100 στρατιώτες και πολίτες, αλλά δεν έχουν ακόμη πυροδοτήσει μια μεγάλη σύγκρουση.

«Για το Ιράν είναι μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ της αντιμετώπισης των συνθημάτων για αντίσταση, του πραγματισμού και της μη διακύβευσης του status quo από το οποίο ωφελείται», είπε ο Μανσούρ.

Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλήρως την προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας να ξαναρχίσει την Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία του 2002, η οποία στοχεύει στη δημιουργία ενός έθνους για τους Παλαιστίνιους δίπλα στο εβραϊκό κράτος, σύμφωνα με τον Leaf, τον βοηθό υπουργό Εξωτερικών για Υποθέσεις Εγγύς Ανατολής.

Η τοποθέτηση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης σε τροχιά επίλυσης ήταν ζωτικής σημασίας για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, είπε, αποκαλώντας τη διαμάχη «ένα ζήτημα που χρησιμοποιεί ως "όπλο" το Ιράν με την αρχιτεκτονική των proxies».