Συμβούλιο ΕΕ: Νέοι κανόνες και όπλα κατά της υπεραλίευσης

Το Συμβούλιο έδωσε σήμερα το τελικό πράσινο φως στην αναθεώρηση του συστήματος ελέγχου της αλιείας της ΕΕ, εκσυγχρονίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ελέγχεται η αλιεία.

«Ο κανονισμός που εκδώσαμε σήμερα θα διασφαλίζει ότι το σύστημα ελέγχου της αλιείας παραμένει ενημερωμένο με τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις, ώστε να διασφαλίζεται ότι μπορούμε να αποτρέψουμε αποτελεσματικά την υπεραλίευση», δήλωσε ο Luis Planas Puchades, ασκών χρέη υπουργού Γεωργίας, Αλιείας και Επισιτισμού της Ισπανίας.

«Αυτό είναι προς όφελος του περιβάλλοντος και, τελικά, των αλιευτικών κοινοτήτων, ενώ επίσης θα συμβάλει στη διασφάλιση της κοινωνικής και οικονομικής βιωσιμότητας του τομέα. Περίπου το 70 % των υφιστάμενων κανόνων για τον έλεγχο των αλιευτικών σκαφών επικαιροποιούνται από τον πρόσφατα εκδοθέντα κανονισμό, ο οποίος θα συμβάλει στο να διασφαλίζεται ότι τα σκάφη της ΕΕ και άλλα σκάφη που αλιεύουν στα ύδατα της ΕΕ τηρούν τους κανόνες της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ).

Βασικές αλλαγές

Στις βασικές αλλαγές συμπεριλαμβάνονται:

1. Συστήματα παρακολούθησης σκαφών (VMS) και ηλεκτρονική καταγραφή των αλιευμάτων: προκειμένου να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση με την ΚΑλΠ, όλα τα αλιευτικά σκάφη θα παρακολουθούνται από VMS και όλα τα αλιεύματα θα οφείλουν να καταγράφονται ηλεκτρονικά, στην περίπτωση ορισμένων σκαφών παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας κάτω των 9 μέτρων, μπορούν να χορηγούνται εξαιρέσεις από την απαίτηση VMS έως τις 31 Δεκεμβρίου 2029.
2. Για τα μεγαλύτερα σκάφη θα χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικά εργαλεία παρακολούθησης εξ αποστάσεως, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα ανεπιθύμητα αλιεύματα δεν απορρίπτονται στη θάλασσα κατά παράβαση της «υποχρέωσης εκφόρτωσης», αλλά αντ’ αυτού μεταφέρονται στην ξηρά
3. Ερασιτεχνική αλιεία: οι ερασιτέχνες αλιείς συγκεκριμένων ειδών θα οφείλουν να καταγράφουν και να αναφέρουν τα αλιεύματά τους μέσω ηλεκτρονικού συστήματος· παρότι αρχικά θα καλύπτεται περιορισμένος αριθμός ειδών, ο αριθμός αυτός μπορεί να αυξηθεί βάσει επιστημονικών γνωμοδοτήσεων.
4. Αναθεώρηση του συστήματος επιβολής κυρώσεων: θα καταρτισθεί σε επίπεδο ΕΕ πλήρης κατάλογος σοβαρών παραβάσεων των κανόνων της ΚΑλΠ· τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι δράστες υπόκεινται σε αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές διοικητικές κυρώσεις· επιπλέον, ή εναλλακτικά, θα μπορούν να επιβάλλονται ποινικές κυρώσεις
5. Βελτιωμένη ψηφιακή ιχνηλασιμότητα κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού: θα είναι ευκολότερος ο εντοπισμός των νωπών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας· στην περίπτωση μεταποιημένων προϊόντων, αυτό θα γίνει μετά από μελέτη της Επιτροπής σχετικά με τις διαθέσιμες λύσεις και μετά από πενταετή μεταβατική περίοδο.

Πώς το νέο σύστημα θα συμβάλει στην πρόληψη της υπεραλίευσης

Θα θεσπιστούν παράλληλα νέοι κανόνες σχετικά με το περιθώριο ανοχής (ή σφάλματος) κατά την εκτίμηση των αλιευμάτων, ώστε να αποφεύγεται η υποβολή ανακριβών στοιχείων.

Το περιθώριο ανοχής αντιπροσωπεύει τη διαφορά μεταξύ της εκτίμησης των αλιευμάτων και του πραγματικού αποτελέσματος της ζύγισης.

Κατά γενικό κανόνα, το περιθώριο ανοχής θα διατηρηθεί στο 10 % ανά είδος, όπως ισχύει επί του παρόντος. Ωστόσο, θα ισχύουν ορισμένες εξαιρέσεις. Για τα είδη που δεν υπερβαίνουν τα 100 kg, το περιθώριο θα είναι 20 % ανά είδος.

Θα ισχύουν παρεκκλίσεις για την αλιεία μικρών πελαγικών ειδών, την αλιεία για βιομηχανικούς σκοπούς και την αλιεία τροπικού τόνου με γρι-γρι, ιδίως εάν τα αλιεύματα εκφορτώνονται σε «καταγεγραμμένους λιμένες», όπου πρέπει να εξασφαλίζονται ειδικοί όροι για την εκφόρτωση και τη ζύγιση.

Τέλος, ορισμένα μεγαλύτερα σκάφη θα είναι εξοπλισμένα με συσκευή που να μετρά την ισχύ των μηχανών, ώστε να διασφαλίζεται ότι η αλιευτική τους ικανότητα παραμένει εντός των ορίων που καθορίζει η ΚΑλΠ.

Νέοι κανόνες για τα εισαγόμενα προϊόντα

Θα θεσπιστεί ψηφιακό σύστημα (γνωστό ως «CATCH») στο πλαίσιο του συστήματος πιστοποίησης αλιευμάτων για την παράνομη, λαθραία και άναρχη (ΠΛΑ) αλιεία.

Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η διαχείριση των πιστοποιητικών αλιευμάτων και άλλων σχετικών εγγράφων θα γίνεται σε ενιαίο ψηφιακό περιβάλλον σε επίπεδο ΕΕ, βελτιώνοντας έτσι την ικανότητα των αρχών να εντοπίζουν προϊόντα που προέρχονται από ΠΛΑ αλιεία.

Οι χώρες εκτός της ΕΕ θα μπορούν να εκδίδουν και να επικυρώνουν πιστοποιητικά αλιευμάτων απευθείας στο ψηφιακό περιβάλλον CATCH. Για τα αλιευτικά προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ, οι εισαγωγείς θα πρέπει επίσης να υποβάλλουν πιστοποιητικά αλιευμάτων μέσω του CATCH.

Ιστορικό και επόμενα βήματα

Το βασικό νομικό πλαίσιο για το σύστημα ελέγχου της αλιείας της ΕΕ καθορίζεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 για τον έλεγχο της αλιείας. Η παρακολούθηση διενεργείται από τις εθνικές αρχές, με τη στήριξη και τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ελέγχου της Αλιείας (EFCA).

Το 2018 η Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση να αναθεωρηθεί το σύστημα ελέγχου ώστε να απλουστευθεί, να γίνει αποτελεσματικότερο και αποδοτικότερο και να διασφαλιστεί πλήρης και αποτελεσματική συμμόρφωση με τη μεταρρυθμισμένη ΚΑλΠ.

Το Συμβούλιο καθόρισε τη θέση του (γενική προσέγγιση) σχετικά με τον προτεινόμενο κανονισμό στις 28 Ιουνίου 2021. Οι διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2021, ενώ στις 30 Μαΐου 2023 επιτεύχθηκε τελική συμφωνία μεταξύ των δύο συννομοθετών.

Έχουν εγκριθεί λεπτομερείς κανόνες για την ημερομηνία εφαρμογής των νέων διατάξεων, καθώς και των μεταβατικών διατάξεων, ώστε να δοθεί επαρκής χρόνος στις αλιευτικές αρχές της ΕΕ και σε άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις.