Στρατηγική «Βιετκόνγκ» επιστρατεύει η Χαμάς

Για περισσότερο από μια δεκαετία, η στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ αναγνώριζε ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό του εχθρού της στη Γάζα: η Χαμάς ήξερε πώς να περιμένει.

«Αφήστε το θηρίο να κοιμηθεί μέχρι να είστε έτοιμοι», ήταν το σύνθημα του Mahmoud Ajrami, ενός βετεράνου Παλαιστίνιου μαχητή που έχει εκπαιδεύσει μια γενιά μαχητών της Γάζας, γράφουν οι Financial Τimes.

Τα παραδείγματα ήταν άφθονα. Το 2018, η Χαμάς κυκλοφόρησε εικόνες Ισραηλινών στρατιωτών στο στόχαστρο των ελεύθερων σκοπευτών της -η σκανδάλη δεν πατήθηκε ποτέ, ακόμη και όταν οι Ισραηλινοί πυροβόλησαν εναντίον διαδηλωτών. Ένα άλλο βίντεο έδειξε μαχητές να καταστρέφουν ένα στρατιωτικό λεωφορείο με πύραυλο Kornet -αλλά να περιμένουν τους στρατιώτες να αποβιβαστούν και ο οδηγός να κάνει ένα διάλειμμα για τσιγάρο.

Η φαινομενική αυτοσυγκράτηση ερμηνεύτηκε από το Ισραήλ ως ένδειξη ότι η Χαμάς ελεγχόταν. Αλλά για τον Ajrami, η μαχητική ομάδα περίμενε απλώς να παρασύρει το Ισραήλ σε μια μάχη τη στιγμή της επιλογής της.

«Φέρτε μου το θηρίο και θα το σκοτώσουμε μαζί», είπε στους μαχητές του το 2021, αφού η Χαμάς κέρδισε το Ισραήλ σε έναν πόλεμο 11 ημερών που περιελάμβανε άγρια ανταλλαγή παλαιστινιακών ρουκετών και ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές -αλλά όχι χερσαίες επιχειρήσεις.

Το έναυσμα ήρθε στις 7 Οκτωβρίου.

Με την τεχνολογική υπεροχή και απόλυτο πλεονέκτημα σε όπλα, το Ισραήλ έχει πλέον περάσει τον πόλεμο στην επόμενη φάση του: τη χερσαία επίθεση στη Γάζα. Από αργά την Παρασκευή, μια εμπροσθοφυλακή έχει μετακινηθεί με άρματα μάχης Merkava σε ακατοίκητες περιοχές στα βόρεια της Λωρίδας. Όμως, σε απόσταση λίγων λεπτών οδήγησης βρίσκονται οι καταυλισμοί προσφύγων Al-Shati και Jabaliya -και στη συνέχεια, η πόλη της Γάζας, η καρδιά του πολιτικού και στρατιωτικού μηχανισμού της Χαμάς.

«Καθώς ο Ισραηλινός Στρατός πηγαίνει στη Γάζα, η Χαμάς έχει το πλεονέκτημα της έδρας -και είναι έτοιμη», προειδοποίησε η Devorah Margolin, ανώτερη συνεργάτιδα στο Blumenstein-Rosenbloom, ένα Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την πολιτική στην Εγγύς Ανατολή.

Μόλις τον Αύγουστο, ο υποστράτηγος Yitzhak Brik προειδοποίησε ότι το Ισραήλ «δεν ήταν έτοιμο για πόλεμο». Οι στρατιώτες του δεν έχουν δώσει μεγάλη χερσαία μάχη από το 2014 -την τελευταία φορά που ανέπτυξε στρατεύματα μέσα στη Γάζα- και οι καλύτερες δυνάμεις τους αναλώνονται για να αντιμετωπίσουν πιθανές απειλές από το Ιράν και όχι από τη Γάζα.

Εν τω μεταξύ, η Χαμάς είχε ενισχυθεί στρατιωτικά από το 2008/09, όταν πολέμησε για πρώτη φορά για να αντιμετωπίσει ισραηλινή χερσαία επίθεση, δήλωσαν στρατιωτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές.

Ακόμη και τότε, η στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς, η Ταξιαρχία αλ-Κασάμ, παρέταξε 16.000 μαχητές μαζί με 2.000 αφοσιωμένους μάχιμους στρατιώτες. Τώρα, σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό (IDF), διαθέτει έως και 40.000 ελίτ μαχητές, ένα οπλοστάσιο drones και περίπου 30.000 πυραύλους. Έχει εκτοξεύσει 8.500 από τις 7 Οκτωβρίου, δημιουργώντας πίεση στα αποθέματα πυραύλων για το ισραηλινό αντιαεροπορικό σύστημα Iron Dome, σε σημείο τέτοιο ώστε οι ΗΠΑ να στείλουν επιπλέον αποθέματα.

Ο Emile Hokayem, διευθυντής περιφερειακής ασφάλειας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών στο Λονδίνο, είπε ότι η Χαμάς είχε εκπαιδευτεί από «τους καλύτερους στον χώρο», αναφερόμενος στους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν και τη λιβανική Χεζμπολάχ. «Είναι επίσης ένας οργανισμός μάθησης που έχει πολεμήσει πολλές φορές τις ισραηλινές δυνάμεις», είπε. «Η Χαμάς γνωρίζει εξαιρετικά καλά το έδαφός της και θα το υπερασπιστεί λυσσαλέα και με ευρηματικότητα».

Οι μαχητές της έδειξαν ήδη κατά την επίθεσή τους στις 7 Οκτωβρίου ότι μπορούσαν να πραγματοποιήσουν μια στενά συντονισμένη επιχείρηση που περιελάμβανε τουλάχιστον 1.500 στρατιώτες που επιτέθηκαν στο Ισραήλ από ξηρά, αέρα και θάλασσα, υπό την κάλυψη ενός μπαράζ 3.000 ρουκετών που παραλίγο να κατακλύσουν το Iron Dome του Ισραήλ. 

Στη Γάζα, η Χαμάς έχει σκάψει ένα τεράστιο δίκτυο βαθιών, ανθεκτικών στις βόμβες τούνελ, και τις έχει εφοδιάσει με προμήθειες για να αντισταθεί σε μια πολύμηνη ισραηλινή πολιορκία.

«Προετοιμαστήκαμε για μια [ισραηλινή] χερσαία επίθεση πριν καν εξαπολύσουμε την επίθεσή μας», δήλωσε στους FT την περασμένη εβδομάδα ο Ali Barakeh, υψηλόβαθμο μέλος της εξόριστης πολιτικής ηγεσίας της Χαμάς. «Έχουμε κάποιες εκπλήξεις για τον εχθρό», πρόσθεσε. «Είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε έναν αστικό πόλεμο πιο εύκολα από έναν αεροπορικό πόλεμο -δεν υπάρχει σύγκριση».

Πολλά από τα στρατιωτικά μαθήματα που έχει μάθει η Χαμάς από τη Χεζμπολάχ προέρχονται από μια μοιραία στιγμή το 1992, όταν το Ισραήλ απέλασε περίπου 400 Παλαιστίνιους -συμπεριλαμβανομένων των ηγετών της Χαμάς- στον Λίβανο και τους εγκατέλειψε στα μέσα του χειμώνα σε μια πλαγιά βουνού.

Το κατεξοχήν σιιτικό Ιράν και η Χεζμπολάχ το είδαν ως ευκαιρία για να συμμετάσχουν στη Σουνιτική Χαμάς, αφού είχαν στήσει την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ στη Λωρίδα της Γάζας, μια μικρότερη μαχητική ομάδα που μετέχει επίσης σε αυτή τη μάχη. Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι η Χεζμπολάχ έχει μοιραστεί με τη Χαμάς τεχνολογία πυραύλων, εκπαίδευση και άλλες τεχνικές.

Από τότε η Βηρυτός έγινε πατρίδα αρκετών αρχηγών της Χαμάς και, με τον καιρό, η Χαμάς άρχισε να χτίζει στρατιωτική παρουσία στον Λίβανο -όπως αποδείχθηκε όταν μια ύποπτη αποθήκη όπλων της Χαμάς στην Τύρο εξερράγη στα τέλη του 2021.

Εκτοτε η Χαμάς βελτιώνει σταθερά την ποιότητα των όπλων της, διακινεί λαθραία εξαρτήματα για τη μετατροπή πυραύλων σε κατευθυνόμενα όπλα ακριβείας. Σύμφωνα με τη Χαμάς, η ομάδα κατασκευάζει τώρα αντιαεροπορικούς πυραύλους «Mutabar 1» που εκτοξεύονται από τον ώμο, οι οποίοι λένε ότι μπορούν να χτυπήσουν ισραηλινά ελικόπτερα και αντιαρματικές ρουκέτες «al-Yassin», που ισχυρίζεται ότι μπορούν να διαπεράσουν τη θωράκιση των τανκς Merkava.

Εν τω μεταξύ, έχει αναπτύξει ένα στυλ για τον αστικό πόλεμο που καθορίζεται από την ανάγκη να αντιμετωπίσει την τεχνολογική και αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ, έχοντας στόχο να αναγκάσει τους ισραηλινούς σε σκληρές οδομαχίες.

«Η Χαμάς είναι περισσότερο Βιετκόνγκ από το Ισλαμικό Κράτος», είπε ο Χοκάγιεμ, αναφερόμενος στους κομμουνιστές μαχητές που τελικά νίκησαν τις αμερικανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ και την τζιχαντιστική ομάδα με την οποία παρομοιάζει το Ισραήλ τη Χαμάς.

Ακριβώς όπως έκαναν οι Βιετκόνγκ στο Βιετνάμ, η Χαμάς μετέτρεψε τη Γάζα σε φρούριο οδοφραγμάτων και θέσεων μάχης -συμπεριλαμβανομένου ενός δικτύου σηράγγων μήκους 400 χιλιομέτρων, στο οποίο μπορούν να προφυλαχθούν οι μαχητές της Χαμάς κατά τη διάρκεια ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών και να χρησιμοποιήσουν για να επιτεθούν στις ισραηλινές δυνάμεις από τα μετόπισθεν.

Καθώς τα ισραηλινά στρατεύματα προχωρούν βαθύτερα στη Γάζα, η Χαμάς είναι πιθανό να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει υπέργειες ενέδρες, γρήγορες επιδρομές και κρυμμένες βόμβες για να φθείρει τον, κατά κύριο λόγο, στρατό εφέδρων του Ισραήλ.

«Η Χαμάς δεν έχει κωδικοποιημένο δόγμα. Η προσέγγισή του αφορά κυρίως τη ζημιά και την πληγή των Ισραηλινών όσο το δυνατόν περισσότερο, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα υβριδικών και συμβατικών δυνάμεων», δήλωσε ο Bilal Y Saab, συνεργάτης στο think-tank Chatham House στο Λονδίνο.

«Οι λειτουργίες είναι επίσης εξαιρετικά αποκεντρωμένες. Υπάρχει ένα είδος κυψελοειδούς στρατιωτικής δομής, όπου κάθε ομάδα λειτουργεί μόνη της».

Οι κινήσεις προπαγάνδας της ομάδας είναι ένα άλλο σημαντικό στοιχείο. Τυχόν κατάρριψη ισραηλινών ελικοπτέρων, κατεστραμμένα τανκς ή αιχμάλωτοι στρατιώτες θα βοηθήσουν τη Χαμάς να προβάλει μια εικόνα νίκης, είπαν στρατιωτικοί αναλυτές.

Ταυτόχρονα, οι ρουκέτες που εκτοξεύουν επιδιώκουν να φέρουν τη μάχη βαθιά στο ισραηλινό έδαφος και να ενισχύσουν τη βάση υποστήριξης της Χαμάς -όπως όταν έκλεισε το διεθνές αεροδρόμιο Ben Gurion στο Τελ Αβίβ κατά τη διάρκεια του πολέμου 50 ημερών του 2014.

Ένα άλλο μάθημα που αντέγραψε η Χαμάς από άλλες μαχητικές ομάδες είναι η σημασία των ασφαλών επικοινωνιών. Ενώ η Χεζμπολάχ έχει δημιουργήσει το δικό της δίκτυο οπτικών ινών, η Χαμάς διατήρησε την επιχειρησιακή ασφάλεια περνώντας στη «λίθινη εποχή» και χρησιμοποιώντας ενσύρματες τηλεφωνικές γραμμές, αποφεύγοντας συσκευές που μπορούν να παραβιαστούν ή εκπέμπουν ηλεκτρονική υπογραφή.

Ένας λόγος για τον οποίο το Ισραήλ δεν ήταν σε θέση να προβλέψει την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, είπε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος, ήταν ότι άκουγε «τις λάθος γραμμές». Εν τω μεταξύ, κοινοποιήθηκαν κρίσιμες στρατιωτικές πληροφορίες είτε μέσω αυτού του «αναλογικού» συστήματος είτε ενός άλλου κρυπτογραφημένου συστήματος, ίσως εισαγόμενου από το Ιράν, που ήταν άγνωστο στο Ισραήλ.