Μαθήματα για το Ισραήλ από την πολιορκία της Μοσούλης

Η αποστολή να καθαρίσει την πόλη από τους τζιχαντιστές μαχητές ήταν τελικά επιτυχής. Αλλά οι μάχες ήταν έντονες, διήρκεσαν τρεις φορές περισσότερο από το προγραμματισμένο, άφησαν νεκρούς 10.000 πολίτες και οδήγησαν σε μεγαλύτερες απώλειες στρατιωτών από αυτές που αναμένονταν.

Ο αγώνας για την ανακατάληψη της ιρακινής πόλης από το ISIS το 2016 είναι ένας πιθανός οδηγός για το τι μπορεί να συμβεί εάν οι ισραηλινές δυνάμεις ξεκινήσουν μια χερσαία επίθεση κατά των μαχητών της Χαμάς στη Γάζα.  «Θα είναι τρομερά δύσκολο», είπε ο Ντέιβιντ Πετρέους, πρώην στρατηγός των ΗΠΑ που ηγήθηκε των συμμαχικών δυνάμεων στο Ιράκ. «Δεν μπορώ να φανταστώ πιο δύσκολες συνθήκες».

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, πρωθυπουργός του Ισραήλ, και το πολεμικό του υπουργικό συμβούλιο έχουν ξεκάθαρα θέσει τους πολεμικούς στόχους τους, αφού οι μαχητές της Χαμάς σκότωσαν περίπου 1.500 Ισραηλινούς και πήραν σχεδόν 200 ανθρώπους ομήρους στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.

Τα καθήκοντα για τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ είναι τέσσερα: να ανατρέψουν το καθεστώς της Χαμάς και να καταστρέψουν τις στρατιωτικές του δυνατότητες. Να μηδενίσουν την απειλή επιθέσεων από τη Γάζα. Να εξασφαλίσουν την επιστροφή των ομήρων που κρατά η Χαμάς. Να υπερασπιστούν τα σύνορα και τους πολίτες του Ισραήλ.

Όμως, όπως δείχνει η μάχη για τη Μοσούλη, ακόμα και η επίτευξη του πρώτου μόνο από αυτούς τους στόχους είναι πιθανά ένα εξαντλητικό έργο.

Μεταξύ των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ισραηλινές δυνάμεις, όπως είπαν στρατιωτικοί και αναλυτές, είναι σπίτια παγιδευμένα με εκρηκτικά, μαχητές με πολιτικά ρούχα, στρατιωτικές εγκαταστάσεις κρυμμένες κάτω από σχολεία και άλλες πολιτικές δομές και όπλα αποθηκευμένα σε τζαμιά. Η Χαμάς είναι επίσης βαθιά ενσωματωμένη στην παλαιστινιακή κοινωνία.

«Ο αστικός πόλεμος είναι απλώς το ένα πρόβλημα μετά το άλλο», είπε ένας αξιωματικός των δυτικών ειδικών δυνάμεων που συνόδευε τις ιρακινές δυνάμεις που πολεμούσαν στη Μοσούλη πριν από έξι χρόνια.

«Δεν υπάρχει επίσης όριο σε ότι αφορά τις απαιτήσεις για στρατεύματα», πρόσθεσε. «Ακόμα κι αν το Ισραήλ έστελνε 10 εκατομμύρια στρατιώτες στη Γάζα, θα έπαιρνε πολύ χρόνο. Και αυτό απλώς για την κατάληψη του εδάφους. Το να το κρατήσεις είναι άλλο θέμα».

Ο αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων πρόσθεσε: «Μια πιο ρεαλιστική αποστολή θα ήταν να επιχειρήσει ο στρατός να καταστρέψει ένα κομμάτι των δυνατοτήτων της Χαμάς, να σκοτώσει αρκετούς από την ηγετική ομάδα και μετά να αποσυρθεί».

Ο Πετρέους συμφώνησε ότι οι στρατιωτικοί διοικητές του Ισραήλ ήταν πιθανό να συζητούν μια σειρά επιλογών με το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο και εξηγώντας: «κοιτάξτε, μπορούμε να καταστρέψουμε τη Χαμάς, αλλά να τι θα χρειαζόταν. Αυτό θα σήμαινε».

Δυτικοί ηγέτες έχουν στείλει παρόμοια μηνύματα. Ο Ρίσι Σουνάκ, πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, έφτασε στο Ισραήλ την Πέμπτη για να δείξει υποστήριξη αλλά και να συμβουλεύσει την αυτοσυγκράτηση. Ομοίως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στο Τελ Αβίβ την προηγούμενη μέρα είπε ότι το Ισραήλ πρέπει να αποφύγει τα λάθη που έκανε η Ουάσιγκτον μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Σεπτεμβρίου του 2001.

Η μάχη για τη Μοσούλη - η οποία είναι παρόμοια σε μέγεθος με τις αστικές περιοχές της Γάζας και είχε συγκρίσιμο πληθυσμό περίπου 2 εκατομμυρίων όταν η πόλη καταλήφθηκε από το Ισλαμικό Κράτος - ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου 2016. Μέσα στην πόλη βρίσκονταν περίπου 8.000 μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, σε σύγκριση με τη Γάζα όπου η Χαμάς εκτιμάται ότι έχει 30.000 έως 40.000 μαχητές και η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ άλλους 15.000 άνδρες υπό τα όπλα.

Ενάντια στους μαχητές στη Μοσούλη ήταν μια επιθετική δύναμη 100.000 ιρακινών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, σε σύγκριση με περισσότερους από 160.000 στρατιώτες που αποτελούν τον μόνιμο στρατό του Ισραήλ και 360.000 εφέδρους.

Στον ουρανό πάνω από τη Μοσούλη, αεροπλάνα του διεθνούς συνασπισμού παρείχαν συνεχή επιτήρηση και αεροπορικές επιδρομές — όπως σήμερα τα ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη που έχουν χτυπήσει εκατοντάδες στόχους της Χαμάς. 

Η αρχική πρόοδος στη Μοσούλη ήταν γρήγορη, αλλά σύντομα επιβραδύνθηκε καθώς οι επιτιθέμενοι αντιμετώπισαν σκληρή αντίσταση. Το Πεντάγωνο προσάρμοσε τους κανόνες του σχετικά με τη χρήση της αεροπορικής ισχύος, επιτρέποντας να πραγματοποιούνται περισσότερες αεροπορικές επιδρομές.

Οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, όμως, μάζεψαν στη συνέχεια εκατοντάδες πολίτες σε κυβερνητικά κτίρια για να τους χρησιμοποιήσουν ως ανθρώπινες ασπίδες, μερικές φορές μετακινώντας τους μέσα από σήραγγες από τη μια θέση μάχης στην άλλη.

Εν τω μεταξύ, μισογκρεμισμένα κτίρια που περιβάλλονταν από ερείπια παρείχαν στους τζιχαντιστές αυτό που ένας Αμερικανός διοικητής περιέγραψε ως ιδανικά καταφύγια έναντι βομβαρδισμών.

«Οι πόλεις έχουν χιλιάδες κρυψώνες», είπε ο αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων. «Αν θέλετε να απομακρύνετε έναν εχθρό, πρέπει να καθαρίσετε την περιοχή σπίτι με σπίτι. Αυτό όμως σε βάζει σε κίνδυνο 360 μοιρών».

Η μάχη για τη Μοσούλη στοίχισε τη ζωή σε 8.000 στρατιώτες από τον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και μια μάχη που αναμένονταν να κρατήσει τρεις μήνες χρειάστηκε τελικά εννέα.

«Η Χαμάς γνωρίζει τη Γάζα πολύ καλύτερα από ό,τι τη Μοσούλη το Ισλαμικό Κράτος», είπε ο Πετρέους. «Επιπλέον, μας πήρε εννέα μήνες [για να καταλάβουμε τη Μοσούλη] και το Ισραήλ δεν έχει αυτόν τον χρόνο... Γνωρίζουν ότι η διεθνής κοινή γνώμη πρόκειται να αλλάξει... καθώς η ζημιά συσσωρεύεται και αθώοι πολίτες σκοτώνονται».

 Αυτό που έχει ο ισραηλινός στρατός (IDF) είναι μια σειρά προσεκτικά επεξεργασμένων σχεδίων για την καταστροφή των δυνατοτήτων της Χαμάς, σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 από την Rand Corporation, ένα think tank της Ουάσιγκτον που έχει δεσμούς με τον αμερικανικό στρατό.

Με κλιμάκωση ως μικρό, μεσαίο και μεγάλο, τα σχέδια εκπονήθηκαν πριν από την τελευταία χερσαία εισβολή του Ισραηλινού Στρατού στη Γάζα το 2014.

Το μικρό περιλαμβάνουν τον έλεγχο της βόρειας Γάζας από τον Ισραηλινό Στρατό χωρίς να εισέλθει σε κατοικημένες περιοχές - μια κατάσταση παρόμοια με την τρέχουσα. Το μεσαίο σχέδιο προέβλεπε μεγαλύτερη χερσαία εισβολή σε βόρειες και νότιες περιοχές. Το μεγαλύτερο περιελάμβανε την κατάληψη όλης της Γάζας.

Αν και τα σχέδια παραμένουν μυστικά, οι Ισραηλινοί έχουν επεξεργαστεί το πόσες δυνάμεις απαιτούνται για τη διεξαγωγή κάθε επιχείρησης, σύμφωνα με τη μελέτη Rand. Το Ισραήλ έχει επίσης δημιουργήσει μια σαφή δομή διοίκησης και ελέγχου, υπό την επίβλεψη του γενικού επιτελείου, αλλά επιχειρησιακά υπό την ηγεσία της νότιας διοίκησης του IDF. Ωστόσο, παρά αυτόν τον προσεκτικό σχεδιασμό, οι πιθανότητες για μια ταχεία ισραηλινή επιχείρηση στη Γάζα είναι ελάχιστες.

Το Ισλαμικό Κράτος είχε μόνο δύο χρόνια για να προετοιμάσει την άμυνά του στη Μοσούλη, ενώ η Χαμάς είχε επτά στη Γάζα, είπε ο Τζον Σπένσερ, πρώην στρατηγός των ΗΠΑ τώρα στο Ινστιτούτο Μοντέρνου Πολέμου στο Γουέστ Πόιντ, μιλώντας σε ένα πρόσφατο podcast για την πιθανή επίθεση.

Στην περίπτωση της Γάζας στις περιπλοκές προστίθεται ένα τεράστιο δίκτυο σηράγγων που κατασκεύασε η Χαμάς. Η πόλη της Γάζας έχει επίσης περίπου 60 κτίρια έξι ορόφων ή ψηλότερα, έναντι σχεδόν κανενός τόσο ψηλού στη Μοσούλη, σύμφωνα με τον Michael Knights στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την πολιτική της Εγγύς Ανατολής.

«Ο IDF μπορεί να μας εκπλήξει», είπε ο Μπεν Μπάρι, πρώην διοικητής τάγματος τεθωρακισμένων Βρετανών. «Στο τέλος, όλα είναι σχετικά: αν οι αμυνόμενοι έχουν υψηλά κίνητρα και και είναι καλά εφοδιασμένοι με όπλα που μπορούν να παράγουν επαρκή πυκνότητα αποτελεσματικών πυρών για να σταματήσουν τους επιτιθέμενους, μπορούν να κρατήσουν. Αν όχι, είναι άλλο θέμα».

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι οι παράπλευρες ζημιές θα είναι τεράστιες. Περισσότεροι από 3.300 Παλαιστίνιοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των 12 ημερών των ισραηλινών βομβαρδισμών, σύμφωνα με τις ελεγχόμενες από τη Χαμάς υγειονομικές αρχές στη Γάζα, αριθμός που δεν περιλαμβάνει τους θανάτους από την έκρηξη της Τρίτης στο νοσοκομείο Al-Ahli.

Αλλά αν η μάχη για τη Μοσούλη είναι οδηγός, ο τελικός απολογισμός της Γάζας μπορεί να ανέλθει σε 10.000 νεκρούς αμάχους, ένα εκατομμύριο εκτοπισμένους, περισσότερα από 40.000 κτίρια κατεστραμμένα, 10 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων στους δρόμους και ένα λογαριασμό 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανοικοδόμηση της πόλης και την απομάκρυνση εκρηκτικών που δεν εξερράγησαν.

Τουλάχιστον στη Μοσούλη υπήρχε μια εθνική κυβέρνηση που θα διοικούσε την πόλη στη συνέχεια, σε αντίθεση με τη Γάζα, στην οποία κυβερνά η Χαμάς. Οι ισραηλινές δυνάμεις, που έφυγαν από τη Γάζα το 2005, δεν έχουν καμία όρεξη να ξανακαταλάβουν το έδαφος μόνιμα, και ο Πετρέους είπε ότι είναι απίθανο να θέλει κάτι τέτοιο μια αραβική δύναμη.

«Δεν μπορώ να σκεφτώ ένα πιο δύσκολο πλαίσιο», είπε ο Πετρέους, ο οποίος μόλις δημοσίευσε ένα βιβλίο όλων των μεγάλων συγκρούσεων από το 1945. «Οι προκλήσεις είναι τόσο μεγάλες όσο οτιδήποτε αναφέρεται σε αυτό το βιβλίο».