Πέντε μαθήματα από τις τουρκικές εκλογές

Ανατρέποντας τα προγνωστικά, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατέλαβε την πρώτη θέση στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής, με ποσοστό 49,5% των ψήφων. Πέντε μαθήματα μπορούν να εξαχθούν από αυτές τις εκλογές:

Η οικονομία δεν είναι τόσο σημαντική

Η κατακρήμνιση της τουρκικής λίρας, που οδήγησε στην εκτόξευση του πληθωρισμού στο 85% το περασμένο φθινόπωρο, είχε θεωρηθεί ως το μεγάλο «αγκάθι» για τον πρόεδρο Ερντογάν. Όμως εκείνος, αφού αύξησε τρεις φορές τον κατώτατο μισθό μέσα σε έναν χρόνο, πολλαπλασίασε τις προεκλογικές υποσχέσεις του – μεταξύ αυτών είναι και ο διπλασιασμός του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων.

Αυτά τα «λαϊκίστικα μέτρα» έπεισαν ένα μέρος του εκλογικού σώματος, σε μια Τουρκία όπου «η οικονομία δεν είναι τόσο σημαντική (σ.σ. για τις επιλογές των ψηφοφόρων) όσο λένε οι σχολιαστές», εκτίμησε ο Μπερκ Εσέν, ερευνητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης.

Για να επαναφέρει την οικονομία στη σωστή πορεία, η αντιπολίτευση υποσχόταν ότι θα αυξήσει τα επιτόκια ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός σε μονοψήφιο ποσοστό μέσα σε δύο χρόνια. Ο Ουμίτ Ακτσάι, καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας, θεωρεί ότι αυτές οι προτάσεις της αντιπολίτευσης, που θα μπορούσαν να φρενάρουν την οικονομική δραστηριότητα, «δεν ενθουσίασαν τον κόσμο που ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες».

Η ψήφος των Κούρδων δεν αρκεί για την αντιπολίτευση

«Η ψήφος των Κούρδων εξηγεί τα καλά αποτελέσματα της αντιπολίτευσης», σημείωσε ο Γιοχανάν Μπενχαΐμ, υπεύθυνος σύγχρονων σπουδών στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Μελετών (Ifea) της Κωνσταντινούπολης.

Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πέτυχε τα υψηλότερα ποσοστά του στις επαρχίες της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου η πλειονότητα των κατοίκων είναι Κούρδοι. Στο Ντιγιάρμπακιρ, για παράδειγμα, έλαβε ποσοστό 72%, αφού το φιλοκουρδικό κόμμα HDP τάχθηκε υπέρ του υποψηφίου της αντιπολίτευσης.

Όμως η ψήφος των Κούρδων, μολονότι θεωρείται εδώ και χρόνια ότι επηρεάζει αποφασιστικά το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών, αυτή τη φορά δεν αρκούσε στην αντιπολίτευση. «Η στρατηγική του Ερντογάν, ο οποίος συνέδεε συνεχώς την αντιπολίτευση με τους Κούρδους, το PKK και την τρομοκρατία, αποδείχτηκε αποτελεσματική», είπε ο Μπαϊράμ Μπαλτζί, ερευνητής στο CERI-Sciences Po.

Περιορισμένες οι συνέπειες του σεισμού

Οι επιζώντες του μεγάλου σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου, που στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 50.000 ανθρώπους, εξέφραζαν την οργή τους κατηγορώντας το κράτος ότι καθυστέρησε να κινητοποιηθεί σε ορισμένες επαρχίες, όπως στο Αντιγιαμάν και το Χατάι.

Η οργή αυτή δεν εκφράστηκε στις κάλπες. Ο πρόεδρος Ερντογάν υποσχέθηκε ότι θα χτίσει το συντομότερο δυνατόν 650.000 κατοικίες για τους σεισμόπληκτους. «Το μήνυμα θεωρήθηκε αξιόπιστο» από ένα μέρος των ψηφοφόρων», σχολίασε ο Μπερκ Εσέν.

Ο Ερντογάν διατήρησε τα πολύ υψηλά ποσοστά του στις περισσότερες από τις πληγείσες περιοχές: 72% στο Καχραμάνμαρας, 69% στη Μαλάτια, 66% στο Αντιγιαμάν. Στο Χατάι, το ποσοστό του παρέμεινε σταθερό, στο 48%.

Η άνοδος του εθνικισμού

Το απροσδόκητα υψηλό ποσοστό του υπερεθνικιστή υποψηφίου Σινάν Ογάν ήταν μια από τις εκπλήξεις της κάλπης. Ο πρώην βουλευτής έλαβε πάνω από 5%, μολονότι τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στηρίζονται από εθνικιστικά κόμματα.

«Ο εθνικισμός είναι συνιστώσα του τουρκικού πολιτικού τοπίου από τη δεκαετία του 1990», σύμφωνα με τον Ουμούτ Εζκιριμλί, ερευνητή στο Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών της Βαρκελώνης (Ibei).

Η άνοδος των εθνικιστών, τα διάφορα κόμματα των οποίων συγκέντρωσαν όλα μαζί το 22% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις προεδρικές, αποδίδεται εν μέρει στο πρόβλημα των Σύρων προσφύγων που ζουν στην Τουρκία.

«Η μεγάλη ανατροπή είναι ότι πλέον η δεξιά και η ακροδεξιά βρίσκονται στην καρδιά του παιχνιδιού», είπε ο Γιοχανάν Μπενχαΐμ.

Οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω

Όλες ή σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις έδιναν προβάδισμα στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Κάποιες μάλιστα τον αναδείκνυαν νικητή ακόμη και από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Ο Ερντογάν τις διέψευσε: η επόμενη ημέρα τον βρήκε νικητή, έστω κι αν δεν κατάφερε να επιβληθεί από τον πρώτο γύρο, όπως έκανε το 2018, αφού το ποσοστό που συγκέντρωσε ήταν κάτω από 50%.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ