ΕΕ: Νέα όρια έκθεσης σε μόλυβδο και διισοκυανικές ενώσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε μέτρα για την περαιτέρω βελτίωση της προστασίας των εργαζομένων από τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες: τον μόλυβδο και τις διισοκυανικές ενώσεις.

Στην περίπτωση του μολύβδου, η σημαντική μείωση του ορίου έκθεσης θα συμβάλει στην πρόληψη προβλημάτων υγείας των εργαζομένων, που σχετίζονται, για παράδειγμα, με τις αναπαραγωγικές λειτουργίες και την ανάπτυξη του εμβρύου. Όσον αφορά τις διισοκυανικές ενώσεις, η θέσπιση ορίου έκθεσης θα αποτρέψει τα κρούσματα άσθματος και άλλα αναπνευστικά νοσήματα.

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση δύο οδηγιών: για τον μόλυβδο, της οδηγίας σχετικά με την προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε καρκινογόνους ή μεταλλαξιογόνους παράγοντες κατά την εργασία και, για τον μόλυβδο και τις διισοκυανικές ενώσεις, της οδηγίας για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων κατά την εργασία από κινδύνους οφειλομένους σε χημικούς παράγοντες.

Επιπλέον, οι προτεινόμενες αλλαγές θα είναι καίριας σημασίας για την προστασία των εργαζομένων στο πλαίσιο της προώθησης της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα, καθώς τόσο ο μόλυβδος όσο και οι διισοκυανικές ενώσεις είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα, για την παραγωγή μπαταριών και ελαφρύτερων ηλεκτρικών οχημάτων, σε ανεμογεννήτριες ή ως μονωτικά υλικά σε ανακαινίσεις κτιρίων.

Περαιτέρω μείωση του ορίου έκθεσης για τον μόλυβδο

Ο μόλυβδος μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική λειτουργία και τη γονιμότητα, ενώ για τις γυναίκες που εκτίθενται σ' αυτόν μπορεί να βλάψει την ανάπτυξη των εμβρύων ή των παιδιών τους. Επιπλέον, μπορεί να βλάψει το νευρικό σύστημα, τα νεφρά, την καρδιά και το αίμα των ατόμων που εκτίθενται σ' αυτόν. Σύμφωνα με την εκτίμηση επιπτώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 100.000 εργαζόμενοι στην ΕΕ εκτίθενται σήμερα σε μόλυβδο κατά την εργασία τους.

Η ΕΕ έχει θεσπίσει από το 1982 όρια επαγγελματικής έκθεσης για την προστασία των εργαζομένων από τις αρνητικές επιπτώσεις του μολύβδου στην υγεία. Με βάση τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία, η Επιτροπή προτείνει σήμερα:

• την περαιτέρω μείωση του ορίου επαγγελματικής έκθεσης από 0,15 mg/m3 σε 0,03 mg/m3, και
• τη μείωση της βιολογικής οριακής τιμής από 70 µg ανά 100 ml αίματος (70 µg / 100 ml) σε 15 µg / 100 ml.

Παρόλο που το εργατικό δυναμικό που εκτίθεται στον μόλυβδο είναι κατά κύριο λόγο άνδρες, οι εργαζόμενες γυναίκες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόσθετους κινδύνους, καθώς ο μόλυβδος μπορεί να επηρεάσει τις εγκύους και το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή επαναλαμβάνει επίσης ότι, για την καλύτερη προστασία των γυναικών, είναι υψίστης σημασίας να υπάρξει ευαισθητοποίηση των εργαζομένων με αναπαραγωγική ικανότητα και να θεσπιστούν ειδικά μέτρα για την ελαχιστοποίηση πιθανών κινδύνων.

Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι το επίπεδο μολύβδου στο αίμα των γυναικών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία δεν υπερβαίνει τις τιμές αναφοράς του γενικού πληθυσμού που δεν εκτίθεται επαγγελματικά στον μόλυβδο στο αντίστοιχο κράτος μέλος. Όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα εθνικά επίπεδα αναφοράς, το επίπεδο μολύβδου στο αίμα για τις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τη βιολογική οριακή τιμή των 4,5 µg/100ml.

Για πρώτη φορά θέσπιση ορίων έκθεσης για τις διισοκυανικές ενώσεις

Οι όρος «διισοκυανικές ενώσεις» περιγράφει διάφορες χημικές ουσίες που συχνά ομαδοποιούνται με βάση τις κοινές ιδιότητές τους και που μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικά νοσήματα όπως το άσθμα. Βάσει της εκτίμησης επιπτώσεων της Επιτροπής, 4,2 εκατομμύρια εργαζόμενοι στην ΕΕ εκτίθενται σήμερα σε διισοκυανικές ενώσεις. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν οριακές τιμές για τις διισοκυανικές ενώσεις σε επίπεδο ΕΕ.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστούν, για πρώτη φορά, οριακές τιμές για την προστασία των εργαζομένων από την έκθεση σε διισοκυανικές ενώσεις. Οι εν λόγω οριακές τιμές αναφέρονται στην ομάδα του αζώτου, του άνθρακα και του οξυγόνου των διισοκυανικών ενώσεων, που ευθύνονται για τα προβλήματα υγείας:

• συνολικό όριο επαγγελματικής έκθεσης 6µg NCO/m³ (αντιστοιχεί στη μέγιστη συγκέντρωση μιας ουσίας στον αέρα που αναπνέει ο εργαζόμενος σε μια ορισμένη περίοδο αναφοράς 8 ωρών), και
• όριο βραχυπρόθεσμης έκθεσης 12 µg NCO/m3 (αντιστοιχεί σε μικρότερη περίοδο αναφοράς 15 λεπτών.

Εφαρμόζεται όταν οι αρνητικές επιπτώσεις μιας ουσίας στην υγεία δεν μπορούν να ελεγχθούν επαρκώς βάσει ορίου συνολικής έκθεσης, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια σύντομης έκθεσης η οποία είναι όμως υψηλής συγκέντρωσης).

Εκτός από τις οριακές τιμές, η Επιτροπή προτείνει τις λεγόμενες «ενδείξεις». Οι ενδείξεις προστίθενται στις οριακές τιμές και προειδοποιούν τους εργοδότες και τους εργαζομένους για πιθανή έκθεση μέσω άλλων οδών εκτός της εισπνοής, για παράδειγμα μέσω του δέρματος, και για την ανάγκη εφαρμογής προστατευτικών μέτρων.

Επόμενα βήματα

Η πρόταση της Επιτροπής θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Μετά την έκδοση της οδηγίας, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να μεταφέρουν τις διατάξεις της στο εθνικό τους δίκαιο.

Ιστορικό

Η σημερινή πρόταση είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης διαδικασίας διαβούλευσης, συμπεριλαμβανομένης διαβούλευσης σε δύο στάδια με τους κοινωνικούς εταίρους, καθώς και της στενής συνεργασίας με επιστήμονες και με εκπροσώπους των εργαζομένων, των εργοδοτών και των κρατών μελών.

Αποτελεί συνέχεια των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία κατά την περίοδο 2021-2027, στο οποίο η Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόταση θέσπισης οριακών τιμών για τον μόλυβδο και τις διισοκυανικές ενώσεις. Απορρέει επίσης από την τέταρτη αναθεώρηση της οδηγίας για τους καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 2022, η οποία επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας στις τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες που επηρεάζουν τις αναπαραγωγικές λειτουργίες. Η παρούσα πρόταση εντάσσει τον μόλυβδο στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας που θα αφορά πλέον τις καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες και τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες. Τα μέτρα αυτά θα συμβάλουν επίσης στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

Ο μόλυβδος ευθύνεται για περίπου τις μισές περιπτώσεις επαγγελματικής έκθεσης σε τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες. Περίπου 300 περιπτώσεις προβλημάτων υγείας σημειώνονται ετησίως στην ΕΕ λόγω προηγούμενης έκθεσης στον μόλυβδο. Η έκθεση πραγματοποιείται κατά την εξόρυξη και την πρωτογενή επεξεργασία του μολύβδου, καθώς και κατά την επακόλουθη χρήση του σε προϊόντα όπως οι μπαταρίες. Επιπλέον, λόγω της χρήσης του μολύβδου στο παρελθόν, οι εργαζόμενοι μπορεί να εκτεθούν σ' αυτόν κατά τη διάρκεια ανακαινίσεων, τη συλλογή αποβλήτων, την ανακύκλωση και την περιβαλλοντική αποκατάσταση.

Η επαγγελματική έκθεση σε διισοκυανικές ενώσεις αντιπροσωπεύει το 9 % έως 15 % του συνόλου των κρουσμάτων άσθματος σε ενήλικες σε ηλικία εργασίας. Η έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις (δηλαδή σε υψηλή συγκέντρωση για σύντομη διάρκεια) συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη άσθματος. Ως εκ τούτου, εκτός από το γενικό όριο επαγγελματικής έκθεσης, προτείνεται η θέσπιση ορίου βραχυπρόθεσμης έκθεσης. Η επαγγελματική έκθεση σε διισοκυανικές ενώσεις συνδέεται κυρίως με την παρασκευή πολυουρεθάνης, η οποία χρησιμοποιείται σε προϊόντα όπως πλαστικά, επιχρίσματα, βερνίκια, χρώματα δύο συστατικών και κόλλες.

Δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν οριακές τιμές για τις διισοκυανικές ενώσεις, η Επιτροπή προτείνει μεταβατική περίοδο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028 για τη στήριξη των επιχειρήσεων κατά την εφαρμογή. Μέχρι τότε, το όριο επαγγελματικής έκθεσης θα είναι 10 µg NCO/m3, ενώ το όριο βραχυπρόθεσμης έκθεσης 20 µg NCO/m3.