ΕΕ: Ψάχνει φόρμουλα για να χρησιμοποιήσει δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια

Τρόπους ώστε να αξιοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που έχουν ήδη παγώσει από τα κράτη μέλη, ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ, εξετάζει η ΕΕ.

Στο επίκεντρο των συζητήσεων, που πρόσφατα ανατέθηκαν σε εμπειρογνώμονες και βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, τίθεται σειρά επιλογών που ωστόσο αξιολογούνται μάλλον νομικά περίπλοκες, μεταδίδει το Bloomberg επικαλούμενο πηγές.

Όμως, καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία περνά στον ένατο μήνα της και οι αλλεπάλληλοι γύροι οικονομικών κυρώσεων δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τον πρόεδρο Πούτιν από τη στρατιωτική δράση, οι Βρυξέλλες διερευνούν το πώς θα διακοπεί διά παντός η δυνητική πρόσβασή του σ' αυτά τα κεφάλαια.

Κεντρικό ζήτημα είναι πώς θα κατασχεθεί μέρος των περίπου 300 δισ. δολαρίων αποθεματικών της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που πάγωσαν από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Δεν είναι σαφές, βέβαια, πόσα και ποια ακριβώς περιουσιακά στοιχεία έχουν δεσμευτεί στην ΕΕ.

Δεν είναι βέβαιο ούτε και εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν δεχτεί να συμβαδίσει, λαμβάνοντας μέτρα για την κατάσχεση των ρωσικών αποθεμάτων που διατηρούνται σε δολάρια. Τον Μάιο, αξιωματούχοι του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών εξέφρασαν ανησυχίες μήπως δημιουργηθεί προηγούμενο που θα αποθαρρύνει άλλες ξένες κεντρικές τράπεζες από το να σταθμεύουν περιουσιακά τους στοιχεία στις ΗΠΑ. Η κατάσχεση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε νομικό ναρκοπέδιο, υποστήριξαν, καθώς η υλοποίηση του σχεδίου δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «εξετάζει πώς θα κάνει τη Ρωσία να πληρώσει για την καταστροφή που προκάλεσε» και ηγέτες κρατών μελών τής ζήτησαν «να παρουσιάσει επιλογές για τη χρήση παγωμένων περιουσιακών στοιχείων με σκοπό την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, σύμφωνα με την ΕΕ και το διεθνές δίκαιο», δήλωσε ο εκπρόσωπος Κριστιάν Βιγκάν.

«Δεν είναι νόμιμο, αλλά είναι ηθικό»

Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν δήλωσε ήδη από τον Μάιο ότι μια τέτοια κίνηση «δεν είναι νομικά επιτρεπτή», όμως «είναι πολύ φυσιολογικό, με δεδομένη την τεράστια καταστροφή στην Ουκρανία και το τεράστιο κόστος που θα απαιτηθεί για την ανοικοδόμηση, να κοιτάμε προς Ρωσία μεριά ώστε να βοηθήσει στην καταβολή τουλάχιστον μέρους του τιμήματος».

Το Κρεμλίνο έχει καταγγείλει ως παράνομο το πάγωμα των αποθεμάτων, δηλώνοντας ότι θα εναντιωθεί σε κάθε προσπάθεια κατάσχεσής τους για άλλους σκοπούς. «Μιλάμε για διεθνή κλοπή, που παραβιάζει τα πάντα», δήλωσε ο εκπρόσωπος Ντμίτρι Πεσκόφ στις 31 Οκτωβρίου.

Ο επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ Ντιντιέ Ρέιντερς είπε πρόσφατα σε γερμανικά μέσα ενημέρωσης ότι τα παγωμένα αποθέματα θα μπορούσαν να διατηρηθούν ως εγγύηση, έως ότου η Ρωσία συμμετάσχει οικειοθελώς στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, τον Μάιο τα κράτη μέλη είχαν αναφέρει πάγωμα περίπου 23 δισ. ευρώ της ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Το ποσό φέρεται να έχει αυξηθεί έκτοτε, αλλά το πόσο ακόμη αξιολογείται.

Νομικοί εμπειρογνώμονες προσπαθούν να αναλύσουν την κατάσταση προσεκτικά και διεξοδικά, ώστε να αναζητήσουν τι θα μπορούσε να είναι εφικτό, λένε οι πηγές. Οποιεσδήποτε προτάσεις θα πρέπει να είναι νομικά στέρεες και επίσης να υποστηρίζονται από τα κράτη μέλη. Δεν αποκλείεται ορισμένες χώρες να φανούν απρόθυμες να τις στηρίξουν. 

Διεθνής μηχανισμός

Η ουκρανική κυβέρνηση ζητά εδώ και μήνες να μεταφερθούν στους λογαριασμούς της τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως αποζημίωση που θα χρησιμοποιηθεί για την ανοικοδόμησή της. Το κόστος της ανοικοδόμησης εκτιμάται σε 750 δισ. δολάρια, δήλωσε ο πρωθυπουργός Ντένις Σμιχάλ τον Σεπτέμβριο.

«Εργαζόμαστε για τη δημιουργία ενός διεθνούς μηχανισμού αποζημίωσης με τη στήριξη των Ηνωμένων Εθνών», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις 20 Οκτωβρίου. «Πολλές χώρες είναι ήδη πρόθυμες γι' αυτό. Νομίζω ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχουμε λύσεις, θα δούμε έναν πραγματικό μηχανισμό».

Παράλληλα, η ΕΕ εξετάζει να συμπεριλάβει την παραβίαση των κυρώσεων στον κατάλογο με τα εγκλήματα που δικαιολογούν κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων Ρώσων, επιπροσθέτως προς το ξέπλυμα χρήματος ή τη διαφθορά.

Οι ισχύοντες κανόνες παρεμποδίζουν βήματα που θα οδηγούσαν πέραν της δέσμευσης. Τα περιουσιακά στοιχεία που υπόκεινται σε κυρώσεις είναι επί του παρόντος δεσμευμένα και επομένως δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, καθώς το σκεπτικό είναι ότι μια μέρα, εάν αρθούν οι περιορισμοί, μπορεί να επιστραφούν. Για να μπορέσει να τα χρησιμοποιήσει η ΕΕ, λοιπόν, χρειάζεται τουλάχιστον μια καλή νομική βάση.

Η ΕΕ εξετάζει επίσης τη μεταβίβαση νέων εξουσιών στην ευρωπαϊκή εισαγγελία, ώστε να ενταχθεί ως έγκλημα κατά του ενωσιακού δικαίου η αποφυγή κυρώσεων.

Τα κράτη της ΕΕ έχουν παγώσει μέχρι στιγμής περίπου 17,5 δισ. ευρώ περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν σε άτομα και οντότητες από τη Ρωσία, που τελούν υπό κυρώσεις.