ΕΕ: Διεθνής ημέρα για τον τερματισμό ατιμωρησίας εγκλημάτων κατά δημοσιογράφων

Ενόψει της 2ας Νοεμβρίου που είναι η Διεθνής Ημέρα για τον τερματισμό της ατιμωρησίας για εγκλήματα κατά δημοσιογράφων, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Τζουζέπ Μπορέλ και η Αντιπρόεδρος Βιέρα Γιούροβα προέβησαν στην ακόλουθη δήλωση:

«Οι δημοσιογράφοι είναι τα μάτια και τα αυτιά μας στις εμπόλεμες ζώνες. Θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να ενημερώσουν το κοινό σχετικά με το τι συμβαίνει επί τόπου. Τα ακριβή και αμερόληπτα ρεπορτάζ τους στα μέσα ενημέρωσης εξυπηρετούν ένα θεμελιώδες δημόσιο συμφέρον: οι μαρτυρίες, οι εικόνες και οι ειδήσεις από το πεδίο των μαχών μπορούν να έχουν καθοριστικό αντίκτυπο στην εξέλιξη και την έκβαση των ένοπλων συγκρούσεων.

Κατά συνέπεια, σε ένοπλες συγκρούσεις το δημοσιογραφικό έργο συχνά παρεμποδίζεται σκόπιμα. Οι επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης αντιμετωπίζουν άρνηση πρόσβασης, λογοκρισία και παρενόχληση, καθώς επίσης αυθαίρετες κρατήσεις και βίαιες επιθέσεις. Στην Ουκρανία, αρκετοί δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν, ορισμένες φορές έχοντας στοχοποιηθεί σκόπιμα, ενώ κατέγραφαν την αλήθεια σχετικά με τις φρικαλεότητες που διαπράττουν τα ρωσικά στρατεύματα στον επιθετικό πόλεμο του Πούτιν κατά της Ουκρανίας. Το έργο τους είναι ουσιαστικής σημασίας, καθώς το ρωσικό καθεστώς διεξάγει μια παγκόσμια εκστρατεία παραπληροφόρησης σχετικά με την πραγματικότητα του πολέμου.

Οι εσκεμμένες επιθέσεις κατά δημοσιογράφων, υπό την ιδιότητά τους ως αμάχων, συνιστούν έγκλημα πολέμου.

Ωστόσο, οι εμπόλεμες ζώνες δεν είναι οι μόνες περιοχές όπου οι δημοσιογράφοι δέχονται επιθέσεις. Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν αυξανόμενες απειλές στην εργασία τους. Πέφτουν θύματα εγκλημάτων μίσους, παρενοχλούνται στο διαδίκτυο, αποτελούν στόχο κατασκοπευτικού λογισμικού ή ακόμη και δολοφονούνται.

Πρέπει να δώσουμε ένα τέλος στην ατιμωρησία για τα εγκλήματα αυτά και να προασπίσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, προσφέροντας δικαιοσύνη στα θύματα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών, οι δράστες του 80% των δολοφονιών δημοσιογράφων παγκοσμίως δεν έχουν προσαχθεί στη δικαιοσύνη.

Η ΕΕ στηρίζει δίκτυα δημοσιογράφων που διατρέχουν κίνδυνο και ενισχύει την ικανότητα των δημοσιογράφων να δραστηριοποιούνται σε εχθρικά περιβάλλοντα σε όλο τον κόσμο. Η στήριξη αυτή περιλαμβάνει την παροχή προστατευτικού εξοπλισμού και βοήθειας. Στο πλαίσιο του νέου προγράμματος “Παγκόσμια Ευρώπη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία”, δημιουργούμε ένα Παρατηρητήριο για την καταπολέμηση της ατιμωρησίας, το οποίο θα συμβάλει στη συλλογή και τη χρήση αποδεικτικών στοιχείων και γνώσεων για την ευαισθητοποίηση και τη λογοδοσία σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Οι δημοσιογράφοι μπορεί να αντιμετωπίσουν δύσκολες συνθήκες ακόμη και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναμένεται από τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν με τη σύσταση της Επιτροπής για την ασφάλεια των δημοσιογράφων που εγκρίθηκε το 2021. Οι υποψήφιες χώρες και οι γειτονικές χώρες αναμένεται επίσης να υιοθετήσουν αυτά τα πρότυπα.

Ο νέος νόμος για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης έχει ως στόχο να διασφαλίσει την ανεξαρτησία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης και να στηρίξει τους δημοσιογράφους, ενώ τους επιτρέπει να ζητούν απ’ όσους βρίσκονται στην εξουσία να λογοδοτούν, χωρίς φόβο ή μεροληψία. Η Επιτροπή έλαβε επίσης μέτρα για την καταπολέμηση των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, οι οποίες ασκούν πίεση στους δημοσιογράφους και τους φιμώνουν.

Οι εν λόγω νομοθετικές προτάσεις θα πρέπει να εγκριθούν το συντομότερο δυνατόν, ώστε να βελτιωθεί το περιβάλλον στο οποίο εργάζονται οι δημοσιογράφοι και τα μέσα ενημέρωσης.

Τα κράτη πρέπει να διερευνούν και να διώκουν όλες τις εγκληματικές πράξεις που διαπράττονται κατά δημοσιογράφων αμερόληπτα, ανεξάρτητα, αποτελεσματικά, έγκαιρα και με διαφάνεια.

Η ατιμωρησία των εγκλημάτων κατά δημοσιογράφων πρέπει να τερματιστεί.

Πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη».

Ιστορικό

Η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων μας υπενθυμίζει ότι κανείς δεν έχει κληθεί να λογοδοτήσει για το 80% των δολοφονιών δημοσιογράφων κατά τα τελευταία 10 χρόνια.

Ο αυξανόμενος αριθμός σωματικών, νομικών και διαδικτυακών απειλών και επιθέσεων κατά δημοσιογράφων και άλλων επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια αποτελεί ανησυχητική τάση που αντικατοπτρίζεται στις εκθέσεις της Επιτροπής για το κράτος δικαίου. Έχουν καταγραφεί σωματικές επιθέσεις στο πλαίσιο δημόσιων διαδηλώσεων, ενώ σε αρκετά κράτη μέλη δημοσιογράφοι έχουν δεχθεί επιθέσεις από διαδηλωτές αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις από τις αστυνομικές δυνάμεις. Οι διαδικτυακές απειλές αυξάνονται σε ολόκληρη την ΕΕ, με τις γυναίκες δημοσιογράφους και τους δημοσιογράφους μειονοτικής καταγωγής να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική όταν αυτές οι επιθέσεις προέρχονται από πολιτικούς ή ισχυρά δημόσια πρόσωπα.

Στις 16 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, ένα νέο σύνολο κανόνων για την προστασία της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ. Ο προτεινόμενος κανονισμός περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διασφαλίσεις έναντι πολιτικών παρεμβάσεων σε συντακτικές αποφάσεις και κατά της παρακολούθησης δημοσιογράφων. Η εν λόγω πρόταση συμπληρώνει την πρόσφατα εκδοθείσα σύσταση σχετικά με την προστασία, την ασφάλεια και την ενδυνάμωση των δημοσιογράφων και την οδηγία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές προσφυγές στη δικαιοσύνη (δέσμη μέτρων κατά των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού).

Η ΕΕ εργάζεται σε όλο τον κόσμο για να συμβάλει στην ασφάλεια και την προστασία των δημοσιογράφων, καταδικάζοντας τις επιθέσεις, όπως περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία για την περίοδο 2020-2024. Η ΕΕ βοηθά όσους εκφοβίζονται ή απειλούνται μέσω των ενωσιακών μηχανισμών προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υποστηρίζει πρωτοβουλίες των μέσων ενημέρωσης, ενώ απευθύνει έκκληση προς τις κρατικές αρχές για την πρόληψη και την καταδίκη της βίας αυτού του είδους, καθώς και για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για τον τερματισμό της ατιμωρησίας. Οι αντιπροσωπίες της ΕΕ σε όλο τον κόσμο δίνουν το παρών και παρακολουθούν δικαστικές υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται δημοσιογράφοι, συμβάλλοντας στον εντοπισμό των υποθέσεων που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής.

Τον Δεκέμβριο, θα προσκαλέσουμε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κοινωνία των πολιτών και μη κυβερνητικές οργανώσεις απ’ όλο τον κόσμο στο φόρουμ ΕΕ-ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με θέμα: «Τερματισμός της ατιμωρησίας: πορεία προς τη λογοδοσία και τη δικαιοσύνη». Το φόρουμ αυτό θα αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για να συζητηθούν από κοινού αποτελεσματικότερες στρατηγικές για την ενίσχυση της λογοδοσίας και της δικαιοσύνης.