Το Βερολίνο σβήνει φανοστάτες και αναζητά ζεστασιά στις ξυλόσομπες

Όπως πολλές πόλεις στον κόσμο, το Βερολίνο άρχισε να εγκαθιστά φανούς με φωταέριο στους δημόσιους δρόμους στις αρχές του 19ου αιώνα. Αλλά ενώ ο υπόλοιπος πλανήτης έχει προχωρήσει εδώ και πολύ καιρό στο νάτριο, το αλογόνο και το LED, η γερμανική πρωτεύουσα παρέμεινε πιστή στην παλιά τεχνολογία, με περίπου 23.000 φανάρια αερίου, κάτι σαν σήμα κατατεθέν, να φωτίζουν ακόμα την πόλη.

Για χρόνια οι τοπικές αρχές προωθούσαν πιο βιώσιμες τεχνολογίες, αλλά οι φαν της γκαζόλαμπας, με το ζεστό φως και τους φανοστάτες-γλυπτά, επιβράδυναν την προσπάθεια. Σήμερα, όμως, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία καταφέρει ακόμη ένα χτύπημα στους ρομαντικούς του βερολινέζικου νυχτερινού φωτισμού. «Το αέριο είναι πολύ ακριβό και σπάταλο», λέει ο Μπενεντίκτ Λουξ, βουλευτής των Πρασίνων. «Θα έπρεπε να έχει μετατραπεί σε LED εδώ και πολύ καιρό».

Η αλλαγή στον φωτισμό συνιστά μια από τις κινήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στη Γερμανία, καθώς ο πόλεμος απειλεί τα ενεργειακά αποθέματα που τροφοδοτούν τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, γράφει το Bloomberg. Από τον Φεβρουάριο, οι εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά τα δύο τρίτα, ενώ η τροφοδοσία με φυσικό αέριο κόπηκε. Οι τιμές έχουν εκτοξευθεί και το Βερολίνο έχει κατεβάσει τους διακόπτες σε μνημεία όπως η Πύλη του Βρανδεμβούργου, ο Καθεδρικός Ναός και η Στήλη της Νίκης στο Τιργκάρτεν. Επίσης, αναπροσαρμόζονται οι θερμοστάτες στους χώρους εργασίας και σβήνουν οι δημόσιοι φανοί. «Ζούμε κρίσιμες εποχές», είχε πει ήδη από τον Αύγουστο ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, «όλοι το γνωρίζουν».

Αντιμέτωποι με τις κρύες νύχτες του χειμώνα που έρχονται, οι Βερολινέζοι ψάχνουν εναλλακτικές λύσεις. Στρέφονται ιδιαίτερα στην ξυλεία για τη θέρμανσή τους. Πολλά παλιά διαμερίσματα έχουν ακόμη υπεραιωνόβιους ξυλόφουρνους, που δεν αφαιρέθηκαν όταν εισήχθη η κεντρική θέρμανση, ενώ αρκετοί κάτοικοι έχουν αγοράσει καινούριες ξυλόσομπες, που μάλιστα σήμερα οι χρόνοι παράδοσής τους αγγίζουν ακόμη και το... οκτάμηνο.

Επίσης, η τιμή καυσόξυλων και πέλετ έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι παραγγελίες έχουν πάρει φωτιά -πριν πάρουν τα ίδια τα ξύλα- και πολλοί έμποροι βάζουν πλαφόν στις προς παράδοση ποσότητες ή δεν δέχονται νέους πελάτες.

Οι καπνοδοχοκαθαριστές, εν τω μεταξύ, λένε πως κάτοικοι τους ρωτούν αν μπορούν να κάψουν παλιά τελάρα (εξαρτάται από την ποιότητα) ή ακόμη και περιττώματα αλόγων (όχι). Τα ανορθόδοξα καύσιμα μπορούν να καταστρέψουν τις σόμπες, προειδοποιούν, να συσσωρεύσουν εύφλεκτα υλικά στις καμινάδες και φυσικά να γεμίσουν τον ουρανό με αιθαλομίχλη, εγκυμονώντας κινδύνους για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, κυρίως για το αναπνευστικό - πρόσφατη είναι η αντίστοιχη εμπειρία από τις ελληνικές πόλεις στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. 

Ωστόσο, αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου θα έρθει με την αντικατάσταση των λαμπτήρων του δρόμου, γράφει το Bloomberg. Την τελευταία δεκαετία στο Δυτικό Βερολίνο έχουν μετατραπεί πάνω από 20.000 λαμπτήρες σε LED, αλλά παραμένουν ακόμη πολλές χιλιάδες που καταναλώνουν τόσο αέριο, όσο ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό. Σημειωτέον στο Ανατολικό Βερολίνο το ζήτημα δεν υφίσταται, καθώς η πόλη εξηλεκτρίστηκε πλήρως πριν από δεκαετίες, υπό κομμουνιστικό καθεστώς. Τα φανάρια διαθέτουν έως και εννέα λαμπτήρες, οι οποίοι καίγονται σε λιγότερο από έναν χρόνο, ενώ τα διαθέσιμα ανταλλακτικά προέρχονται μόνο από την Ινδία. Επιπλέον, περίπου 1.000 λάμπες λειτουργούν μέρα νύχτα, επειδή οι βαλβίδες τους δεν μπορούν πια να κλείσουν. «Με την επικείμενη έλλειψη φυσικού αερίου και την απειλή διακοπών ρεύματος, το Βερολίνο πρέπει να εξοικονομήσει όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια», λέει η Νίνα Λερχ, βουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών.

Λάτρεις των φανών φωταερίου αντιτείνουν ότι το μαλακό, ζεστό φως τους δημιουργεί μια υποβλητική, ρομαντική ατμόσφαιρα που αξίζει τον κόπο και το... κόστος. Η Gaslicht-Kultur, ομάδα πολιτών που αγωνίζεται για τη διατήρησή τους, πρότεινε να απενεργοποιηθεί προσωρινά το δίκτυο φυσικού αερίου μεν και να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά LED στα φανάρια, αλλά να ανάψουν ξανά οι λαμπτήρες μόλις αποκατασταθεί η επάρκεια σε αέριο. Άλλη επιλογή θα ήταν η μείωση της ροής καυσίμου, που θα μπορούσε να εξοικονομήσει εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, απλώς κάνοντας χαμηλότερο τον φωτισμό. Ίσως και υποβλητικότερο. «Δεν πρέπει λόγω της κρίσης φυσικού αερίου να καταστρέψουμε τα φανάρια», λέει ο Μπέρτολντ Κούγιατ, μηχανικός της ομάδας. «Το Βερολίνο δεν πρέπει να τα γκρεμίσει και να τα αντικαταστήσει με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, που δεν έχουν πολιτισμική αξία».

Οι αρχές της πόλης μάλλον προκρίνουν τη διατήρηση των παραδοσιακών φανοστατών, αλλά με τη χρήση LED. Οι χιλιάδες τέτοιοι λαμπτήρες που έχουν ήδη αντικαταστήσει τους παλιούς, λέει η δημοτική αρχή, δίνουν παρόμοιο φως, σχεδόν το ίδιο χρώμα και την ίδια ζεστασιά με τα φανάρια φωταερίου, και με λιγότερο από 10% του κόστους καυσίμου και συντήρησης. Ο Πράσινος Μπενεντίκτ Λουξ επιμένει: «Πρέπει να τα αλλάξουμε. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σε προστατευόμενα μνημεία μπορούμε να διατηρήσουμε τους λαμπτήρες. Αλλά η καύση αερίου δεν έχει αξία πολιτισμικής κληρονομιάς».