Μαστίγιο και καρότο στο νέο Σύμφωνο Σταθερότητας

Οι Βρυξέλλες θέλουν να δώσουν στις πρωτεύουσες της ΕΕ επιπλέον χρόνο για να περιορίσουν τα χρέη τους και να δημιουργήσουν χώρο για δημόσιες επενδύσεις ως μέρος μιας μεγάλης αναθεώρησης των κανόνων της ΕΕ για το έλλειμμα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταθέσει πρόταση στα τέλη Οκτωβρίου για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, βάσει του οποίου θα εκπονήσει πολυετή, ειδικά για κάθε χώρα σχέδια, για να τεθεί υπό έλεγχο το χρέος τους, δήλωσαν αξιωματούχοι της ΕΕ.

Τα σχέδια, τα οποία εξακολουθούν να συζητούνται μεταξύ Επιτροπής και κρατών, δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, αλλά θα απλοποιήσουν τους εξαιρετικά περίπλοκους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, ενώ παράλληλα θα ενισχύσουν την επιβολή, γράφουν οι Financial Τimes.

«Η ιδέα είναι τα κράτη μέλη να έχουν μεγαλύτερη κυριότητα των σχεδίων μείωσης του χρέους τους, τα οποία θα μπορούσαν να ρυθμίσουν τα ίδια περισσότερο από ό,τι μπορούν σήμερα», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ. «Όμως όταν οι χώρες συμφωνήσουν τα σχέδιά τους τόσο με την Επιτροπή όσο και με το Συμβούλιο, θα πρέπει να τα υλοποιήσουν και θα είναι ευκολότερο αυτό να επιβληθεί».

Ο αξιωματούχος πρόσθεσε: «Έτσι, πρόκειται για την εξισορρόπηση της ιδιοκτησίας των κρατών μελών με αυστηρότερη επιβολή».

Η Επιτροπή βρίσκεται υπό πίεση να καταλήξει σε μια νέα προσέγγιση προτού ξαναρχίσει η πλήρης λειτουργία του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2024 μετά την αναστολή που επιβλήθηκε το 2020 λόγω της πανδημίας. Οι προτάσεις έρχονται καθώς τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν αυξανόμενα δημοσιονομικά βάρη, δεδομένου ότι ξοδεύουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να προστατεύσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά από την ενεργειακή κρίση, ενώ ενισχύουν τις δαπάνες για ενέργεια και άμυνα.

Σύμφωνα με το νέο σχέδιο, η Επιτροπή θα προτείνει ένα τετραετές ή πενταετές σχέδιο σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ για να φέρει το δημόσιο χρέος του σε μια αξιόπιστη, πτωτική τροχιά, δήλωσαν αξιωματούχοι.

Η χώρα θα μπορούσε είτε να αποδεχθεί αυτό το σχέδιο, είτε να υποβάλει μια αντιπρόταση για έξι έως οκτώ χρόνια, η οποία θα πρέπει να δικαιολογηθεί από την ανάγκη για επενδύσεις σε βασικούς τομείς προτεραιότητας όπως η πράσινη ενέργεια ή η άμυνα. Το εθνικό δημοσιονομικό σχέδιο θα πρέπει να περάσει μια ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους και να εγκριθεί από την Επιτροπή και το Συμβούλιο της ΕΕ.

Το νέο καθεστώς θα εξαλείψει έναν κανόνα της ΕΕ που απαιτεί μείωση κατά 1/20 ετησίως του χρέους στα κράτη μέλη όπου ο δείκτης χρέος/ΑΕΠ ξεπερνά το 60%. Αυτή η απαίτηση αναγνωρίζεται ευρέως ως μη ρεαλιστική, δεδομένου ότι οι δείκτες του δημόσιου χρέους έχουν αυξηθεί δραματικά στην πανδημία.

Ωστόσο, οι νέοι κανόνες θα διατηρούν τις βασικές τιμές αναφοράς της ΕΕ για όριο δημοσίου ελλείμματος 3% του ΑΕΠ και αναλογία χρέους 60% του ΑΕΠ, καθώς αμφότερες περιλαμβάνονται στη συνθήκη της ΕΕ. Η Κομισιόν θέλει να υποβαθμίσει τη χρήση μεταβλητών που είναι δύσκολο να μετρηθούν, μεταβλητές που σχετίζονται με τον οικονομικό κύκλο, εστιάζοντας αντ' αυτού σε μια απλή μέτρηση των δημοσίων δαπανών.

Αφού συμφωνηθεί ένα σχέδιο χρέους με ένα κράτος μέλος, θα πραγματοποιούνται ετήσιοι έλεγχοι προόδου και θα υπάρχει απειλή επιβολής μέτρων.

Στα πολυετή σχέδιά τους, οι πρωτεύουσες θα δεσμευθούν για μια σειρά μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην ενίσχυση της οικονομίας, βασιζόμενες εν μέρει στα σχέδια ανάκαμψης που συμφώνησαν στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης των 800 δισ. ευρώ.

Οι προτάσεις θα πρέπει να γίνουν αποδεκτές στις πρωτεύουσες της ΕΕ και ίσως χρειαστεί να θεσπιστούν με νομοθεσία.

Τα στοιχεία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μια παγωμένη υποδοχή σε γεράκια κράτη μέλη όπως η Γερμανία. Το Βερολίνο είναι καχύποπτο σε ότι αφορά διμερείς συμφωνίες μεταξύ των πρωτευουσών και της Επιτροπής. Σαφή εκ των προτέρων ελάχιστα πρότυπα της ΕΕ για ένα σχέδιο μπορεί να μετριάσουν αυτές τις ανησυχίες.

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ είπε: «Υπάρχουν δύο όψεις του νομίσματος — πιο σταδιακή μείωση του χρέους και χώρος για δημόσιες επενδύσεις από τη μία πλευρά, σε συνδυασμό με ισχυρότερη επιβολή από την άλλη».

Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής είπε ότι οι στόχοι της ήταν να «επιτευχθεί μια ευρεία συναίνεση για το κοινό μας δημοσιονομικό πλαίσιο». Ο εκπρόσωπος αναφέρθηκε στην πρόσφατη ομιλία της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην οποία είπε ότι οι κανόνες θα πρέπει να επιτρέπουν στρατηγικές επενδύσεις, διαφυλάσσοντας παράλληλα τη δημοσιονομική βιωσιμότητα.

Ο Πάολο Τζεντιλόνι, Επίτροπος Οικονομικών της ΕΕ, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Παρασκευή ότι υπάρχει πλέον «κοινή συνείδηση» ότι ο κανόνας του 1/20 είναι υπερβολικά άκαμπτος και πρέπει να αλλάξει. «Εκτός από τη σταδιακή μείωση του χρέους, πρέπει να δώσουμε χώρο για αύξηση των επενδύσεων, ιδίως επενδύσεις σε αυτά που θεωρούμε κοινές προτεραιότητες για την Ένωση», είπε. «Τέλος, πρέπει να προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτό το πακέτο κανόνων απλούστερο».