Ρήγματα στην τουρκική αντιπολίτευση που ψάχνει τον αντι-Ερντογάν

Τόσο οριακές και τεταμένες είναι οι σχέσεις μεταξύ ορισμένων κομμάτων της τουρκικής αντιπολίτευσης, τα οποία θεωρητικά είναι ενωμένα ενάντια στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που δεν μπορούν ούτε ένα τσάι να πιουν παρέα, γράφουν γλαφυρά οι Financial Times.

Η Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτις του εθνικιστικού «Καλού Κόμματος» (İYİ), δήλωσε πρόσφατα ότι «δεν θα καθίσει ποτέ στο ίδιο τραπέζι» με το φιλοκουρδικό, αριστερό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), ανώτερο στέλεχος του οποίου απάντησε ότι τα αισθήματα είναι αμοιβαία, «ούτε τσάι στο ίδιο τεϊοποτείο δεν πίνουμε».

Ακολούθησε μπαράζ ανταλλαγής πυρών στα φιλο-ερντογανικά ΜΜΕ, τα οποία δεν χάνουν ευκαιρία να πυροδοτήσουν εστίες ανάφλεξης σε μια συμμαχία που έχει θεωρηθεί η πιο πρόσφορη ευκαιρία για να εκδιωχθεί ο άνθρωπος που κυβερνά την Τουρκία σχεδόν 20 χρόνια.

Ο Ερντογάν γλιστρά στις δημοσκοπήσεις, καθώς οι ψηφοφόροι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον υψηλό πληθωρισμό, την κατάρρευση της λίρας και την απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που πήραν μεγάλες πόλεις υπό τον έλεγχό τους αφού αποφάσισαν να κατεβάσουν κοινούς υποψηφίους στις δημοτικές εκλογές του 2019, βλέπουν τις εκλογές του Ιουνίου 2023 ως ιστορική ευκαιρία να ανατραπεί ο Τούρκος πρόεδρος. Θέλουν να διορθώσουν τη ζημιά που προκάλεσε ο Ερντογάν στην οικονομία και να αποκαταστήσουν τις δημοκρατικές ελευθερίες που έχει διαβρώσει, όπως έχουν δηλώσει.

Η τελευταία φαγωμάρα όμως, που καλλιεργήθηκε από διαφωνίες για τη σύνθεση μιας κυβέρνησης μετά τον Ερντογάν, έχει βγάλει στην επιφάνεια βαθύτερες διαφωνίες. Και βέβαια εκκρεμεί ακόμα η απόφαση στο κρίσιμο ζήτημα ποιος θα είναι τελικά ο κοινός υποψήφιος που θα κονταροχτυπηθεί με τον Ερντογάν στην κούρσα των προεδρικών εκλογών.

«Νομίζω ότι αυτό το χρησιμοποίησε ως δικαιολογία το İYİ για να πλαγιοκοπήσει το CHP, κάτι που το ήθελε από και καιρό», δήλωσε ο Μπερκ Εσέν, επίκουρος καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Sabancı της Κωνσταντινούπολης. «Υπήρχαν ήδη ρήξεις εντός του συνασπισμού. Αυτό έγινε ένα βολικό ζήτημα ώστε το İYİ να ρίξει το σκάφος στα βράχια».

Στον πυρήνα της συμμαχίας βρίσκεται το CHP, το 99χρονο κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, η μεγαλύτερη δύναμη της αντιπολίτευσης, και το Καλό Κόμμα (İYİ), το οποίο ιδρύθηκε το 2018 και έχει τις ρίζες του στον δεξιό υπερεθνικισμό, αλλά έχει προσπαθήσει να τρυπώσει στον κεντρώο χώρο.

Αν και οι ηγέτες των δύο κομμάτων -ο χαμηλότονος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου του CHP και η φασαριόζα Ακσενέρ του İYİ- δεσμεύονται δημόσια να συνεργαστούν, εντούτοις υπάρχουν βαθιές ρήξεις μεταξύ τους σχετικά με τη στρατηγική στις επερχόμενες εκλογές, που βαθαίνουν όλο και περισσότερο.

Η μεγαλύτερη πηγή έντασης αφορά τον κοινό υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Ο 73χρονος Κιλιτσντάρογλου είναι αποφασισμένος να διεκδικήσει την προεδρία, παρότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι λιγότερο πιθανό να κερδίσει τον Ερντογάν απ' ό,τι άλλες επιλογές. Η Ακσενέρ, η οποία έχει δηλώσει ότι δεν θα είναι υποψήφια, θα προτιμούσε τον δημοφιλή δήμαρχο Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, τον οποίο όμως έχει απορρίψει δημοσίως ο Κιλιτσντάρογλου.

Άλλη εστία έντασης προκαλούν οι φόβοι των στελεχών του İYİ ότι ο Κιλιτσντάρογλου κάνει παρασκηνιακές συμφωνίες με μικρότερα κόμματα, όπως το Deva (Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα) του Αλί Μπαμπατζάν, πρώην υπουργού Οικονομίας, αλλά και Εξωτερικών του Ερντογάν. Φοβούνται ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα υποσχεθεί στον Μπαμπατζάν οικονομικό υπουργείο, που το επιθυμούν οι ίδιοι, με αντάλλαγμα να αποσπάσει την υποστήριξή του ως υποψήφιος.

Το İYİ έχει επίσης ενοχληθεί από τις προσεγγίσεις του Κιλιτσντάρογλου στο HDP, το οποίο δεν αποτελεί μέρος της κύριας συμμαχίας των έξι αντιπολιτευόμενων κομμάτων και καταγγέλλεται από τους Τούρκους εθνικιστές λόγω της υποστήριξής του στο αυτονομιστικό κίνημα των Κούρδων. 

Αξιωματούχοι του CHP πιστεύουν ότι είναι κρίσιμο να εξασφαλιστεί η υποστήριξη ενός κόμματος που κέρδισε σχεδόν το 12% στις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές. Αλλά στελέχη του İYİ αντιδρούν οργισμένα στην προοπτική να συνεργαστούν με το φιλοκουρδικό κόμμα.

İYİ και HDP αλληλοκατηγορούνται για αδιαλλαξία, λέγοντας ο ένας για τον άλλον ότι βάζει το κομματικό συμφέρον πάνω από το συμφέρον της χώρας. «Αν θέλετε πραγματικά να νικήσετε τον Ερντογάν και να κάνετε βιώσιμη αυτή τη χώρα, γιατί δεν μιλάτε με το HDP;» λέει ο βουλευτής του κόμματος Χισάρ Οζσόι.

Ο Μπουλέντ Κουσόγλου, βουλευτής και στενός σύμμαχος του Κιλιτσντάρογλου, προειδοποίησε ότι εάν κι άλλα κόμματα αντιταχθούν στην υποψηφιότητα του αρχηγού του CHP, η συμμαχία της αντιπολίτευσης θα καταρρεύσει.

Αξιωματούχοι τόσο του HDP όσο και του İYİ εξέφρασαν την άποψη ότι θα μπορούσαν να κατεβάσουν τον δικό τους ξεχωριστό υποψήφιο στον πρώτο γύρο της εκλογικής αναμέτρησης και να συνταχθούν πίσω από το ίδιο όνομα στον δεύτερο γύρο. Αναλυτές, ωστόσο, κρίνουν επικίνδυνη αυτή την προοπτική, λόγω της ζημιάς που θα μπορούσε να προκαλέσει ο ένας υποψήφιος της αντιπολίτευσης στον άλλο — αλλά και υπό τον κίνδυνο να καταφύγει ο Ερντογάν σε παρατυπίες στον δεύτερο γύρο.

«Σε καθεστώτα όπου η διεξαγωγή εκλογών είναι προβληματική, η αντιπολίτευση χρειάζεται τη νίκη από τον πρώτο γύρο», δηλώνει η Σερέν Σελβίν Κορκμάζ, εκτελεστική διευθύντρια της δεξαμενής σκέψης IstanPol με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Το μέτωπο της αντιπολίτευσης απέχει ακόμη αρκετά από την πλήρη κατάρρευση, ωστόσο οι εντάσεις έχουν αναδείξει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια ετερόκλιτη συμμαχία, που περιλαμβάνει Κούρδους και Τούρκους, κοσμικούς και συντηρητικούς, αριστερούς και δεξιούς, σύμφωνα με τον Εσέν του Πανεπιστημίου Sabancı.

«Στην Τουρκία αυτά είναι ρήγματα πολύ ισχυρά, ιστορικά καθορισμένα», είπε. «Και ο Ερντογάν ξέρει να τα χρησιμοποιεί».