Η επικίνδυνη ζαριά των G7 με το πετρέλαιο

Η αγορά ενέργειας βρίθει κινδύνων, αλλά ένας από τους μεγαλύτερους προέρχεται από το σχέδιο για την επιβολή ανώτατου ορίου τιμών που προωθήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και εγκρίθηκε την Παρασκευή από την G7.

Όπως γράφουν οι Financial Times, η ιδέα είναι να μειωθούν τα έσοδα του Κρεμλίνου από το πετρέλαιο, χωρίς να περικοπεί η ροή του ρωσικού πετρελαίου σε μια ήδη σφιχτή παγκόσμια αγορά. Είναι ένα κολοσσιαίο στοίχημα και το σχέδιο μπορεί να αποτύχει, υπογραμμίζει η βρετανική εφημερίδα.

Όπως σημειώνει, αν και τα πρωτοσέλιδα επικεντρώνονται στη μείωση του ρωσικού εισοδήματος από το πετρέλαιο, η κύρια πρόθεση του πλαφόν είναι να διασφαλίσει ότι οι πολύ αυστηρότερες κυρώσεις της Ευρώπης -η απαγόρευση της ναυτιλιακής ασφάλισης που πρόκειται να τεθεί σε ισχύ τον Δεκέμβριο- δεν θα εξαλείψουν αμέσως τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου και δεν θα οδηγήσουν μια τιμή σοκ παρόμοια με αυτή μετά την Ιρανική Επανάσταση του 1978.

Το μήνυμα από την κυβέρνηση Μπάιντεν είναι ότι οι κυρώσεις πρέπει να τιμωρούν τη Ρωσία και όχι τους καταναλωτές. Αλλά θα δυσκολευτείτε να βρείτε έναν αναλυτή της αγοράς πετρελαίου εκτός της κυβέρνησης των ΗΠΑ που πιστεύει ότι το σχέδιο επιβολής πλαφόν στις τιμές θα λειτουργήσει όπως προβλέπεται.

Οι χώρες της G7 που υποστηρίζουν το σχέδιο είτε έχουν ήδη απαγορεύσει το ρωσικό πετρέλαιο είτε ετοιμάζονται να το κάνουν. Άρα δεν τους επηρεάζει πραγματικά. Αλλά η Κίνα και η Ινδία, οι δύο σημαντικότεροι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου, δεν έχουν υποστηρίξει το σχέδιο.

Και γιατί η Κίνα, μια χώρα εν μέσω βαθιών εμπορικών και γεωπολιτικών διαφωνιών με τις ΗΠΑ, ή η διψασμένη για ενέργεια Ινδία, θα συμφωνούσε να τιμωρήσει έναν αξιόπιστο προμηθευτή πετρελαίου, του οποίου ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν προκάλεσε παράπονα από το Πεκίνο ή το Νέο Δελχί;

Για να εξασφαλίσουν φθηνότερο πετρέλαιο, λένε οι ΗΠΑ. Και ακόμη κι αν αυτές οι χώρες δεν εγκρίνουν επίσημα το σχέδιο, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ανώτατο όριο ως τρόπο διαπραγμάτευσης φθηνότερων προμηθειών, λένε αξιωματούχοι των ΗΠΑ.

Οι αναλυτές αναρωτιούνται επίσης πώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα αποτρέψει -ή θα παρακολουθήσει- επιπλέον πληρωμές για το ρωσικό πετρέλαιο πάνω από το ανώτατο όριο τιμής. Αυτή είναι μια αγορά στην οποία ακόμη και η καταμέτρηση των βαρελιών που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ έχει γίνει εμφανώς δύσκολη.

Και η ρήξη με τη Μόσχα θα είναι δύσκολη. Το Κρεμλίνο έχει ήδη πει ότι θα σταματήσει τις εξαγωγές σε χώρες που τηρούν την απαγόρευση -μια τεράστια απειλή για τις αναδυόμενες οικονομίες που βασίζονται στο ρωσικό πετρέλαιο.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστηρίζει ότι η απειλή της Μόσχας να σταματήσει τον εφοδιασμό είναι έωλη. Η Ρωσία δεν έχει δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαίου, οπότε, εάν σταματούσε να πουλά το πετρέλαιό της, θα έπρεπε να σταματήσει την παραγωγή, διακινδυνεύοντας να βλάψει ορισμένα κοιτάσματα που είναι εδώ και δεκαετίες σε λειτουργία. Αντίθετα, η Ρωσία θα ενεργούσε ορθολογικά και θα προτιμούσε να αποδεχτεί κάποιο ανώτατο όριο εισοδήματος από πετρέλαιο από το να μην έχει καθόλου.

Αλλά αυτό δεν είναι ένα αξιόπιστο επιχείρημα, δεδομένης της πρόσφατης ιστορίας. Πριν από δύο χρόνια, η Ρωσία μείωσε την παραγωγή κατά περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, ή λίγο λιγότερο από το ένα τρίτο της προσφοράς της, ως μέρος των περικοπών του ΟΠΕΚ+. Tα κοιτάσματά της δεν αντιμετώπισαν πρόβλημα. Μια παρόμοια μείωση της ρωσικής προσφοράς τώρα θα έφερνε τις αγορές πετρελαίου σε φρενίτιδα. Επιπλέον, τίποτα σχετικά με την εισβολή στην Ουκρανία ή τη δαπάνη δισεκατομμυρίων δολαρίων σε έναν πόλεμο που εξαντλεί τους ρωσικούς πόρους και το διεθνές κύρος της χώρας και επισύρει οικονομικές κυρώσεις δεν ήταν λογικό.

Και η Ρωσία χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο εδώ και μήνες. Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της G7 για το ανώτατο όριο τιμών, η Ρωσία έκλεισε τελείως τον Nord Stream 1 και είπε ότι θα σταματήσει τις προμήθειες στη σημαντικότερη αγορά της στην Ευρώπη -μια πελατειακή βάση στην οποία στηρίζεται ολόκληρη η εξαγωγική βιομηχανία της εδώ και δεκαετίες-, μέχρι να αρθούν οι δυτικές κυρώσεις.

«Ο βασικός κίνδυνος για αυτή την πολιτική είναι η πιθανότητα για ρωσικά αντίποινα, τα οποία θα τη μετατρέψουν σε ένα πρόσθετο ανοδικό σοκ για την αγορά πετρελαίου», ανέφεραν σε πρόσφατο σημείωμα αναλυτές της Goldman Sachs. Οι κινήσεις θα είναι «συνεπείς με τις ενέργειες που λαμβάνονται στην αγορά φυσικού αερίου», είπε η Goldman.

Ακόμη και αν δεν εμποδίσει τις δικές της εξαγωγές πετρελαίου, η Ρωσία έχει ήδη παρέμβει στις προμήθειες του Καζακστάν. Ως μία από τις χώρες του P5+1, θα μπορούσε να τορπιλίσει οποιαδήποτε συμφωνία με το Ιράν. Μπορεί απλώς να ωθήσει τη Σαουδική Αραβία και άλλους συμμάχους του ΟΠΕΚ+, που δεν έχουν ήδη εντυπωσιαστεί από τις προσπάθειες της κυβέρνησης Μπάιντεν να μειώσει τις τιμές του πετρελαίου και τα έσοδά τους από το πετρέλαιο- σε περαιτέρω περικοπές της προσφοράς. Θα μπορούσε επίσης να διαταράξει την προσφορά σε άλλες χώρες παραγωγής πετρελαίου, έγραψε η Helima Croft, πρώην αναλύτρια της CIA και επικεφαλής της Global Commodity Research της RBC Capital Markets.

«Η Λιβύη, το Ιράκ και η Βενεζουέλα θεωρούνται ότι παρέχουν γόνιμο έδαφος για τις ασύμμετρες, ανατρεπτικές ικανότητες της Ρωσίας», καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε «να κλιμακώσει τον ενεργειακό του πόλεμο για να σπείρει διχασμό... στη δυτική συμμαχία και να πυροδοτήσει μια λαϊκή αντίδραση κατά της στρατιωτικής βοήθειας για την Ουκρανία», έγραψε.

Διακυβεύονται πολλά. Εάν λειτουργήσει, το ανώτατο όριο τιμών θα αλλάξει τις αγορές ενέργειας και την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών -με συνέπειες που θα διαρκέσουν πολύ μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Θα είναι μια σημαντική ήττα για το Κρεμλίνο.

Αλλά είναι ένα κολοσσιαίο στοίχημα, που βασίζεται όχι μόνο στη συνεργασία της Κίνας, της Ινδίας και άλλων, αλλά και στη συμφωνία του Πούτιν να πουλήσει πετρέλαιο σε τιμή που υπαγορεύει η Ουάσιγκτον.