Social media: Υπερκόπωση και «ψηφιακή αποτοξίνωση»

Ένα από τα μεγαλύτερη κομμάτια της καθημερινότητάς μας είναι πια τα social media. Η κίνηση να πάρει κανείς στα χέρια του το κινητό μόλις ξυπνήσει είναι σχεδόν μηχανική. Η συνήθεια αυτή όμως μπορεί να καταλήξει πολλές φορές σε εθισμό ή να προκαλέσει συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης λόγω της μανίας να παρουσιάζει κανείς στα κοινωνικά μέσα μια «τέλεια εικόνα» του εαυτού του. Οι ειδικοί εκφράζουν αυξανόμενες ανησυχίες για τις επιπτώσεις των social media στην ψυχική υγεία.

Το ζήτημα επανήλθε ακόμη μια φορά στην επιφάνεια λόγω του βρετανού ηθοποιού Τομ Χόλαντ, ο οποίος μετά από έξι εβδομάδες απουσίας από τα κοινωνικά μέσα επέστρεψε με ένα βίντεο στο Instagram δηλώνοντας πως αφήνει το Twitter και το Instagram για να προστατέψει την ψυχική του υγεία. «Είμαι καταβεβλημένος από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και είναι πολύ επιζήμιο για την ψυχική μου κατάσταση» δήλωσε ο 26χρονος ηθοποιός.

Ο Τομ Χόλαντ δεν είναι ωστόσο ο μόνος, καθώς τα τελευταία χρόνια πολλές διασημότητες έκαναν σκόπιμα ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως ο μουσικός Εντ Σίραν, η Μπρίτνεϊ Σπίαρς, ο Τζάστιν Μπίμπερ κ.ά. Σχόλια μίσους, πολύς χρόνος μπροστά από μια οθόνη και ναρκισσισμός είναι μερικοί από τους λόγους που τους οδήγησαν στην «ψηφιακή αποτοξίνωση». Ωστόσο, το ζήτημα χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αφορά και πολιτικούς. Ο Γερμανός αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ σταμάτησε να χρησιμοποιεί το Twitter το 2019, ενώ άλλοι πολιτικοί το χρησιμοποιούν καθημερινά ως φερέφωνο. Ο Χάμπεκ είχε γράψει στο blog του χαρακτηριστικά πως το Twitter δεν μοιάζει με κανένα άλλο ψηφιακό μέσο και σε κανένα άλλο μέσο δεν υπάρχει τόσο μίσος και κακία.

Τελικά πόσο κακό κάνουν τα social media;

Και μεταξύ των κοινών θνητών υπάρχει η επιθυμία για ένα ψηφιακό διάλειμμα. Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση της ψηφιακής ένωσης Bitkom το 2022, 1 στους 10 Γερμανούς θέλει να περνά περισσότερο χρόνο εκτός social media, ενώ περίπου το 43% των ερωτηθέντων κάποια στιγμή έχει κάνει παύση από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης για να νιώσει ψυχικά καλύτερα. Το πανεπιστήμιο του Μπάαθ, σε έρευνα που διεξήγαγε την άνοιξη, διαπίστωσε πως ένα διάλειμμα μιας εβδομάδας μείωσε το άγχος και βελτίωσε την ψυχική υγεία των συμμετεχόντων. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες γνώριζαν εκ των προτέρων πως δεν θα χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μια εβδομάδα ίσως τους έδωσε περισσότερα κίνητρα.

Άλλες μελέτες βλέπουν συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των κοινωνικών μέσων και της κατάθλιψης. Δεν μπορεί όμως να αποδειχτεί ποιο προκαλεί το άλλο. Είναι επίσης πιθανό άτομα με καταθλιπτικές τάσεις να χρησιμοποιούν πιο συχνά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από άλλους και η αποχή να φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Τα ευρήματα έρευνας του πανεπιστημίου του Άμπου Ντάμπι, για παράδειγμα, έδειξαν πως οι συμμετέχοντες υπέφεραν από άγχος και μοναξιά το διάστημα που δεν χρησιμοποιούσαν τα κοινωνικά μέσα.

«Είναι σημαντικό να έχουμε λόγο για το πώς, τι, πότε και πόσο χρόνο αφιερώνουμε στα μέσα ενημέρωσης», αναφέρει στην DW η Κριστίν Λάνγκερ, σύμβουλος της ιστοσελίδας «Schau Hin», ενός οδηγού χρήσης των media. Οι επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή κάποιου εξαρτώνται πάντα από την προσωπικότητά του, σημειώνει η Λάνγκερ. Ενώ κάποιοι επωφελούνται, άλλοι αισθάνονται πίεση και φθόνο μπροστά στην «τέλεια» ζωή των υπόλοιπων χρηστών.

Η καινοτομία που ταράζει τα «αψεγάδιαστα» προφίλ 

Μια νέα εφαρμογή από τη Γαλλία με το όνομα «Be Real» προσπαθεί να σπάσει αυτό το ταμπού εισάγοντας έναν νέο τρόπο να παρουσιάζεται κανείς στα social media. Η εφαρμογή προτρέπει τους χρήστες με ένα μήνυμα να τραβήξουν μια φωτογραφία μέσα σε δύο λεπτά. Δεν γνωρίζει κανείς εκ των προτέρων πότε θα συμβεί αυτό και δεν μπορεί κανείς να βάλει φίλτρα επεξεργασίας σ' αυτές τις φωτογραφίες. Σκοπός είναι να φανεί περισσότερο το αυθεντικό πρόσωπο των χρηστών και, σύμφωνα με την εφαρμογή, οτιδήποτε και εάν κάνουν εκείνη την ώρα πρέπει να το φωτογραφίσουν, είτε μαγειρεύουν με τον σύντροφο τους είτε είναι βόλτα με τον σκύλο τους...

Ο ιστότοπος «Schau Hin» παρ' όλα αυτά, προειδοποιεί για τους κινδύνους της εφαρμογής καθώς μέσω των βιαστικών αναρτήσεων και της χρονικής πίεσης που ορίζουν μπορεί να κάνουν τον χρήστη να νιώσει άβολα. Επισημαίνεται επίσης η συνεχής αναμονή για το πότε θα έρθει η ειδοποίηση από την εφαρμογή ως ακόμη ένας παράγοντας που δεν αλλάζει ουσιαστικά τον χρόνο παραμονής των χρηστών μπροστά από την οθόνη.

ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE