Οι ΗΠΑ σκότωσαν τον ηγέτη της Αλ Κάιντα

Ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, ο άνθρωπος που διαδέχθηκε τον Οσάμα μπιν Λάντεν στην ηγεσία της Αλ Κάιντα, σκοτώθηκε τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή σε αεροπορικό πλήγμα των ΗΠΑ στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, την Καμπούλ, ανακοίνωσε το βράδυ της Δευτέρας (τοπική ώρα· τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα ώρα Ελλάδας) ο Aμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, εξέλιξη που σηματοδοτεί νέο βαρύ χτύπημα για την τρομοκρατική οργάνωση.

«Το Σάββατο, υπό τις διαταγές μου, οι ΗΠΑ διεξήγαγαν αεροπορικό πλήγμα στην Καμπούλ, στο Αφγανιστάν, το οποίο σκότωσε τον εμίρη της Αλ Κάιντα, τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι», είπε ο Aμερικανός πρόεδρος κατά τη διάρκεια έκτακτου τηλεοπτικού διαγγέλματός του από τον Λευκό Οίκο.

«Αποδόθηκε δικαιοσύνη», «αυτός ο τρομοκράτης ηγέτης δεν υπάρχει πια», πρόσθεσε ο Τζο Μπάιντεν. «Δεν εγκαταλείπουμε ποτέ», συμπλήρωσε.

Ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι συγκαταλεγόταν στους πλέον καταζητούμενους τρομοκράτες στον κόσμο. Η Ουάσινγκτον προσέφερε αμοιβή 25 εκατομμυρίων δολαρίων για οποιαδήποτε πληροφορία μπορούσε να επιτρέψει τον εντοπισμό του.

Ανέλαβε την ηγεσία του τζιχαντιστικού νεφελώματος αυτού το 2011, μετά τον θάνατο του Οσάμα μπιν Λάντεν σε επιχείρηση των αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων στην Αμποταμπάντ του Πακιστάν.

Φυγάς για πάνω από δέκα χρόνια, θεωρείτο ένας από τους εγκεφάλους των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον (πάνω από 3.000 νεκροί).

«Προκλήσεις»

«Πάνω από 20 χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ επιτέλους τέλειωσαν τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, στενό σύντροφο και διάδοχο του Οσάμα μπιν Λάντεν», σχολίασε μέσω Twitter ο Τόμας Τζόσλιν, ειδικός του Foundation for Defense of Democracies, αμερικανικού κέντρου μελετών. «Αν και είχε πολλά ελαττώματα, δεν ήταν τόσο ασήμαντος όσο νόμιζαν αρκετοί αναλυτές», συμπλήρωσε.

Κληρονόμος το 2011 μιας εξασθενημένης οργάνωσης, ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, 71 ετών, πολλαπλασίασε τα «franchises», τις συνεργασίες με ιδεολογικά συγγενείς οργανώσεις και τις ευκαιριακές συμμαχίες, από την αραβική χερσόνησο ως το Μάγρεμπ, από τη Σομαλία ως το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Ιράκ.

«Παρά την ηγεσία του Ζαουάχρι (...), η οργάνωση αντιμετωπίζει ακόμη πολλές προκλήσεις. Πρωτίστως το ερώτημα είναι ποιος θα αναλάβει τη διοίκηση της Αλ Κάιντα μετά τον θάνατό του», εκτίμησε ο Κόλιν Κλαρκ, ερευνητής στο αμερικανικό κέντρο μελετών Soufan Group.

Στα τέλη του 2020, πηγές θεωρούσαν για αρκετό καιρό πως είχαν βάση φήμες που τον έφεραν να πέθανε εξαιτίας καρδιοπάθειας, αλλά κατόπιν ο ηγέτης της Αλ Κάιντα επανεμφανίστηκε σε βίντεο.

Η Αλ Κάιντα είχε χάσει ήδη τον υπ’ αριθμόν 2 στην ιεραρχία της, τον Αμπντούλα Άχμεντ Αμπντούλα, ο οποίος σκοτώθηκε τον Αύγουστο του 2020 στους δρόμους της Τεχεράνης από ισραηλινούς πράκτορες στο πλαίσιο μυστικής επιχείρησης για λογαριασμό της Ουάσινγκτον, όπως ανέφερε τότε η εφημερίδα New York Times.

«Κανένα θύμα μεταξύ των αμάχων»

Η επιχείρηση δεν προκάλεσε «κανένα θύμα μεταξύ των αμάχων», διαβεβαίωσε ο κ. Μπάιντεν στο διάγγελμά του.

Ο αρχηγός του κράτους διεμήνυσε ακόμη ότι η Ουάσινγκτον δεν θα επιτρέψει το Αφγανιστάν να γίνει ποτέ ξανά ασφαλές καταφύγιο για τρομοκράτες.

Η εξέλιξη ανακοινώθηκε σχεδόν έναν χρόνο μετά την χαοτική αποχώρηση από το Αφγανιστάν του στρατιωτικού και διπλωματικού προσωπικού των ΗΠΑ και άλλων δυτικών κρατών, που επέτρεψε στους Ταλιμπάν να ανακτήσουν τον έλεγχο της χώρας είκοσι χρόνια μετά.

Την 3η Φεβρουαρίου, ο Τζο Μπάιντεν ανακοίνωνε τον θάνατο του ηγέτη της τζιχαντιστικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), του Αμπού Ιμπραήμ αλ Χασίμι αλ Κουράσι, σε επιχείρηση που διεξήχθη στη βόρεια Συρία.

Σε τηλεοπτικό του διάγγελμα για την επιχείρηση, ο Δημοκρατικός πρόεδρος είχε προειδοποιήσει τους ηγέτες των τζιχαντιστικών οργανώσεων «είμαστε στο κατόπι σας και θα σας βρούμε».

Αυτή ήταν η πρώτη γνωστή αμερικανική αεροπορική επιδρομή στην Καμπούλ αφότου ανακατέλαβαν την εξουσία στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν. Η ανακοίνωση του κ. Μπάιντεν για τον θάνατο του Aιγύπτιου χειρουργού εγείρει πολλά ερωτήματα για τους Ταλιμπάν, που διαβεβαίωναν ότι δεν θα επέτρεπαν σε τρομοκρατικές οργανώσεις να χρησιμοποιούν την αφγανική επικράτεια ως καταφύγιο αφού επανήλθαν στην εξουσία.

Σύμφωνα με στέλεχος της κυβέρνησης Μπάιντεν, ανώτερα στελέχη των Ταλιμπάν ήταν ενήμερα για την παρουσία του Ζαουάχρι στην Καμπούλ. Το ότι βρισκόταν εκεί αποτελούσε «ξεκάθαρη παραβίαση» των συμφωνιών που είχε υπογράψει οι Ταλιμπάν με τις ΗΠΑ στη Ντόχα το 2020, κατά την Ουάσινγκτον.

Πώς έγινε το χτύπημα

Μιλώντας υπό τον όρο να μην κατονομαστεί, ο αμερικανός αξιωματούχος έδωσε τις ακόλουθες λεπτομέρειες για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση της επιχείρησης:

* Για χρόνια, οι αρχές των ΗΠΑ ήταν ενήμερες για την ύπαρξη δικτύου που εκτιμούσε ότι υποστήριζε τον Ζαουάχρι. Τον τελευταίο χρόνο, μετά την αποχώρηση του στρατού των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες έψαχναν ενδείξεις για το εάν ο ηγέτης της Αλ Κάιντα βρισκόταν στη χώρα και πού ακριβώς.

Φέτος, εντοπίστηκε η οικογένειά του: η σύζυγός του, η κόρη του και τα παιδιά της. Είχαν εγκατασταθεί σε κρησφύγετο στην Καμπούλ. Κατόπιν, εντόπισαν τον ίδιο τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι στο σπίτι αυτό στην αφγανική πρωτεύουσα.

* Για αρκετούς μήνες, αξιωματούχοι της υπηρεσίας κατασκοπείας κατέληξαν στο ολοένα πιο ασφαλές συμπέρασμα πως είχαν εντοπίσει τον Ζαουάχρι στο κρησφύγετο στην Καμπούλ και στις αρχές Απριλίου ενημέρωσαν ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης. Τον πρόεδρο Μπάιντεν ενημέρωσε κατόπιν ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας της αμερικανικής προεδρίας, ο Τζέικ Σάλιβαν. «Ήμασταν σε θέση να εξακριβώσουμε το πώς ζούσαν» οι ένοικοι του σπιτιού «μέσω πολλών ανεξάρτητων πηγών», εξήγησε ο αμερικανός αξιωματούχος.

Αφού έφθασε στο κρησφύγετο στην Καμπούλ ο Ζαουάχρι, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες διαπίστωσαν πως δεν έφευγε από αυτό, αλλά έβγαινε στο μπαλκόνι —τον στόχο του πλήγματος— επανειλημμένα.

* Αξιωματούχοι μελέτησαν την κατασκευή και το φυσικό περιβάλλον του κρησφύγετου και το πώς κινούνταν μέσα σε αυτό οι ένοικοί του, ώστε να εξασφαλίσουν πως μπορούσε να διεξαχθεί επιχείρηση για την εξόντωση του Ζαουάχρι χωρίς να απειληθεί η δομική ακεραιότητα του κτιρίου και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τα μέλη της οικογένειάς του και άλλους άμαχους.

* Τις τελευταίες εβδομάδες ο αμερικανός πρόεδρος συνεδρίαζε με συμβούλους και υπουργούς του για να καταλήξουν στον τρόπο δράσης. Την 1η Ιουλίου, ο κ. Μπάιντεν ενημερώθηκε για τις λεπτομέρειες της προταθείσας επιχείρησης στο λεγόμενο Situation Room από μέλη της κυβέρνησής του και τον διευθυντή της υπηρεσίας πληροφοριών των ΗΠΑ, τον Γουίλιαμ Μπερνς.

Υπέβαλε ερωτήματα για τις συνθήκες φωτός, τον καιρό, τα υλικά με τα οποία ήταν κατασκευασμένο το σπίτι και άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να κρίνουν την επιτυχία της επιχείρησης, σύμφωνα με τον αμερικανό αξιωματούχο. Ζήτησε επίσης να του παρουσιαστεί ανάλυση για τις πιθανές επιπτώσεις του πλήγματος στην Καμπούλ.

* Στενός κύκλος νομικών συμβούλων διαφόρων υπηρεσιών εξέτασε τις πληροφορίες της CIA και επιβεβαίωσε ότι ο Ζαουάχρι ήταν θεμιτός στόχος, με δεδομένο πως παρέμενε ο ηγέτης της Αλ Κάιντα. Την 25η Ιουλίου, ο αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν συγκάλεσε συνεδρίαση μελών-κλειδιών της κυβέρνησής του και συμβούλων για να λάβει την τελευταία ενημέρωση και να συζητήσει μαζί τους το πώς η εξόντωση του ηγέτη της Αλ Κάιντα θα επηρέαζε τη σχέση της Ουάσινγκτον με τους Ταλιμπάν, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τον αξιωματούχο. Αφού άκουσε τις απόψεις των υπουργών και των συμβούλων του, ο κ. Μπάιντεν ενέκρινε την πρόταση να διεξαχθεί «ακριβές αεροπορικό πλήγμα» με προϋπόθεση ότι θα ελαχιστοποιείτο ο κίνδυνος να υπάρχουν θύματα μεταξύ των αμαχων.

* Το πλήγμα διεξήχθη στις 21:48 του Σαββάτου (ώρα ΗΠΑ· στις 04:48 της Κυριακής ώρα Ελλάδας) από UAV οπλισμένο με πυραύλους Hellfire.

με πληροφορίες από ΑΠΕ