Ρουμπινί: Eρχεται νέα κρίση χρέους μαζί με στασιμοπληθωρισμό

Oι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας έχουν επιδεινωθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες, με τους φορείς άσκησης πολιτικής, τους επενδυτές και τα νοικοκυριά να αναρωτιούνται πόσο πρέπει να αναθεωρήσουν τις προσδοκίες τους, τονίζει ο Νουριέλ Ρουμπινί. 

Αυτό εξαρτάται σύμφωνα με τον ίδιο από έξι απαντήσεις σε ισάριθμα ερωτήματα. 

Πρώτον, η άνοδος στον πληθωρισμό των πιο ανεπτυγμένων οικονομιών θα είναι προσωρινή ή επίμονη; Η συζήτηση αυτή μαινόταν για ένα χρόνο, αλλά πλέον έχει κριθεί σύμφωνα με τον Ρουμπινί. Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες πρέπει να παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος που πίστευαν ότι ο πληθωρισμός είναι «προσωρινός».

Δεύτερον, το ερώτημα είναι αν η άνοδος του πληθωρισμού οφείλεται περισσότερο στην υπερβολική συνολική ζήτηση (λόγω των χαλαρών νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών) ή στα στασιμοπληθωριστικά σοκ στην προσφορά (συμπεριλαμβανομένων των αρχικών lockdown, των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, τη μειωμένη προσφορά εργασίας, τον αντίκτυπο του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία στις τιμές των εμπορευμάτων και την αυστηρή πολιτική της Κίνας απέναντι στον κορωνοϊό). 

Όπως τονίζει ο Ρουμπινί, είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι διαδραματίζουν ολοένα και πιο καθοριστικό ρόλο λόγοι που έχουν να κάνουν με την προσφορά. Τούτο έχει σημασία σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο, γιατί όταν πίσω από την άνοδο των τιμών βρίσκονται παράγοντες που έχουν να κάνουν με την προσφορά τότε είναι πιθανότερο ο πληθωρισμός αυτός να είναι στασιμοπληθωρισμός και αυτό αυξάνει τον κίνδυνο απότομης προσγείωσης όταν υπάρχει σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής. 

Τρίτον, αυτό οδηγεί σύμφωνα με τον Ρουμπινί στο ερώτημα αν η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής θα οδηγήσει σε ανώμαλη ή ομαλή προσγείωση. Όπως σημειώνει, μέχρι πρόσφατα οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες προέβλεπαν ομαλή προσγείωση, αλλά πλέον ακόμα και ο Τζερόμ Πάουελ της Fed αναγνωρίζει ότι είναι πιθανή μια ύφεση. 

Τo τέταρτο ερώτημα είναι κατά τον Ρουμπινί αν μια ανώμαλη προσγείωση θα αναγκάσει τις κεντρικές τράπεζες να μετριάσουν την επιθετική τους στάση απέναντι στον πληθωρισμό. Αν διακόψουν τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής μόλις καταστεί εφικτή μια ανώμαλη προσγείωση, τότε θα ακολουθήσει μια επίμονη άνοδος του πληθωρισμού και είτε υπερθέρμανση της οικονομίας ή στασιμοπληθωρισμός, ανάλογα με το αν θα είναι κυρίαρχα τα σοκ στη ζήτηση ή στην προσφορά, προειδοποιεί ο Ρουμπινί.

Ο ίδιος θεωρεί ότι το πιο πιθανό σενάριο είναι όταν αρχίσει να πλησιάζει ο κίνδυνος ανώμαλης προσγείωσης, οι κεντρικές τράπεζες θα κάνουν πίσω και θα αποδεχτούν τον υψηλότερο πληθωρισμό. 

Το πέμπτο ερώτημα είναι σύμφωνα με τον ίδιο αν η επερχόμενη ύφεση θα είναι ήπια και βραχύβια ή θα είναι πιο οξεία. O ίδιος θεωρεί ότι υπάρχουν πολύ λόγοι να πιστεύει κανείς ότι η επόμενη ύφεση θα περιλαμβάνει μια οξεία στασιμοπληθωριστική κρίση χρέους. Ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ, τα επίπεδα του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους είναι σήμερα πολύ υψηλότερα από ότι στο παρελθόν, έχουν αυξηθεί από το 200% το 1999 στο 350% σήμερα. Υπό αυτές τις συνθήκες, προειδοποιεί ο Ρουμπινί, η απότομη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής θα οδηγήσει τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, εταιρείες, οργανισμούς και κυβερνήσεις σε χρεοκοπία. 

Η επόμενη κρίση, υπογραμμίζει, δεν θα είναι όπως οι αμέσως προηγούμενες. Τη δεκαετία του 1970 υπήρχε στασιμοπληθωρισμός, αλλά όχι εκταταμένες κρίσεις χρέους, επειδή τα επίπεδα μόχλευσης ήταν χαμηλά. Μετά το 2008, ξέσπασε κρίση χρέους την οποία ακολούθησε χαμηλός πληθωρισμός ή αποπληθωρισμός, επειδή η πιστωτική κρίση είχε προκαλέσει αρνητικό σοκ στη ζήτηση. Σήμερα, είμαστε αντιμέτωποι με σοκ στην προσφορά σε ένα περιβάλλον με πολύ υψηλότερα επίπεδα χρέους, το οποίο μπορεί να σημαίνει ότι οδεύουμε σε μια κρίση που συνδυάζει τα στοιχεία των κρίσεων του 2008 και του 1970, ήτοι μια στασιμοπληθωριστική κρίση χρέους. 

Το έκτο ερώτημα σύμφωνα με τον Ρουμπινί είναι αν οι αγορές θα ανακάμψουν από την τρέχουσα bear market ή θα βουλιάξουν ακόμα πιο βαθιά; Ο ίδιος προβλέπει ότι το πιθανότερο σενάριο είναι να συνεχιστεί η βουτιά. Όπως γράφει, μετά από μια τυπική ύφεση, οι αγορές μετοχών στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο τείνουν να υποχωρούν κατά 35%. Αλλά επειδή η επόμενη ύφεση θα είναι και στασιμοπληθωριστική αλλά και κρίση χρέους, το κραχ στις μετοχές μπορεί να είναι πιο κοντά στο 50%.