Η ψευδαίσθηση της Δύσης ότι απομόνωσε τη Ρωσία

Tο ακρωνύμιο BRICs, πολλοί το θυμόμαστε, αντιπροσώπευε τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική. Πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αυτές θεωρούνταν οι πέντε μεγαλύτερες αναδυόμενες οικονομίες. Το κοινό που έχουν σήμερα οι τέσσερις πλην Ρωσίας είναι ακριβώς ότι καμία δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, γράφει ο Wolfgang Münchau για το EuroIntelligence. Δεν είναι μεν στρατηγικοί σύμμαχοι της Ρωσίας, αλλά μαζί και με πολλές άλλες χώρες θα συνεχίσουν να συναλλάσσονται με αυτή.

Η Δύση, εν τω μεταξύ, παγώνοντας τα συναλλαγματικά αποθέματα της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, κήρυξε για τα καλά τον δικό της οικονομικό πόλεμο. Αλλά δεν το σκέφτηκε καλά, συνεχίζει ο αρθρογράφος. Το να παγώσει μια κεντρική τράπεζα τους λογαριασμούς μιας άλλης κεντρικής τράπεζας σημαίνει εν προκειμένω ότι ολόκληρη η υπερατλαντική Δύση απεμπολεί το πιο σημαντικό της περιουσιακό στοιχείο: το παραστατικό της χρήμα (fiat money). Τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας ήταν κέρδη από νόμιμες πωλήσεις, κυρίως στη Δύση. Τα δικαστήρια μπορούν να δεσμεύσουν περιουσιακά στοιχεία, εάν αποκτηθούν παράνομα. Αλλά αυτό δεν ίσχυε εδώ. Η Ρωσία έχει παραβιάσει το διεθνές δίκαιο εισβάλλοντας στην Ουκρανία, αλλά οι λογαριασμοί της κεντρικής της τράπεζας στο εξωτερικό είναι νόμιμοι.

Αυτή η κύρωση κατάφερε όλα τα παρακάτω: να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στο δολάριο ως κύριο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο, να ψαλιδίσει τη δυναμική του ευρώ, να μειώσει την πιστοληπτική ικανότητα των κεντρικών τραπεζών της Δύσης, να προτρέψει την Κίνα και τη Ρωσία να παρακάμψουν τη δυτική οικονομική υποδομή και να μετατρέψει το Βitcoin σε σοβαρό εναλλακτικό μέσο συναλλαγών. Το blockchain δεν θα προδώσει την εμπιστοσύνη που του δείχνει κανείς.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν παίζει έξυπνα. Λέει ότι η Ρωσία θα τηρήσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της. Η Ρωσία δεν θα χρεοκοπήσει. Θα συνεχίσει να προμηθεύει με φυσικό αέριο, όπως έκανε και κατά τους προηγούμενους πολέμους. Η Ευρώπη δικαίως φυσικά επιδιώκει μεγαλύτερη ανεξαρτησία από τη ρωσική ενέργεια. Με αντάλλαγμα ότι και η Ρωσία γίνεται πιο ανεξάρτητη από τη Δύση.

Ακόμη και χωρίς τη Δύση, τα ρωσικά αγαθά έχουν πολλές αγορές στη διάθεσή τους. Η Κίνα θα παραμείνει σταθερός εμπορικός εταίρος, το ίδιο και η Ινδία, το Πακιστάν και η Ινδονησία. Και φυσικά η Νότια Αφρική και η Βραζιλία, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης Αφρικής και Λατινικής Αμερικής. Αν νομίζει κανείς ότι η Ρωσία είναι απομονωμένη, ή αστειεύεται ή του έχει ανέβει η μυωπία. Εχει αρκετά διογκωμένη αντίληψη για τα όρια της Δύσης του 21ου αιώνα.

Ας σκεφτούμε τώρα τι θα κάνουν οι Κινέζοι μετά απ' αυτές τις κυρώσεις. Η κινεζική κυβέρνηση γνωρίζει ότι είναι εκτεθειμένη στο δολάριο. Επίσης μπορεί να φανταστεί ότι αυτό που έκαναν οι ΗΠΑ στον Πούτιν για την Ουκρανία μπορούν να το κάνουν και στον πρόεδρο Σι για τους Ουιγούρους. Η διαδικασία της αποδολαριοποίησης θα πάρει χρόνο, αλλά η Κίνα ποτέ δεν βιάζεται.

Συνεπώς, συνεχίζει το EuroIntelligence, η Δύση μετέτρεψε το δολάριο και το ευρώ σε εκ των πραγμάτων επισφαλή assets. Η πιθανότητα αθέτησης υποχρεώσεων σε δολάρια ή ευρώ δεν μπορεί πλέον να θεωρείται μηδαμινή. Μία και μόνη απόφαση φτάνει για να καταλάβει κανείς πως... πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.

Φυσικά, κανένας οίκος αξιολόγησης στον κόσμο δεν θα αναγνώριζε ως επίσημη χρεοκοπία το πάγωμα των αποθεματικών μιας κεντρικής τράπεζας. Ούτε φυσικά θα υποβάθμιζε ολόκληρη αμερικανική οικονομία σε κατάσταση σκουπιδιών. Oύτε θα πλήρωνε κανείς γι' αυτό, ούτε θα ενεργοποιούνταν τα CDS.

Επομένως, εάν δεν πρόκειται για αθέτηση υποχρεώσεων με τη νομική έννοια, τότε τι είδους αθέτηση είναι; Ισως είναι η πραγματική αθέτηση αυτού που υπόσχεται το χρήμα: της συμμετοχής σε επίσημες συναλλαγές. Υπάρχουν, φυσικά, κι άλλοι τρόποι ώστε κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες να υποβαθμίσουν το χρήμα, για παράδειγμα μέσω του πληθωρισμού. Ωστόσο, μπορεί κανείς να αντισταθμίσει τον πληθωρισμό, όχι όμως και το πάγωμα των λογαριασμών.

Θα αντέτεινε κανείς ότι ίσως αξίζει να πληρώσεις αυτό το τίμημα για να σταματήσεις έναν δικτάτορα που εξαπολύει πόλεμο. Ούτε αυτό συμβαίνει όμως. Η Ευρώπη εξακολουθεί να πληρώνει στον Πούτιν περίπου 800 εκατ. ευρώ κάθε μέρα για πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Μόνο ένα εμπάργκο πετρελαίου και φυσικού αερίου θα είχε αντίκτυπο βραχυπρόθεσμα, περιορίζοντας σοβαρά την ικανότητα του Πούτιν να αναπληρώνει τις στρατιωτικές του δαπάνες. Η Δύση επέλεξε τις κυρώσεις της κεντρικής τράπεζας επειδή ήταν λιγότερο άβολες βραχυπρόθεσμα. Και χωρίς καν να σκεφτεί τις μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Κατέφυγε στη μόνη λύση που γνωρίζει: στην πρόσκαιρη λύση της αυταπάτης της.