Fed: Μπροστά σε ιστορικά διλήμματα για πληθωρισμό και επιτόκια

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ιστορικά προκλητικό ερώτημα: Πώς να ανταποκριθεί στις πληθωριστικές πιέσεις που αποδεικνύονται πολύ ισχυρότερες από το αναμενόμενο; 

Καθώς ξεκίνησε η διήμερη σύνοδος (Τρίτη-Τετάρτη) χάραξης πολιτικής της Fed, το οικονομικό περιβάλλον -εκτός από τις εγγενείς αδυναμίες που κουβαλάει- επιβαρύνεται και από τις δυσμενείς εξελίξεις στο μέτωπο του κορωνοϊού, καθώς φουντώνουν οι ανησυχίες για την παραλλαγή Όμικρον διεθνώς, προκαλώντας πονοκέφαλο στον πρόεδρο της Fed Τζερόμ Πάουελ.

Εάν οι αξιωματούχοι δεν ανακοινώσουν μια πολύ πιο επιθετική πορεία αύξησης των επιτοκίων, από ό,τι αναμένουν αρκετοί αναλυτές, η παθητικότητά τους, λένε, θα διακινδυνεύσει την επανάληψη του «Μεγάλου Πληθωρισμού» της δεκαετίας του 1970.

Tρομάζουν μπροστά στο φάντασμα της «στασιμοπληθωριστικής περιόδου», που κόστισε πολλά: ενός επώδυνου συνδυασμού πληθωρισμού-φωτιά με οικονομική στασιμότητα.

Η κατάσταση στο μέτωπο του πληθωρισμού έχει αλλάξει δραματικά τον τελευταίο χρόνο. Τον Δεκέμβριο του 2020, οι πληθωριστικές πιέσεις μειώνονταν, όπως συνέβη για μεγάλο μέρος της περασμένης δεκαετίας: η προτιμώμενη μέτρηση των τιμών καταναλωτή από τη Fed -ο βασικός δείκτης για τις προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες (PCE)- είχε αυξηθεί μόλις 1,5% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2019.

Τώρα, ο δομικός πληθωρισμός PCE τρέχει στο 4,1% (Οκτώβριο) και 5% (Νοέμβριο), υπερδιπλάσιος του στόχου της κεντρικής τράπεζας και με ταχύτερο ρυθμό εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες.

Αναλυτές, οικονομολόγοι, επενδυτές ανησυχούν τώρα περισσότερο για ένα «λάθος πολιτικής». Πιθανόν οι κεντρικοί τραπεζίτες να σφίξουν τη νομισματική πολιτική πάρα πολύ και πολύ γρήγορα, λένε, για να αναχαιτίσουν τον πληθωρισμό.

Αλλά αυτό μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω στις χρηματιστηριακές αγορές, που πόνταραν πακτωλό δωρεάν χρήματος κατά την περίοδο των χαμηλών επιτοκίων.

Τα διλήμματα εντείνονται και σε αυτή την περίπτωση: Τι θα γίνει με τις οικονομίες και κυρίως με τις εύθραυστες αναδυόμενες αγορές; Πόσο πιθανή είναι μια νέα περίοδος αστάθειας σε συνθήκες χαμηλής οικονομικής ευρωστίας, εάν χαθούν τα μαξιλάρια του φθηνού χρήματος;

Πρόκειται για δύο αντίθετες όψεις του ίδιου νομίσματος.

Οι κίνδυνοι και οι ευάλωτοι

«Για μια ακόμα φορά, μια πολυαναμενόμενη έκθεση για τον πληθωρισμό έδειξε ότι οι τιμές αυξήθηκαν περισσότερο από ό,τι προβλεπόταν. Για μια ακόμα φορά, οι παράγοντες οι οποίοι τροφοδοτούν τον πληθωρισμό συνεχίζουν να διευρύνονται. Για μια ακόμα φορά, είναι τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο. Και για μια ακόμα φορά, εκείνοι που όλο τον χρόνο χαρακτηρίζουν αυτό το επεισόδιο πληθωρισμού ως «παροδικό» εμφανίζονται διστακτικοί να επανεξετάσουν τις πεποιθήσεις τους παρά τα διαρκώς αντίθετα δεδομένα».

Τα παραπάνω έγραφε ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν στους Financial Times πριν από μερικές ημέρες, προειδοποιώντας ότι: «Οι αδύναμοι θα πληρώσουν το λάθος της Fed με τον πληθωρισμό». Οπως ανέφερε: «Ο χαρακτηρισμός του πληθωρισμού ως "παροδικού" ήταν πιθανότατα η χειρότερη πληθωριστική εκτίμηση στην ιστορία της Federal Reserve».

Από μια άποψη, έγραφε, «αυτή η διστακτικότητα δεν θα έπρεπε να προξενεί τεράστια έκπληξη δεδομένων των συνηθισμένων συμπεριφορικών παγίδων: σε αυτή την περίπτωση, περιλαμβάνουν ένα ακατάλληλο αναλυτικό πλαίσιο, προκαταλήψεις επιβεβαίωσης, αφηγηματική αδράνεια και αντίσταση στην παραδοχή του λάθους. Ωστόσο, η επιμονή της διστακτικότητας παρά τα επανειλημμένως αντίθετα δεδομένα αυξάνει σοβαρά τον κίνδυνο οικονομικών, χρηματοπιστωτικών, θεσμικών και κοινωνικών ζημιών που θα μπορούσαν να αποφευχθούν κατά τα άλλα».

The Fed is meeting today to discuss what Chairman Powell said was a needed policy shift to prevent higher inflation.
On Sunday, @elerianm told @margbrennan "the characterization of inflation as transitory is probably the worst inflation call in the history of the Federal Reserve" pic.twitter.com/kAvPEUEsEz

— Face The Nation (@FaceTheNation) December 14, 2021

Δομικός πληθωρισμός... και εγγενή προβλήματα

Οι τιμές καταναλωτή στις ΗΠΑ επιταχύνθηκαν περαιτέρω τον Νοέμβριο και τώρα τρέχουν με τον ταχύτερο ρυθμό εδώ και πολλές δεκαετίες.

Αλμα 6,8% έκαναν οι τιμές καταναλωτή στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Νοέμβριο, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη αύξηση από τον Ιούνιο του 1982. Εξαιρουμένων των τιμών τροφίμων και ενέργειας, ο δομικός δείκτης κινήθηκε ανοδικά κατά 0,5% μηνιαίως και κατά 4,9% ετησίως -είναι η πιο μεγάλη αύξηση από τα μέσα του 1991.

Ο δείκτης προσωπικών καταναλωτικών δαπανών (PCE) ενισχύθηκε 5% σε ετήσια βάση. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 1990.

Ο δομικός δείκτης, ο οποίος δεν λαμβάνει υπόψη τις ευμετάβλητες κατηγορίες των τροφίμων και της ενέργειας, κινήθηκε 4,1% υψηλότερα. Οι βασικές τιμές αυξάνονταν με ετήσιο ρυθμό 5,6% κατά τους τρεις μήνες που έληξαν τον Νοέμβριο.

Ταυτόχρονα, οι τιμές παραγωγού στις ΗΠΑ αυξήθηκαν περισσότερο από ό,τι αναμενόταν τον Νοέμβριο καθώς συνεχίστηκαν οι πιέσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Σε ετήσια βάση, ο δείκτης ενισχύθηκε 9,6%. Η άνοδος αυτή είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από τον Νοέμβριο του 2010, όταν δημιουργήθηκε ο δείκτης.

US Producer Prices rose 9.6% YoY, higher than expected. Core #PPI up 7.7% YoY, also much higher than expected. #Inflation pic.twitter.com/aHm0D5NoYV

— Win Smart, CFA (@WinfieldSmart) December 14, 2021

Τα μηνύματα του ΔΝΤ, η BoE και η ΕΚΤ

Την ίδια ώρα, τo Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε την Τράπεζα της Αγγλίας την Τρίτη να αποφύγει την αδράνεια στην καταπολέμηση του πληθωρισμού. Σε ετήσια έκθεση για τη βρετανική οικονομία, το ΔΝΤ ανέφερε ότι η χώρα έχει καταγράψει ισχυρότερη ανάκαμψη από ό,τι αναμενόταν, αν και η μετάλλαξη Όμικρον μπορεί να προκαλέσει μια «μικρή επιβράδυνση» τους επόμενους τρεις μήνες.

Η Τράπεζα της Αγγλίας έχει τονίσει ότι τα επιτόκια θα πρέπει να αυξηθούν για να διασφαλιστεί ότι ο πληθωρισμός, ο οποίος αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 4,2%, θα επιστρέψει στον στόχο του 2%. Ωστόσο, τον περασμένο μήνα δεν προχώρησε στην αναμενόμενη άνοδο επιτοκίων, λόγω ανησυχιών για τον αντίκτυπο της λήξης του προγράμματος επιδότησης των εργαζομένων. Αναμένεται να κάνει το ίδιο την Πέμπτη, λόγω του αντίκτυπου της Όμικρον.

«Η νομισματική πολιτική έχει επίσης σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στη διαχείριση της μεταβλητότητας», υπογραμμίζει το ΔΝΤ, σύμφωνα με το Reuters. «Θα ήταν σημαντικό να αποφευχθεί η αδράνεια, δεδομένων των κινδύνων που σχετίζονται με τον περιορισμό των δευτερογενών επιπτώσεων. Θα χρειαστεί προσεκτική επικοινωνία, για να προετοιμαστούν οι αγορές για πιθανές συχνότερες κινήσεις», τονίζει.

Στην ευρωζώνη, η πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε ότι είναι απίθανη η αύξηση των επιτοκίων το επόμενο έτος, αλλά δεν θα διστάσει να αναλάβει δράση για την καταπολέμηση του αυξημένου πληθωρισμού μόλις καταστεί απαραίτητο.

«Οταν ικανοποιηθούν οι όροι του μελλοντικού μας guidance, δεν θα διστάσουμε να δράσουμε», είπε η Λαγκάρντ στο Reuters. Η ΕΚΤ σχεδιάζει να αποφασίσει για το μέλλον των μέτρων τόνωσης την Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου, όταν η κεντρική τράπεζα θα παρουσιάσει επίσης νέες προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη και τον πληθωρισμό.