Απειλές και «κόκκινες γραμμές» στην τηλεδιάσκεψη Μπάιντεν-Πούτιν

Περίπου δύο ώρες διήρκεσε η βιντεοδιάσκεψη των προέδρων Τζο Μπάιντεν και Βλαντιμίρ Πούτιν. Θα χρειαστούν όμως μήνες για να καταλάβουμε αν οι δύο πλευρές κατάφεραν να εκτονώσουν την κρίση όσον αφορά την Ουκρανία.

Οπως μεταδίδει το Bloomberg, ο Μπάιντεν προσπάθησε να στείλει ένα σαφές μήνυμα: Η Ρωσία δεν πρέπει να προχωρήσει σε εισβολή στην Ουκρανία όπως οι ΗΠΑ φοβούνται και θα αντιμετωπίσει τεράστιες οικονομικές κυρώσεις εάν το κάνει. Ο Πούτιν, εν τω μεταξύ, ήθελε οι ΗΠΑ να γνωρίζουν ότι η Ρωσία δεν θα ανεχθεί την επέκταση του ΝΑΤΟ πιο ανατολικά ή την ανάπτυξη όπλων στην Ουκρανία.

Ο Μπάιντεν δεν αποδέχθηκε τις απαιτήσεις των «κόκκινων γραμμών» του Πούτιν. Και ο Πούτιν δεν υποσχέθηκε να αποσύρει τις 175.000 στρατιώτες που συγκεντρώνει κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του πρακτορείου, δεν έγινε σαφές στους Αμερικανούς αξιωματούχους το θεμελιώδες ερώτημα που βρίσκεται στο επίκεντρο της πρόσφατης αντιπαράθεσης με τη Ρωσία -αν ο Πούτιν σκοπεύει να εισβάλει στην Ουκρανία για δεύτερη φορά, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

Βραχυπρόθεσμα, η βιντεοδιάσκεψη της Τρίτης φάνηκε να είναι μια ακόμη νίκη για τον Ρώσο ηγέτη. Μετά από μια κατ' ιδίαν συνάντηση τον Ιούνιο και τρία τηλεφωνήματα με τον Μπάιντεν από τον Ιανουάριο, ο Πούτιν εδραίωσε το καθεστώς του ως δύναμης της οποίας οι επιθυμίες πρέπει να ληφθούν υπόψη, την ώρα που η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδιώκει να στηρίξει τις συμμαχίες της με τα ευρωπαϊκά έθνη και την Ουκρανία.

«Ο Πούτιν είχε ήδη κερδίσει ένα μέρος αυτού που ήθελε, που ήταν η ίδια η βιντεοδιάσκεψη», είπε ο Frederick Kagan, διευθυντής του Critical Threats Project στο American Enterprise Institute. «Κάθε φορά που ο Πούτιν δημιουργεί κρίση και ο πρόεδρος των ΗΠΑ τον πλησιάζει, προωθεί τον στόχο του Πούτιν να αποκαταστήσει τη Ρωσία ως υπολογίσιμη δύναμη».

Ωρες μετά την ολοκλήρωση της βιντεοδιάσκεψης και οι δύο πλευρές έσπευσαν να δηλώσουν ότι είχαν πετύχει τον σκοπό τους. Η κυβέρνηση Μπάιντεν εξήγησε τις κυρώσεις που είναι έτοιμη να επιβάλει στη Ρωσία, εάν επιτεθεί στην Ουκρανία, ποινές που οι ΗΠΑ λένε ότι θα χτυπήσουν την οικονομία της χώρας. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης δήλωσαν επίσης ότι αναμένουν πως η Γερμανία θα σταματήσει την ολοκλήρωση του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, σε περίπτωση εισβολής.

Η ομάδα του Μπάιντεν κατέστησε επίσης σαφές ότι οποιαδήποτε εισβολή θα γύριζε μπούμερανγκ στον Πούτιν. Αντί να χωρίσουν την Ουκρανία από τη Δύση, οι ΗΠΑ θα στείλουν περισσότερα αμυντικά όπλα στη χώρα. Και οι ΗΠΑ θα ήταν πρόθυμες να αναπτύξουν περισσότερα στρατεύματα στους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Την ίδια στιγμή, ο Μπάιντεν είπε ότι θα ήταν πρόθυμος να συζητήσει ευρωπαϊκά στρατηγικά ζητήματα.

Η πρόκληση για τον Μπάιντεν είναι ότι ο Πούτιν κρατά τα περισσότερα χαρτιά. Η εισβολή του στην Κριμαία το 2014 και η υποστήριξη των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία απέδειξε ότι είναι πρόθυμος να δεσμεύσει χερσαία στρατεύματα και τεράστιους πόρους στον αγώνα της Ουκρανίας, κάτι που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν ήταν ποτέ διατεθειμένοι να κάνουν.

Η πρώτη ανάγνωση από τη Ρωσία ήταν θετική. Το Κρεμλίνο χαρακτήρισε την κλήση ως εποικοδομητική, με τον βοηθό του Πούτιν, Yuri Ushakov, να λέει στους δημοσιογράφους ότι οι δύο ηγέτες αστειεύτηκαν, αντάλλαξαν φιλοφρονήσεις και αναπόλησαν τη συμμαχία μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Χαιρέτισε τη συμφωνία των ΗΠΑ για περαιτέρω συνομιλίες όσον αφορά τις ανησυχίες της Ρωσίας σχετικά με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και τη δυτική στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, την οποία ο Πούτιν κατηγόρησε ότι πυροδοτεί εντάσεις.

Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε αν ο Πούτιν είχε δεσμευτεί να αποσύρει τα ρωσικά στρατεύματα που συγκεντρώθηκαν κοντά στα σύνορα, ο Ushakov ήταν απορριπτικός, λέγοντας: «Πού πρέπει να αποσύρουμε τα στρατεύματά μας -βρίσκονται σε ρωσικό έδαφος».

Ενώ ο Μπάιντεν επιδιώκει να ρίξει τη ρητορική για την Ουκρανία και να επικεντρωθεί σε άλλα ζητήματα -όπως η εσωτερική του ατζέντα, η πανδημία Covid-19 και η απειλή που θέτει η Κίνα-, ο Πούτιν φαίνεται να αποκτά επιρροή κάθε φορά που οι κινήσεις του προκαλούν νέο συναγερμό στον Λευκό Οίκο.

«Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θέλουν να αποκλιμακώσουν τις εντάσεις, αλλά το Κρεμλίνο επιδιώκει την κλιμάκωση, για να κερδίσει δυτικές παραχωρήσεις», σημείωσε η Heather Conley, διευθύντρια του Προγράμματος Ευρώπη, Ρωσία και Ευρασία στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.