Πώς ο Ερντογάν «ντρίπλαρε» τον Μπάιντεν στο ΝΑΤΟ

Ο μεγάλος κερδισμένος από την πολυαναμενόμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ φαίνεται πως είναι τελικά ο Τούρκος πρόεδρος, υποστηρίζουν κάποιες διπλωματικές πηγές.

Επισημαίνουν ότι δεν έκανε ούτε ένα βήμα πίσω από τις θέσεις του, παρά τα όσα άφηνε να εννοηθούν στις εβδομάδες πριν από τη Σύνοδο. Εθεσε ξανά τις κόκκινες γραμμές του και αποχώρησε… κύριος, αφήνοντας την τουρκική αντιπροσωπεία να συζητήσει με την αμερικανική τα περίπλοκα θέματα που χωρίζουν τις δύο χώρες.

Τι πέτυχε με αυτό; Να καθυστερήσει τις όποιες τετ-α-τετ συνομιλίες με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν, που θα οδηγούσαν σε αποφάσεις εις βάρος του. Αντί γι' αυτό, αναμένεται να ακολουθηθεί το γνωστό πρωτόκολλο: οι αντιπροσωπείες δίνουν τη σκυτάλη των συνομιλιών τους στις αντίστοιχες των ΥΠΕΞ, που με τη σειρά τους δίνουν εισηγήσεις στους υπουργούς ΥΠΕΞ, αυτοί με τη σειρά τους συναντώνται, δίνουν τα αποτελέσματα των συνομιλιών στους συμβούλους των προέδρων και στο τέλος μιλούν οι πρόεδροι.

Και αυτό θέλει χρόνο. Ειδικά όταν υπάρχουν τεράστιες διαφορές.

Αρχικά, πολλοί μίλησαν για την εμφανή σωματική κόπωση στην οποία έδειχνε να βρίσκεται ο Τούρκος πρόεδρος μπροστά και πίσω από τις κάμερες. Ηταν εμφανής και στις εικόνες που έκαναν τον γύρο του κόσμου και στη συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη. Ναι μεν υπήρχε παγωμάρα και αμηχανία («awkwardness» όπως μας μετέφεραν τουρκικές πηγές), όμως σε αυτή την περίπτωση, η ελληνική πλευρά ήταν η λιγότερο ζημιωμένη, καθώς τα δικά μας θέματα «παίζονται» σε ευρωπαϊκό γήπεδο και συγκεκριμένα στη Σύνοδο Κορυφής της επόμενης εβδομάδας.

Συγκλίνουσες διπλωματικές πηγές και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού υποστήριξαν στο Euro2day.gr ότι ο μεγάλος χαμένος της συνάντησης δεν ήταν άλλος από τον Αμερικανό πρόεδρο. Και αυτό γιατί, εξηγούν οι πηγές, ο κ. Μπάιντεν έχτιζε momentum για το τετ-α-τετ με τον Ερντογάν εδώ και τρεις μήνες:

1. Καθυστέρησε δύο μήνες να επικοινωνήσει μαζί του.
2. Τον απέκλεισε από την κατασκευή και προμήθεια των F-35.
3. Αναγνώρισε τη γενοκτονία των Αρμενίων.
4. Επέβαλε κυρώσεις για την αγορά των ρωσικών S400 και ζήτησε ξεκάθαρα την απομάκρυνσή τους από την Τουρκία.
5. Θεώρησε το άνοιγμα των Βαρωσίων απαράδεκτη κίνηση.
6. Κατέκρινε την εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία.

Ο κ. Μπάιντεν, έχοντας τη συντριπτική πλειονότητα των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης να τον υποστηρίζουν ξεκάθαρα, είχε επενδύσει στο ότι θα στριμώξει τον Ερντογάν και θα τον υποχρεώσει σε υποχωρήσεις, ειδικά για τους S-400, ώστε να σημειώσει μια μεγάλη νίκη σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής.

Λογάριαζε όμως, όπως φαίνεται, χωρίς τον… ξενοδόχο. Όπως μας μετέφερε τουρκική πηγή, «για τον κ. Ερντογάν, ο κ. Μπάιντεν είναι σαν να ανέλαβε το Οβάλ γραφείο μόλις πριν από λίγες μέρες», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η καθυστέρηση του τηλεφωνήματος από πλευράς Αμερικανού προέδρου μόνο κακό έκανε.

Το διπλωματικό παιχνίδι του Ερντογάν

Με την ανάληψη της προεδρίας του, ο Τζο Μπάιντεν ξεκαθάρισε ότι Ρωσία και Κίνα είναι «απέναντι» και αποτελούν παράγοντα αστάθειας για τις ΗΠΑ και τη Δύση, η κάθε μια για διαφορετικούς λόγους. Θεωρείται διπλωματική νίκη που αυτή η θέση πέρασε στους G7 και στο ΝΑΤΟ. Όμως, λίγες ώρες πριν τη συνάντηση του ΝΑΤΟ, ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε ότι έρχονται και άλλα χρήματα στην Τουρκία από την Κίνα.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, o Ερντογάν δήλωσε λίγες ώρες πριν αναχωρήσει για τις Βρυξέλλες ότι η «κεντρική τράπεζα της Τουρκίας συμφώνησε με την Κίνα να αυξήσει την υπάρχουσα διευκολυντική γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων (swap) σε 6 δισεκατομμύρια δολάρια από 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια», μια εξέλιξη που δίνει ανάσες στη γείτονα. Υπενθυμίζεται ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας μειώθηκαν κατά 75% πέρυσι, προκαλώντας ανησυχίες για πιθανή σοβαρή κρίση.

«Πρόσφατα κάναμε μια πολύ σημαντική συμφωνία με την Κίνα, χώρα πολύ σημαντική και μία από τους μεγαλύτερους εμπορικούς μας εταίρους», δήλωσε ο Ερντογάν. «Είχαμε προηγουμένως μια συμφωνία ανταλλαγής 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τώρα έχουμε κάνει μια νέα συμφωνία για άλλα 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξάνοντας το σύνολο σε 6 δισεκατομμύρια δολάρια», πρόσθεσε, στέλνοντας σήματα στη Δύση.

Υπενθυμίζεται ότι πριν από ένα χρόνο, η Τουρκία ζήτησε από ξένους συμμάχους ανάλογες συμφωνίες, αλλά εξασφάλισε λίγα. Οι αυξήσεις των επιτοκίων που ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο μείωσαν για λίγο την οικονομική πίεση, αν και η λίρα άγγιξε νέο χαμηλό στις αρχές του μήνα και πιέστηκε εκ νέου χθες.

Σε ποιους αναφερόταν;

Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν ενημερώθηκε για τις δηλώσεις Ερντογάν εν πτήσει για τις Βρυξέλλες, αν και διαρροές για τη συμφωνία υπήρξαν μέρες πριν. Μέρος της ατζέντας των ΗΠΑ ήταν να προσφέρουν «βοήθεια» προς την Τουρκία και να στηρίξουν την οικονομία, εάν ο κ. Ερντογάν υποχωρούσε στις αμερικανικές πιέσεις. Είναι μια στρατηγική που έχει ως βασικό άξονα το ότι η Τουρκία πρέπει να εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη Δύση. Η κίνηση του Τούρκου προέδρου δείχνει ότι δεν υποχώρησε και κινήθηκε προς την πλευρά των «αντιπάλων» της Δύσης, Κίνας και Ρωσίας.

Επιπλέον, όπως μετέδωσε το αμερικανικό δίκτυο CNBC από την Ουάσιγκτον (και όχι από τις Βρυξέλλες), ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έδωσε καμία ένδειξη τη Δευτέρα ότι θα αντιστραφεί η συμφωνία με τη Μόσχα για το πυραυλικό σύστημα S-400, θέμα που προκάλεσε τις πρωτοφανείς κυρώσεις των ΗΠΑ στη σύμμαχο του ΝΑΤΟ.

Οι διασταυρωμένες διπλωματικές πηγές συνέκλιναν ότι η στάση του κ. Ερντογάν σε όλες τις συναντήσεις ήταν μία: Εκανε ο ίδιος συγκεκριμένες τοποθετήσεις, τη σκυτάλη έπαιρνε ο έμπιστός του (και άσπονδος φίλος του ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου) κ. Καλίν και μετά αναλάμβαναν οι Τούρκοι διπλωμάτες που συνόδευαν τον κ. Ερντογάν. Με άλλα λόγια, στήθηκε ένα διπλωματικό τείχος γύρω από τον Τούρκο πρόεδρο, μη επιτρέποντας πολλά πολλά.

Ο ασφυκτικός κλειστός κύκλος γύρω από τον Ερντογάν, η απομάκρυνση του Τούρκου μεταφραστή του ΝΑΤΟ (τα χρέη μεταφραστή του ανέλαβε ο ίδιος ο κ. Καλίν), η συμπεριφορά και η διάθεση του ιδίου του Ερντογάν έκαναν αρχικά κάποιους αξιωματούχους να πιστεύουν ότι υπάρχουν θέματα υγείας, που δεν επιτρέπουν στον Τούρκο πρόεδρο να κινηθεί όπως θα ήθελε. Πάντοτε είναι σκληρός, απαιτητικός, έως και επιθετικός διαπραγματευτής.

Από χθες το βράδυ, όμως, οι ίδιες πηγές, που συμπεριλαμβάνουν και Αμερικανούς, κάνουν μια δεύτερη ανάγνωση. Εξετάζουν την πιθανότητα όλο αυτό να ήταν απλά ένα καλοστημένο διπλωματικό παιχνίδι από πλευράς Τουρκίας, προκειμένου να ξεφουσκώσει απότομα η φούσκα που «έχτιζε» με προσοχή η Ουάσιγκτον εδώ και μήνες.

Η αλλοπρόσαλλη κατάσταση φαίνεται πως έβαλε φωτιά στο επιτελείο Μπάιντεν, που έπρεπε να ανασυνταχθεί για να δει πώς θα χειριστεί επικοινωνιακά τα αποτελέσματα, αναφέρουν οι πηγές. Οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι περίμεναν στην αίθουσα της συνέντευξης Τύπου τον κ. Μπάιντεν, αλλά αυτός εμφανίστηκε με δυόμισι ολόκληρες ώρες καθυστέρηση.

Για το τυπικό του πράγματος, αναφέρθηκαν όλοι σε μια καλή συνομιλία, παραγωγική, ειλικρινή και φιλική, χωρίς όμως να μπαίνουν σε λεπτομέρειες. Ωστόσο, Ευρωπαίος διπλωμάτης σχολίασε σε παρευρισκόμενους ότι εάν ο Ντ. Τραμπ επέστρεφε στις ΗΠΑ με τα ίδια αποτελέσματα, τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης «θα τον είχαν σταυρώσει» (would have crucified him).

Ο επόμενος γύρος διαπραγματεύσεων αναμένεται να διεξαχθεί και πάλι στις Βρυξέλλες, την επόμενη Πέμπτη και Παρασκευή. Αυτή τη φορά, οι ηγέτες της ΕΕ θα κληθούν να αποφασίσουν εάν η στάση της Τουρκίας σηματοδοτεί πρόοδο.

Σε εκείνο το τερέν η Ελλάδα έχει όλο τον χώρο και τον χρόνο να… παίξει μπάλα.