Πώς μπορεί να εκδιωχθεί ο Τραμπ από τον Λευκό Οίκο

Η εισβολή υποστηρικτών του απερχόμενου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ την Τετάρτη οδήγησε ορισμένους νομοθέτες να ζητήσουν την απομάκρυνσή του από την εξουσία, πριν την ορκωμοσία του εκλεγμένου προέδρου Τζο Μπάιντεν στις 20 Ιανουαρίου.

Οι χαοτικές σκηνές εκτυλίχθηκαν χθες μετά από «κάλεσμα» του Τραμπ σε χιλιάδες διαδηλωτές, επαναλαμβάνοντας τους αβάσιμους ισχυρισμούς του πως του «έκλεψαν» τις εκλογές. Ο ίδιος άλλωστε έχει αρνηθεί να δεσμευτεί για μια ειρηνική μετάβαση της εξουσίας.

Όπως αναφέρει το Reuters, υπάρχουν δύο τρόποι για να απομακρυνθεί από την εξουσία ένας πρόεδρος: ο πρώτος είναι η επίκληση της 25ης Τροπολογίας του Συντάγματος των ΗΠΑ και ο δεύτερος μια παραπομπή και εν συνεχεία καταδίκη του προέδρου από τη Γερουσία. Και στις δύο περιπτώσεις, η εξουσία θα περνούσε στον αντιπρόεδρο Μάικ Πενς, μέχρις ότου αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά του ο Μπάιντεν.

Σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το Reuters, γίνονται προκαταρκτικές συζητήσεις μεταξύ ορισμένων μελών του υπουργικού συμβουλίου και συμμάχων του Τραμπ για επίκληση της 25ης Τροπολογίας.

Ποιος είναι ο σκοπός της 25ης Τροπολογίας

Η 25η Τροπολογία, που επικυρώθηκε το 1967 και υιοθετήθηκε στον απόηχο της δολοφονίας του προέδρου Τζον Φ. Κένεντι το 1963, ασχολείται με την προεδρική διαδοχή και ανικανότητα.

Το άρθρο 4 αναφέρεται σε καταστάσεις στις οποίες ο πρόεδρος είναι ανίκανος να εκτελέσει τα καθήκοντά του αλλά αρνείται να αποχωρήσει εθελοντικά.

Αυτοί που κατάρτησαν την 25η Τροπολογία σκόπευαν ξεκάθαρα αυτή να εφαρμοστεί όταν ένας πρόεδρος είναι ανίκανος λόγω σωματικής ή νοητικής ασθένειας, σύμφωνα με ειδήμονες. Ορισμένοι ακαδημαϊκοί έχουν επίσης υποστηρίξει πως θα μπορούσε να εφαρμοστεί και ευρύτερα σε κάποιον πρόεδρο που είναι επικίνδυνα ακατάλληλος για το αξίωμα.

Για να γίνει επίκληση της 25ης Τροπολογίας, ο Πενς και η πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ θα πρέπει να κηρύξουν τον Τραμπ ανίκανο να εκτελέσει τα καθήκοντα της προεδρίας και να τον απομακρύνουν. Στο σενάριο αυτό, την προεδρία θα αναλάβει ο Πενς.

Ο Τραμπ θα μπορούσε να δηλώσει ικανός να αναλάβει πάλι τα καθήκοντά του. Αν ο Πενς και η πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου δεν αμφισβητήσουν την αποφασιστικότητα του Τραμπ, τότε ο Τραμπ θα επανέλθει στην εξουσία. Αν αμφισβητήσουν τη δήλωση Τραμπ, το ζήτημα θα παραπεμφθεί στο Κογκρέσο, ωστόσο ο Πενς θα συνεχίσει να ενεργεί ως πρόεδρος μέχρι τότε.

Για να παραμείνει στο περιθώριο ο Τραμπ, χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων και των δύο Σωμάτων του Κογκρέσου. Αλλά η ελεγχόμενη από τους Δημοκρατικούς Βουλή των Αντιπροσώπων θα μπορούσε απλώς να καθυστερήσει την ψηφοφορία για τη διαμάχη μέχρι να λήξει η θητεία του Τραμπ, όπως σημείωνε ο Πολ Κάμπος, καθηγητής συνταγματικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο.

Ο κ. Κάμπος ανέφερε πως η 25η Τροπολογία θα ήταν ένας κατάλληλος τρόπος για να απομακρυνθεί ο Τραμπ από την εξουσία και έχει το όφελος ότι ως διαδικασία είναι ταχύτερη απ’ ό,τι η παραπομπή.

Παραπομπή και καθαίρεση

Ο Τραμπ μπορεί να παραπεμφθεί σε δίκη και να καθαιρεθεί. Η παραπομπή δεν αναφέρεται στην απομάκρυνση ενός προέδρου από την εξουσία, όπως πιστεύουν πολλοί εσφαλμένα, αλλά στην απαγγελία κατηγοριών από τη Βουλή των Αντιπροσώπων σε έναν πρόεδρο, ότι εμπλέκεται σε «κακούργημα ή πλημμέλημα», όπως αντίστοιχα γίνεται και με την απαγγελία κατηγορίας για κάποια εγκληματική υπόθεση.

Αν μια απλή πλειοψηφία των 435 μελών της Βουλής εγκρίνουν την απαγγελία κατηγοριών -γνωστό ως «άρθρα της παραπομπής»-, η διαδικασία μεταφέρεται στη Γερουσία, η οποία πραγματοποιεί δίκη για να αποφασίσει επί της ενοχής του προέδρου. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ απαιτεί ψήφο από τα δύο τρίτα της Γερουσίας, για να καταδικαστεί και να καθαιρεθεί ένας πρόεδρος.

Ο Τραμπ είχε ήδη παραπεμφθεί τον Δεκέμβριο του 2019 με την κατηγορία της κατάχρησης εξουσίας και παρακώλυσης του Κογκρέσου, λόγω της προσπάθειάς του να πιέσει την Ουκρανία να διενεργήσει έρευνα για τον Μπάιντεν και τον γιο του. Ο Τραμπ αθωώθηκε από τη Γερουσία τον Φεβρουάριο του 2020.

Για ποιο «κακούργημα ή πλημμέλημα» θα μπορούσε να κατηγορηθεί ο Τραμπ

Σύμφωνα με τον Φρανκ Μπόουμαν, καθηγητή συνταγματικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι, ο Τραμπ «αναμφίβολα υποκίνησε εξέγερση» ή απόπειρα ανατροπής της αμερικανικής κυβέρνησης.

Ο Τραμπ όμως θα μπορούσε να παραπεμφθεί σε δίκη για ένα γενικότερο αδίκημα: την απιστία στο Σύνταγμα των ΗΠΑ και την αποτυχία τήρησης του όρκου του ως προέδρου. Το Κογκρέσο έχει τη διακριτική ευχέρεια να καθορίσει ένα κακούργημα και ένα πλημμέλημα και δεν περιορίζεται σε πραγματικά ποινικά αδικήματα.