Πόσο ασφαλές είναι το άνοιγμα των σχολείων; Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει απάντηση

Την ώρα που ο κόσμος ετοιμάζεται να καταλάβει πώς θα ανοίξουν ξανά τα σχολεία, ατέλειωτα ερωτήματα και αμφιβολίες ταλαιπωρούν τους γονείς…

Με την πανδημία του κορωνοϊού σε εξέλιξη, πολλοί προβληματίζονται για το αν όντως πρέπει να στείλουν τα παιδιά τους στα σχολεία, αλλά και για το πώς θα λειτουργήσουν αυτά, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει ενιαία γραμμή. 

Στην Ευρώπη, μπορεί εκατομμύρια μαθητές να επιστρέφουν στις αίθουσες διδασκαλίας, αυξάνονται όμως οι φωνές γονιών και εκπαιδευτικών που κάνουν λόγο για ένα πείραμα, στο οποίο δεν θέλουν να συμμετέχουν. Κάθε ευρωπαϊκή χώρα δείχνει να ακολουθεί άλλο δρόμο και περίπλοκους κανόνες, ενώ οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται αποκλειστικά με επιστημονικά κριτήρια.

Οι απόψεις και οι πρακτικές χωρών, περιοχών και κοινωνιών λοιπόν διίστανται, αφήνοντας μπερδεμένους τους γονείς, που καλούνται να αποφασίσουν τι είναι πιο σωστό για το παιδί τους. 

Η νέα σχολική πραγματικότητα είναι γεμάτη αναπάντητα διλήμματα: Να αφήσω το παιδί να πάει στο σχολείο; Πόσο κινδυνεύει; Να το κρατήσω στο σπίτι, μακριά από φίλους, συμμαθητές, μαθήματα, κοινωνικοποίηση και μία «κάποια κανονικότητα», με όσες συνέπειες μπορεί να έχει αυτό;

Μόλις λίγες ημέρες πριν, δεκάδες παιδιά νοσηλεύθηκαν σε νοσοκομεία της Νέας Υόρκης, με μία μυστηριώδη ασθένεια, παρόμοια με αυτή του συνδρόμου Kawasaki, την οποία οι γιατροί δεν κατανοούν πλήρως, αλλά εκτιμούν ότι μπορεί να σχετίζεται με την Covid-19. Aνάλογα μηνύματα έρχονται και από τη Μεγάλη Βρετανία. 

Πρέπει ή δεν πρέπει να φοράει μάσκα; Είναι ή δεν είναι αποτελεσματική; Μήπως αν βάλει μάσκα είναι χειρότερα για την υγεία του; Θα μπορέσει να κρατήσει αποστάσεις; 

Ατέλειωτα ερωτήματα ψάχνουν δύσκολες απαντήσεις και δίνουν «μάχη» στο μυαλό και στην καρδιά των γονιών, που δεν μπορούν να είναι σίγουροι για την επιλογή τους.

Ακολουθούν όσα ξέρουμε και όσα... δεν ξέρουμε για τα παιδιά και την Covid-19, αλλά και τα μέτρα που λαμβάνονται ή σχεδιάζονται στα ευρωπαϊκά σχολεία.

Τι λέει η επιστήμη για το πώς τα παιδιά μπορούν να μολυνθούν και να διαδώσουν τον ιό;

Ολοι όσοι έχουν παιδιά ξέρουν ότι όσο μικρότερα είναι τόσο πιθανότερο είναι να κολλήσουν κάποιο ιό που κυκλοφορεί. Με τον κορωνοϊό όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι περισσότεροι γιατροί συμφωνούν ότι τα παιδιά που θα κολλήσουν, σπάνια αρρωσταίνουν σοβαρά. Το πόσο μπορούν να διασπείρουν τον ιό -και το εάν είναι λιγότερο ευάλωτα στις μολύνσεις από τους ενήλικους- παραμένει θέμα συζήτησης μεταξύ των ειδικών. 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είπε ότι πρώτες έρευνες υπονοούν ότι τα παιδιά τείνουν να μολύνουν όσο και οι ενήλικες, ίσως γιατί οι νεότεροι ασθενείς σπάνια εμφανίζουν σοβαρά συμπτώματα και έτσι τείνουν να φτερνίζονται λιγότερο από τους μεγαλύτερους. 

Ο Γάλλος υπουργός Υγείας είπε στη Wall Street Journal ότι πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως παιδιά κάτω των 10 ετών είναι λιγότερο μεταδοτικά από τα μεγαλύτερα. Ωστόσο, ο Christian Drosten, επικεφαλής βιολογίας σε κλινική του Βερολίνου, την περασμένη εβδομάδα προειδοποίησε κατά του ανοίγματος των σχολείων, αφότου βρήκε ενδείξεις ότι τα μολυσμένα παιδιά που νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο του είχαν το ίδιο ιικό φορτίο με τους μεγαλύτερους. 

Μελέτη που δημοσιεύτηκε τα τέλη Απριλίου στην ιατρική εφημερίδα Lancet, που παρακολούθησε την εξάπλωση του ιού στην κινεζική Shenzhen, επίσης συμπέρανε ότι ενώ τα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να έχουν σοβαρά συμπτώματα, φέρουν τον ίδιο κίνδυνο μόλυνσης έναντι του υπόλοιπου πληθυσμού και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε ό,τι αφορά τα μέτρα ελέγχου του κορωνοϊού. 

Αλλη μελέτη στην Ουχάν, απ’ όπου ξέσπασε η πανδημία, διαπιστώνει ότι παιδιά κάτω των 15 ετών είναι κατά 1/3 λιγότερο επιρρεπή στη μόλυνση, με το ποσοστό να μειώνεται στα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. 

Την ίδια στιγμή, οι γιατροί προειδοποιούν για την αύξηση των κρουσμάτων παιδιών που υποφέρουν από μια μυστηριώδη ασθένεια που μοιάζει με τη νόσο Kawasaki και φαίνεται πως σχετίζεται με τον κορωνοϊό. 

Πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία πρώτα για τα μικρότερα ή τα μεγαλύτερα παιδιά;

Σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες διαφωνούν για το θέμα. Γερμανία και Ουγγαρία έχουν ήδη ανοίξει τα σχολεία για τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά που θα δώσουν εξετάσεις (σ.σ. ανάλογη πολιτική ακολουθεί και η Ελλάδα). Στη Γερμανία, τα μικρότερα παιδιά θα ακολουθήσουν, με την επιστροφή να γίνεται σταδιακά. 

Γαλλία και Πολωνία κάνουν το αντίθετο: τα μικρότερης ηλικίας παιδιά, περιλαμβανομένων όσων πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο, επέστρεψαν στις τάξεις αλλά εθελοντικά. Στη Νορβηγία, τα δημοτικά άνοιξαν στις 27 Απριλίου. 

Η Ολλανδία βρίσκεται κάπου στη μέση. Ξεκίνησε να ανοίγει τα σχολεία τη Δευτέρα, με την προτεραιότητα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού και τις τελευταίες του λυκείου. 

Η Σουηδία δεν σταμάτησε τα σχολεία για τις ηλικίες κάτω των 16 ετών. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επιστήμη είναι ένας μόνο παράγοντας που οδηγεί τις αποφάσεις. Τα μικρότερα παιδιά είναι περισσότερο ευάλωτα σε εγχώρια βία και παραμέληση, και αυτός είναι ένας κρίσιμος παράγοντας. Ταυτόχρονα, αποτελούν μεγαλύτερο βάρος για τους γονείς, ενώ αντίθετα οι έφηβοι χρειάζονται λιγότερη επιτήρηση. 

Το άνοιγμα των σχολείων είναι απαραίτητο βήμα για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Ενας λόγος που η Γερμανία στέλνει τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά στο σχολείο είναι για να αποφύγει αλλαγές στις εξετάσεις που θα γίνουν στο τέλος του χρόνου, κάτι που θα δημιουργούσε πίεση στους μαθητές. Επιπρόσθετα είναι περισσότερο εφικτό να ακολουθήσουν τους κανόνες υγιεινής και κοινωνικής απόστασης, αλλά και να φορέσουν σωστά τη μάσκα τους.  

Υπάρχουν και τα ιδιωτικά σχολεία, κάποια εκ των οποίων πιέζουν ώστε να ανοίξουν και να αποφύγουν τον κίνδυνο να σταματήσουν οι γονείς να πληρώνουν τα δίδακτρα. Αντίθετα, τα δημόσια δεν έχουν αυτή την πίεση. 

Πρέπει η επιστροφή στα σχολεία να είναι υποχρεωτική; 

Αρχικά Γαλλία και Πολωνία επέλεξαν την εθελοντική επιστροφή. Κάποιοι ανησυχούν ότι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά που χρειάζεται περισσότερο να επιστρέψουν στα θρανία να είναι αυτά που θα το κάνουν σε μικρότερο βαθμό. Είναι επίσης απαιτητικό για τους εκπαιδευτικούς, που παράλληλα με το μάθημα στην τάξη θα πρέπει να κάνουν και διαδικτυακά παραδόσεις. 

Σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, όπου τα σχολεία είναι υποχρεωτικά και το μάθημα κατ’ οίκον συνήθως απαγορεύεται, αρνήθηκαν να προχωρήσουν σε αλλαγές στο νόμο, εκτός από τις περιπτώσεις παιδιών με προβλήματα υγείας, τα οποία τα καθιστούν πιο ευάλωτα στην ασθένεια. 

Στην πράξη, πολλοί γονείς αντιστέκονται. Στη Δανία, την πρώτη χώρα που άνοιξε τα σχολεία, χιλιάδες κράτησαν τα παιδιά τους στο σπίτι, φοβούμενοι ότι οι εκπαιδευτικοί χώροι θα γίνουν πηγές μόλυνσης. Στο Βερολίνο, κάποιοι γονείς εξέφρασαν ανησυχίες για το ότι δεν είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας στις τάξεις. 

Μια μητέρα στη Σουηδία που μεγαλώνει μόνη το 8χρονο παιδί της αποφάσισε να μην το στείλει σχολείο καθώς φοβάται ότι αν αρρωστήσει η ίδια, δεν θα υπάρχει κανείς για να το φροντίσει.

Υπάρχει ομοφωνία για τους κανόνες υγιεινής στα σχολεία;

Ναι. Οι μαθητές σε όλη την Ευρώπη θα κληθούν να αποφύγουν τις φυσικές αλληλεπιδράσεις. Αυτό σημαίνει λιγότεροι μαθητές στην τάξη, ξεχωριστές εισόδους και εξόδους, κλιμακωτό ωράριο, βάρδιες όλη τη μέρα ή σε διαφορετικές ημέρες καθώς και αποστάσεις στα σχολικά. Θα υπάρξει επίσης πολύ περισσότερο πλύσιμο των χεριών και συχνές απολυμάνσεις των κτιρίων.

Ορισμένες χώρες προχωρούν περισσότερο από άλλες. Στη Γαλλία, οι κυβερνητικές οδηγίες αναφέρουν ότι οι γονείς πρέπει να μετρήσουν τη θερμοκρασία του παιδιού τους πριν το στείλουν στο σχολείο. Η κυβέρνηση επίσης είπε ότι θα υπάρξει όριο 10 παιδιών ανά τάξη στην προσχολική ηλικία και 15 μαθητές ανά τάξη στα σχολεία, ενώ άλλες χώρες αφήνουν τα σχολεία να αποφασίσουν το μέγεθος των μειωμένων τάξεων.

Σε ορισμένες χώρες, η τοπική αυτοδιοίκηση ή τα σχολεία έχουν εκφράσει παράπονα για δυσκολίες στην απόκτηση εξοπλισμού ατομικής προστασίας. Στο Βέλγιο, όπου τα σχολεία θα ανοίξουν ξανά σταδιακά από τις 18 Μαΐου, ορισμένοι περιφερειακοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι θα τα κρατήσουν κλειστά, εάν δεν υπάρχουν αρκετές μάσκες και αντισηπτικά.

Το Λουξεμβούργο πρόσφερε σε 6.000 μαθητές τελευταίων τάξεων και 2.500 εκπαιδευτικούς την επιλογή να κάνουν τεστ πριν ανοίξουν τα σχολεία σταδιακά στις 4 Μαΐου, ξεκινώντας με εκείνους που έχουν τελικές εξετάσεις.

Τι γίνεται με τις μάσκες;

Υπάρχει λιγότερη ομοφωνία στην Ευρώπη για τις μάσκες. 

Στη Γερμανία, όπου τα κρατίδια έχουν θεσπίσει διαφορετικούς κανόνες, οι μάσκες στα σχολεία δεν είναι υποχρεωτικές. Στη Βαυαρία, στη νότια Γερμανία, έχουν δοθεί συμβουλές στα παιδιά και στους εκπαιδευτικούς να φορούν μάσκες έξω από τις τάξεις, όπως σε τουαλέτες, διαδρόμους και προαύλια ή όπου αλλού δεν μπορούν να κρατήσουν την απαραίτητη απόσταση.

Υπάρχει ανησυχία ότι η μάσκα χάνει την αποτελεσματικότητά της όταν κάποιος τη φοράει για ώρες, λόγω της υγρασίας που αναπτύσσεται. 

Στη Γαλλία, οι μάσκες διατίθενται στους εκπαιδευτικούς αλλά γενικά δεν είναι υποχρεωτικές. Στα δημοτικά σχολεία, οι μαθητές που αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα Covid-19 θα απομονώνονται και θα φορούν μάσκα μέχρι να πάνε στο σπίτι. Οι μάσκες δεν θα είναι υποχρεωτικές ούτε στα γυμνάσια, όταν θα ανοίξουν ξανά στις 18 Μαΐου, εκτός από τις περιπτώσεις που δεν θα είναι εύκολο να κρατηθούν αποστάσεις.

Οι εκπαιδευτικοί στην Τσεχία και την Πολωνία έχουν διαμαρτυρηθεί για την έλλειψη οδηγιών όσον αφορά το αν οι μαθητές πρέπει να φορούν μάσκα μέσα στην τάξη, και αν ναι, για πόσο καιρό. Δεν υπάρχουν κανόνες για τη χρήση μάσκας στα σχολεία της Σουηδίας, όπου λίγοι άνθρωποι γενικά φορούν μάσκα δημοσίως.

Στο Βέλγιο, τα παιδιά άνω των 12 ετών θα πρέπει να φορούν μάσκα στα σχολεία, που ανοίγουν στις 18 Μαΐου. Στην Ουγγαρία, την περασμένη εβδομάδα, η αστυνομία έκανε περιπολίες στα λύκεια, καθώς οι μαθητές είχαν εξετάσεις, δίνοντας εντολή στους μαθητές να φορούν μάσκα ή να κρατάνε απόσταση.

Δεν είναι πολύ περίπλοκοι οι κανόνες για να τους ακολουθήσουν τα παιδιά, ειδικά τα μικρά;

Η πολυπλοκότητα προκαλεί ανησυχία σε πολλούς γονείς. Σε μία μικρή πόλη νοτιοδυτικά του Παρισιού, η Κaren Mathers απέκλεισε έναν μακρύ κατάλογο κανόνων που θα έπρεπε να ακολουθήσει ο 4χρονος γιος της, όταν θα επέστρεφε την επόμενη εβδομάδα στο προνήπιο. Θα έπρεπε δηλαδή να πλένει τα χέρια του κάθε φορά που φταρνίζεται, να μη μοιράζεται τα παιχνίδια του με συμμαθητές του και να κάθεται σε ένα τραπέζι μόνος του για να φάει το μεσημεριανό του.

«Απλώς δεν μπορώ να τον στείλω», δήλωσε η κα Mathers.

Στη Σουηδία, η δασκάλα Natalie Hogstrom πρόσφατα βοήθησε σε μία τάξη νηπιαγωγείου, όπου οι 6χρονοι δεν ήταν υποχρεωμένοι να κρατούν αποστάσεις μεταξύ τους. «Εβαζαν τα χέρια στο στόμα τους, ενώ όλα μοιράζονταν στυλό και μαρκαδόρους», είπε.

Η Doris Hellmuth, διευθύντρια γυμνασίου στο Βερολίνο, δήλωσε ότι ακόμη και μεγαλύτερα παιδιά δυσκολεύονται να κρατήσουν την απαραίτητη απόσταση.

Ο Γερμανός ιολόγος Alexander Kekule έγραψε στην Die Ziet ότι η «η προστασία των παιδιών που μεγαλώνουν με μάσκα και η εκπαίδευση της υγιεινής είναι ψευδαίσθηση και θα μπορούσε ενδεχομένως να τραυματίσει μία ολόκληρη γενιά».

Η Andrea Heck, επικεφαλλής συλλόγου γονέων στο γερμανικό κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, είπε ότι λαμβάνει καθημερινά εκατοντάδες email και τηλεφωνήματα από γονείς που είναι είτε αγχωμένοι είτε φοβούνται να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο. «Υπάρχει τεράστια αβεβαιότητα. Μοιάζει σα να είμαστε σε ένα μεγάλο πείραμα».