Ο «μακεδονικός οίνος» στον αστερισμό των Πρεσπών

«Πουλάμε εδώ και δεκαετίες ‘κρασιά από τη Μακεδονία' και ελπίζουμε να μπορούμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε και τα επόμενα χρόνια», δήλωσαν στη DW εκπρόσωποι του «Wines of Macedonia (WOM)» στην έκθεση Prowein του Ντίσελντορφ (17-19 Μαρτίου). Ο σύνδεσμος συμμετείχε στη φετινή Μέκκα του κρασιού με το λογότυπο «Wines of Macedonia» και αυτό παρά τις αντιδράσεις ελλήνων οινοπαραγωγών αλλά και των ελληνικών διπλωματικών αρχών.

«Πριν από ένα μήνα στείλαμε επιστολή στη διοίκηση της Prowein ζητώντας να διασφαλίσουν ότι το περίπτερο των κρασιών των Σκοπίων δεν θα έχει λογότυπο Wines of Macedonia», δήλωσε στη DW o πρόεδρος της Ένωσης Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Βορείου Ελλάδας (ΕΝΟΑΒΕ) Στέλιος Μπουτάρης. «Δεν λάβαμε απάντηση και ήρθαμε στην Prowein και διαπιστώσαμε ότι χρησιμοποίησαν το λογότυπο Macedonia ενώ από κάτω αναγράφει με μικρά γράμματα, Republic of North Macedonia. Έχουμε κάνει ήδη διάβημα στο υπ. Εξωτερικών με το οποίο έχουμε μια άψογη συνεργασία στο πεδίο αυτό».

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών προέβη σε όλες τις δέουσες ενέργειες, διαβεβαίωσε στη DW και η Γενική Πρόξενος της Ελλάδας στο Ντίσελντορφ Μαρία Παπακωνσταντίνου. Παράλληλα διευκρίνισε ότι στην περίπτωση της Wines of Macedonia πρόκειται για έναν ιδιωτικό σύνδεσμο και όχι για επίσημο φορέα της Βόρειας Μακεδονίας. Πράγματι, ο Wines of Macedonia είναι ένας σύνδεσμος που συστάθηκε μόλις το 2010 ως μη κυβερνητική οργάνωση με στόχο να προωθήσει τα συμφέροντα των οινοπαραγωγών της Βόρειας Μακεδονίας.

Μακεδονία όπως Mosel;

«Αυτό που ζητάμε είναι τα κρασιά της Βορείου Μακεδονίας να λέγονται κρασιά Βορείου Μακεδονίας και τα δικά μας να λέγονται Μακεδονίας όπως έχει κατοχυρωθεί άλλωστε εδώ και 20 χρόνια στην ΕΕ», επισημαίνει ο Στέλιος Μπουτάρης. Ένα διαφορετικό μοντέλο φαίνεται να προκρίνουν όμως οι εκπρόσωποι της WOM: «Το Wines of Macedonia πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιείται και από τις δυο πλευρές και η διαφοροποίηση θα μπορεί να γίνεται με τις προσθήκες Republic of North Macedonia και Republic of Greece».

Οι ίδιοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για έναν γεωγραφικό προσδιορισμό και ως εκ τούτου μπορεί να χρησιμοποιείται όχι μόνον από τους ίδιους και την Ελλάδα αλλά και από τους Βούλγαρους. Επικαλούνται μάλιστα και το παράδειγμα του ποταμού Μοζέλα (Mosel) ο οποίος καθότι διαπερνά τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Λουξεμβούργο δίνει το δικαίωμα και στις τρεις χώρες να χρησιμοποιούν την ονομασία στα περίφημα ομώνυμα κρασιά.

Στη συγκεκριμένη αφίσα η παρέμβαση έγινε εκ των υστέρων έπειτα από σχετική διαμαρτυρία των ελλήνων παραγωγών, αρχικώς ανέγραφε σκέτο Macedonia

Στην περίπτωση του μακεδονικού οίνου ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Τα μακεδονικά κρασιά έχουν κατοχυρωθεί στην κοινοτική νομοθεσία ως προϊόντα με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ), για οίνους από την Ελλάδα. Χρησιμοποιείται δηλαδή μόνο για ελληνικά κρασιά που προέρχονται από τη Μακεδονία και δη από συγκεκριμένες ποικιλίες οινοστάφυλων. Ως εκ τούτου η ονομασία δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προϊόντα που δεν είναι ελληνικά.

Κληθείς να σχολιάσει αυτή την πραγματικότητα εκπρόσωπος της WOM επισήμανε ότι αυτό ακριβώς θα επιδιώξουν να αλλάξουν τα Σκόπια στις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν μεταξύ των δυο πλευρών στο πλαίσιο της Συμφωνίας των Πρεσπών. Γιατί όμως να διαπραγματευτεί η ελληνική πλευρά ένα κεκτημένο; 

Η συμφωνία καλεί Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία «να υποστηρίξουν και να ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές τους κοινότητες να θεσμοθετήσουν έναν ειλικρινή, δομημένο και με καλή πίστη διάλογο» ώστε να βρεθεί μια αμοιβαίως αποδεκτή λύση και στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται και η σύσταση εντός του 2019 «διεθνούς ομάδας ειδικών» που θα πρέπει να παρουσιάσει λύσεις εντός τριετίας.

Το γεγονός ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεν προβλέπει ήδη συγκεκριμένες λύσεις θεωρείται από έλληνες παραγωγούς αρκετά προβληματική. Όπως δήλωσε στην DW ο Γιώργος Αργυράκης, εκπρόσωπος του κτήματος Αργυράκη, «η συμφωνία έπρεπε να είναι πιο εξειδικευμένη, να εμπεριέχει λύσεις και να μην μεταθέτει τη λήψη αποφάσεων στο μέλλον». Το γεγονός ότι η συμφωνία είναι αρκετά μετέωρη και δεν δείχνει ουσιαστικά μια κατεύθυνση, κάνει ακόμη πιο σύνθετο το πρόβλημα και καθιστά ιδιαίτερα δύσκολες τις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν, όπως εκτιμά ο ίδιος.

Η διαχρονική ελληνική κωλυσιεργία

Παρά τις δυσκολίες πάντως, τόσο στο περίπτερο της WOM όσο και στα ελληνικά περίπτερα οι συμμετέχοντες εμφανίζονται αρκετά αισιόδοξοι για την επίτευξη συμφωνίας μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Σε αυτές τις διαπραγματεύσεις η Ελλάδα βρίσκεται μάλλον σε πλεονεκτική θέση, εκτιμά ο Στέλιος Μπουτάρης αφού έχει δυο «όπλα» στα χέρια της: την ΠΓΕ και την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. «Διότι εάν θελήσει η Βόρεια Μακεδονία να ενταχθεί στην ΕΕ πρέπει να σεβαστεί τους νόμους της ΕΕ, και οι νόμοι αυτοί είναι ξεκάθαροι: το όνομα Μακεδονία έχει καταχωρηθεί για την Ελλάδα».

Πάντως, παρότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεν προβλέπει λύσεις όσον αφορά την εμπορική χρήση του ονόματος, είναι γεγονός ότι δεν είναι και εκείνη που προκάλεσε το πρόβλημα. Οι οινοπαραγωγοί της Βόρειας Μακεδονίας πουλούν εδώ και τέσσερις και πλέον δεκαετίες «μακεδονικά κρασιά» και «κρασιά από τη Μακεδονία». Υπάρχει μια «κωλυσιεργία του ελληνικού κράτους τα τελευταία 30 σχεδόν χρόνια, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, να μην βρει λύση, και η οποία έχει επιτρέψει στους Σκοπιανούς να χρησιμοποιούν το όνομα Μακεδονία προς όφελός τους. Γεγονός είναι ότι αν ρωτήσεις έναν Γερμανό σήμερα για κρασί από τη Μακεδονία, θα σου πει ότι είναι από τα Σκόπια», σχολιάζει ο Στ. Μπουτάρης.

Όλα τα προηγούμενα χρόνια η ελληνική πλευρά όχι μόνον δεν φρόντισε να ανατρέψει αυτή την εικόνα και να κάνει γνωστά στο ευρύ κοινό τα μακεδονικά κρασιά -πόσο μάλλον που είναι και κατοχυρωμένα- αλλά αντιθέτως προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση στους καταναλωτές. Όπως και σε προηγούμενες εκθέσεις έτσι και στη φετινή Prowein ο επισκέπτης θα δει κρασιά από την ανατολική Μακεδονία, από την κεντρική Μακεδονία αλλά και από τη δυτική Μακεδονία σε διαφορετικά περίπτερα.