Ενιαία προσέγγιση των 28 για Ιράν και δασμούς ΗΠΑ

Οι ηγέτες των 28 χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν το βράδυ της Τετάρτης στη Σόφια να ακολουθήσουν «ενιαία προσέγγιση» στην προσπάθεια να διατηρηθεί σε ισχύ η συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από αυτήν, δήλωσε ευρωπαϊκή πηγή.

Οπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν ότι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν αυτή τη συμφωνία, «για όσο το Ιράν θα την τηρεί», καθώς και ότι θα αναλάβουν πρωτοβουλίες προκειμένου «να προστατεύσουν τις ευρωπαϊκές εταιρείες, οι οποίες πλήττονται από την αμερικανική απόφαση», εξήγησε η πηγή αυτή στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαβεβαίωσαν ότι «θα δώσουν απαντήσεις στις (σ.σ. αμερικανικές) ανησυχίες όσον αφορά τον ρόλο του Ιράν στην περιοχή (της Μέσης Ανατολής) και όσον αφορά το πρόγραμμά του για την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων», συνέχισε η ίδια πηγή.

Επίσης, οι 28 συμφώνησαν να αμυνθούν από κοινού μπροστά στην απειλή του Λευκού Οίκου να επιβάλει δασμούς στον ευρωπαϊκό χάλυβα και στο ευρωπαϊκό αλουμίνιο που εισάγουν οι ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας ότι δεν πρόκειται να διαπραγματευθούν «με το πιστόλι στον κρόταφο».

Η ΕΕ έχει εξαιρεθεί μέχρι τα μεσάνυχτα της 31ης Μαΐου από τους αμερικανικούς δασμούς στον εισαγόμενο χάλυβα (25%) και στο εισαγόμενο αλουμίνιο (10%). Οι Βρυξέλλες αξιώνουν να υπάρξει μόνιμη εξαίρεση του ευρωπαϊκού χάλυβα και του ευρωπαϊκού αλουμινίου από τους αμερικανικούς δασμούς.

Για να υπάρξει μόνιμη εξαίρεση, η Ουάσινγκτον απαιτεί μεγαλύτερο άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς στις αμερικανικές εταιρείες.

Αν οι δασμοί των ΗΠΑ εφαρμοστούν τελικά, η ΕΕ έχει προετοιμαστεί να επιβάλει αντίποινα. Στον κατάλογο των προϊόντων που θα συμπεριληφθούν στα αντίμετρα βρίσκονται εμβληματικά είδη όπως τα τζιν, το μπέρμπον, ή οι μοτοσικλέτες Χάρλεϊ-Ντέιβιντσον.

Αν αντιθέτως εξαιρεθεί, η ΕΕ είναι διατεθειμένη να πάρει μέτρα «εθελοντικής ρυθμιστικής συνεργασίας» με τις ΗΠΑ, να συνεργαστεί για να προωθηθούν μεταρρυθμίσεις στον ΠΟΕ και να διευρύνει «την αμοιβαία πρόσβαση» στις αγορές για «βιομηχανικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων», διαβεβαίωσε η ευρωπαϊκή πηγή το Γαλλικό Πρακτορείο.

Η ΕΕ «θα συνεχίσει να μάχεται για ένα διεθνές σύστημα βασισμένο σε κανόνες, παρά τις πρόσφατες αποφάσεις (των ΗΠΑ) για την κλιματική αλλαγή, τους δασμούς και το Ιράν», ανέφερε η ευρωπαϊκή πηγή, επικαλούμενη όσα συζητήθηκαν στο δείπνο των ηγετών των 28 χωρών-μελών στη Σόφια, την παραμονή της συνόδου κορυφής, η οποία -στη θεωρία- θα είναι αφιερωμένη στα Βαλκάνια.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ επέκρινε έντονα νωρίτερα χθες Τετάρτη την «καπριτσιόζικη συμπεριφορά» της κυβέρνησης του Τραμπ.

Με αποχώρηση από το Ιράν προειδοποιεί η Total

Εν τω μεταξύ, η γαλλική εταιρεία-κολοσσός του κλάδου της ενέργειας Total, όπως έπραξαν κι άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, άφησε να εννοηθεί την Τετάρτη ότι πιθανότατα θα αποχωρήσει από το Ιράν, εγείροντας πολλές αμφιβολίες για την προσπάθεια της ΕΕ να διασώσει τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας και να προστατεύσει τις εμπορικές της σχέσεις με το Ιράν, το ζήτημα που κυριαρχεί στις συζητήσεις στη σύνοδο κορυφής της Σόφιας.

Η απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία και να δώσει εντολή να επιβληθούν εκ νέου οι κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης, που είχαν αρθεί, αναγκάζει τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν τρόπους να κρατήσουν το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ) σε ισχύ και ταυτόχρονα να προστατεύσουν τις εμπορικές συναλλαγές τους με το Ιράν.

Η Total ανακοίνωσε ότι ίσως ακυρώσει τη συμμετοχή της σε ένα μεγάλο έργο για την εκμετάλλευση κοιτάσματος φυσικού αερίου, εάν δεν εξασφαλίσει σύντομα την εξαίρεσή της από τις αμερικανικές κυρώσεις. Η Τεχεράνη έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένα αυτό το έργο σύμβολο της επιτυχίας της συμφωνίας.

Η εξέλιξη θα αποτελούσε βαρύ πλήγμα για τον Ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί, ο οποίος ήλπιζε πως η υλοποίηση του έργου θα οδηγούσε στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επιχειρηματιών διεθνώς έναντι του Ιράν και θα προσέλκυε επενδύσεις.

Ένας αναλυτής του Chatham House σχολίασε ότι η ανακοίνωση της Total είναι «άσχημο σημάδι», διότι δείχνει πως η ΕΕ «δεν μπορεί να αναγκάσει» εταιρείες του ιδιωτικού τομέα να συνεχίσουν τη δραστηριοποίησή τους στο Ιράν επί ποινή κυρώσεων, αλλά ούτε και «να προστατεύσει στ' αλήθεια τον ιδιωτικό τομέα».

Σημειώνεται πως η εταιρεία θαλάσσιων μεταφορών Maersk ανακοίνωσε ότι θα τερματίσει πολλές από τις συμφωνίες που είχε συνάψει με πελάτες στο Ιράν μέχρι τον Νοέμβριο. Η γερμανική ασφαλιστική εταιρεία Allianz γνωστοποίησε την Τρίτη ότι ετοιμάζεται να αποσυρθεί από την Ισλαμική Δημοκρατία.

Η απόφαση του Τραμπ εκθέτει ευρωπαϊκές χώρες κι εταιρείες που επένδυσαν στο Ιράν στον κίνδυνο να υποστούν κυρώσεις από τις ΗΠΑ σε τρεις ως έξι μήνες. 

Οι 28 δεν έχουν ανακοινώσει ακόμη αποφάσεις για το πώς θα προασπίσουν την οικονομική συνεργασία τους με το Ιράν.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσίασε στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων επιλογές για την προστασία των ευρωπαϊκών επενδύσεων, ανάμεσά τους την επιβολή κυρώσεων σε αντίποινα, το να επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να επενδύσει στο Ιράν, ή να υπάρξουν συντονισμένες γραμμές πιστώσεων, αποτιμημένων στο ευρώ και όχι στο δολάριο, με πρωτοβουλία ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.

Όμως η εμβέλεια του αμερικανικού χρηματοοικονομικού συστήματος, η κυριαρχία του δολαρίου και η παρουσία θυγατρικών ευρωπαϊκών εταιρειών στις ΗΠΑ σημαίνουν ότι τα δυνητικά μέτρα της ΕΕ δεν μπορούν να είναι ιδιαίτερα σκληρά.

Οι υπουργοί Εξωτερικών της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας δεσμεύθηκαν ότι θα προσπαθήσουν να προστατεύσουν τις επενδύσεις στο Ιράν και τις συμφωνίες για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο κατά τη συνάντησή τους με τον ομόλογό τους του Ιράν την Τρίτη, αλλά αναγνώρισαν ότι θα δυσκολευτούν να προσφέρουν στην Τεχεράνη τις εγγυήσεις που ζητάει για να συνεχίσει να τηρεί τη συμφωνία.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος Ενέργειας Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε θα μεταβεί στο Ιράν από τη 18η ως την 21η Μαΐου, για να συζητήσει θέματα ενεργειακής συνεργασίας με Ιρανούς αξιωματούχους -μια συμβολική χειρονομία από μέρους της ΕΕ, που θέλει να δείξει πως παραμένει προσηλωμένη στο ΚΟΣΔ παρά την αποχώρηση των ΗΠΑ από αυτό.

Υπογραμμίζοντας το βάθος της δυσαρέσκειας που επικρατεί στη διατλαντική σχέση, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ τόνισε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ «απάλλαξε την Ευρώπη από όλες τις ψευδαισθήσεις», αποχωρώντας από τη συμφωνία με το Ιράν, επιβάλλοντας δασμούς και αρχίζοντας συγκρούσεις. «Βλέποντας τις τελευταίες αποφάσεις του προέδρου Τραμπ, κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί: Με φίλους σαν κι αυτούς, ποιος χρειάζεται εχθρούς;», δήλωσε ο Τουσκ σε δημοσιογράφους.

Στη Μόσχα, ο υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ δήλωσε ότι η Ρωσία τάσσεται υπέρ της πρότασης να γίνει μια συνάντηση με αντικείμενο τη συμφωνία με το Ιράν στη Βιέννη, μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Interfax. Η συμφωνία αυτή προγραμματίζεται να γίνει την 25η Μαΐου.

Οι ΗΠΑ επέβαλαν την Τρίτη κυρώσεις στον διοικητή της κεντρικής τράπεζας του Ιράν, σε άλλα τρία πρόσωπα και σε μια τράπεζα με έδρα το Ιράκ.

Το Ιράν έκρινε ότι οι νέες κυρώσεις εντάσσονται στις προσπάθειες της κυβέρνησης των ΗΠΑ να εκτροχιάσει την προσπάθεια διατήρησης της συμφωνίας σε ισχύ. Ο Ιρανός πρόεδρος σχολίασε πως ο Τραμπ προφανώς περίμενε ότι η Τεχεράνη θα εγκατέλειπε επίσης τη συμφωνία μόλις οι ΗΠΑ αποχωρούσαν, αλλά η ιρανική κυβέρνηση δεν συμμορφώθηκε στο σχέδιό του, προτιμώντας να προσπαθήσει να διατηρήσει σε ισχύ το ΚΟΣΔ σε συνεργασία με τα άλλα μέρη που το υπέγραψαν. «Ο Τραμπ έπαιξε το πρώτο του χαρτί αλλά έκανε λάθος υπολογισμό για τη δεύτερη κίνηση», έκρινε ο Ροχανί, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων ISNA.