Status «ηλεκτρονικού ατόμου» εξετάζει η ΕΕ για τα ρομπότ!

Εικόνες Αποκάλυψης όπως αυτές που έχουμε δει οι περισσότεροι σε ταινίες όπως ο «Εξολοθρευτής», μπορεί να απορρίπτονται ως αποκυήματα της φαντασίας, ωστόσο η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογία φαίνεται πως αποτελεί πλέον σοβαρή πηγή ανησυχίας για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, που ψάχνουν τώρα να βρουν τρόπους ώστε να θωρακίσουν την ανθρωπότητα.

Πριν από λίγες ημέρες, η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων ενέκρινε με 17 ψήφους υπέρ και 2 κατά, έκθεση που εισηγήθηκε η Mady Delvaux, με την οποία ζητείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει λεπτομερείς κανόνες για την αλληλεπίδραση ανθρώπων με τα ρομπότ και την τεχνητή νοημοσύνη (AI).

Στην σχετική έκθεση, όπως αναφέρει το BBC, καθίσταται σαφές πως η επιτροπή θεωρεί πως ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος μιας «νέας βιομηχανικής» ρομποτικής επανάστασης, ενώ εξετάζει αν θα πρέπει να δοθεί στα ρομπότ νομικό στάτους ως «ηλεκτρονικών ατόμων».

«Ένας αυξανόμενος αριθμός τομέων της καθημερινότητάς μας επηρεάζεται όλο και περισσότερο από τη ρομποτική. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η πραγματικότητα και για να διασφαλιστεί πως τα ρομπότ είναι και θα εξακολουθήσουν να είναι στην υπηρεσία των ανθρώπων, πρέπει επειγόντως να δημιουργήσουμε ένα ενισχυμένο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο», τονίζει η Delvaux.

Οι σχετικές προτάσεις θα ψηφιστούν από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Φεβρουάριο και, για να περάσουν, θα πρέπει να εγκριθούν με απόλυτη πλειοψηφία.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι σχεδιαστές θα πρέπει να διασφαλίσουν πως όλα τα ρομπότ έχουν διακόπτη που θα επιτρέπει το κλείσιμο λειτουργιών αν είναι απαραίτητο. Την ίδια ώρα, οι χρήστες θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν ρομπότ «χωρίς κίνδυνο ή φόβο φυσικής ή ψυχολογικής βλάβης».

Στην έκθεση αναφέρεται πως τα ρομπότ, τα bots, τα androids και άλλες εκδηλώσεις τεχνητής νοημοσύνης αναμένεται να «εξαπολύσουν μια νέα βιομηχανική επανάσταση που είναι πιθανό να μην αφήσει ανεπηρέαστο κανένα στρώμα της κοινωνίας».

Η νέα εποχή των ρομπότ μπορεί δυνητικά να φέρει «ουσιαστικά απεριόριστη ευημερία» όμως εγείρει επίσης ερωτήματα για το μέλλον της εργασίας και για το αν τα κράτη μέλη πρέπει να εισάγουν ένα βασικό εισόδημα λόγω της απώλειας θέσεων εργασίας από τα ρομπότ.

Οι σχέσεις ρομπότ/ανθρώπων εγείρει ζητήματα για την ιδιωτικότητα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια (ιδιαίτερα σε σχέση με τα ρομπότ φροντίδας) και την φυσική ασφάλεια των ανθρώπων αν τα συστήματα καταρρεύσουν ή χακαριστούν.

Η έκθεση αναγνωρίζει πως υπάρχει πιθανότητα εντός μερικών δεκαετιών η τεχνητή νοημοσύνη να ξεπεράσει την ανθρώπινη διανοητική δυνατότητα.

Αυτό, αν δεν υπάρξει κατάλληλη προετοιμασία, θα μπορούσε να «αποτελέσει πρόκληση για την ικανότητα της ανθρωπότητας να ελέγξει το ίδιο της το δημιούργημα και, συνεπώς, ίσως και για την ικανότητά της να έχει τον έλεγχο της ίδιας της μοίρας της και της διασφάλισης της επιβίωσης του είδους».

Οι νόμοι του Asimov

Η έκθεση αξιοποιεί τους νόμους του συγγραφέα Isaac Asimov για το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται τα ρομπότ αν και όταν αποκτήσουν αυτογνωσία. Οι νόμοι θα αφορούν τους σχεδιαστές, παραγωγούς και operators των ρομπότ, καθώς δεν μπορούν να μετατραπούν σε μηχανικό κώδικα.

Οι νόμοι αυτοί προβλέπουν τα εξής:

-Ένα ρομπότ δεν μπορεί να βλάψει άνθρωπο ή, μέσω αδράνειας, να επιτρέψει να βλαφθεί ένας άνθρωπος.

-Ένα ρομπότ πρέπει να υπακούει στις διαταγές που δίνουν οι άνθρωποι, εκτός από τις εντολές εκείνες που θα έρχονταν σε σύγκρουση με τον πρώτο νόμο.

-Ένα ρομπότ πρέπει να προστατεύει την υπάρξή του αρκεί μια τέτοια προστασία να μην έρχεται σε σύγκρουση με τον πρώτο ή τον δεύτερο νόμο.

Εν τω μεταξύ, η ρομποτική έρευνα θα πρέπει να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και να διενεργείται προς όφελος της ευημερίας των ανθρώπων, όπως συστήνει η έκθεση.

Μπορεί να απαιτηθεί από τους σχεδιαστές να καταγράφουν σε μητρώα τα ρομπότ τους και να παρέχουν πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα για τη διερεύνηση ατυχημάτων και ζημιών που προκαλούνται από bots. Μπορεί επίσης να απαιτηθεί από τους σχεδιαστές να αποκτήσουν έγκριση για νέα ρομποτικά σχέδια από μια επιτροπή ερευνητικής ηθικής.

Η έκθεση προτείνει τη σύσταση ευρωπαϊκής υπηρεσίας για τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη που θα μπορεί να παρέχει τεχνική, ηθική και ρυθμιστική εμπειρογνωμοσύνη.

Προτείνει επίσης πως, λόγω των πολυάριθμων δημοσιευμάτων για το πόσες θέσεις εργασίας μπορούν να «καταληφθούν» από ΑΙ ή ρομπότ, οι χώρες μέλη θα πρέπει να εξετάσουν την εισαγωγή ενιαίου βασικού εισοδήματος για τους πολίτες, το οποίο θα παρέχεται από το κράτος.

Η έκθεση εξετάζει επίσης τις νομικές ευθύνες των ρομπότ και προτείνει πως η ευθύνη θα πρέπει να είναι ανάλογη του πραγματικού επιπέδου των οδηγιών που έχουν δοθεί στο ρομπότ και της αυτονομίας του.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής Νομικών Υποθέσεων

Σύμφωνα με το σχετικό δελτίο τύπου που εξέδωσε το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, οι ευρωβουλευτές τονίζουν πως είναι απαραίτητοι πανευρωπαϊκοί κανόνες για να υπάρξει πλήρης εκμετάλλευση της οικονομικής προοπτικής της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης και για να διασφαλιστεί ένα πρότυπο επίπεδο ασφάλειας. Η ΕΕ χρειάζεται να ηγηθεί των ρυθμιστικών προτύπων, ώστε να μην αναγκαστεί να ακολουθήσει αυτά που θα θέσουν τρίτα κράτη.

Οι ευρωβουλευτές καλούν την Κομισιόν να εξετάσει τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας για τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη για να παράσχει στις δημόσιες αργές την τεχνική, ηθική και ρυθμιστική εμπειρογνωμοσύνη. Προτείνουν επίσης έναν εθελοντικό ηθικό κώδικα συμπεριφοράς που θα ρυθμίζει το ποιος θα είναι υπεύθυνος για τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και ανθρώπινες επιπτώσεις της ρομποτικής και να διασφαλίσουν πως λειτουργούν σύμφωνα με τα νομικά, ηθικά πρότυπα και τα πρότυπα ασφαλείας. Για παράδειγμα, ο κώδικας αυτός θα πρέπει να συστήνει στους σχεδιαστές ρομπότ να περιλαμβάνουν διακόπτη (kill switch) ώστε τα ρομπότ να μπορούν να κλείνουν σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Οι ευρωβουλευτές σημειώνουν πως είναι επείγουσα ανάγκη να υπάρξουν εναρμονισμένοι κανόνες ιδιαίτερα για τα αυτό-οδηγούμενα αυτοκίνητα. Ζητούν υποχρεωτικό ασφαλιστικό σχέδιο και τη δημιουργία ταμείου που θα διασφαλίζει πως τα θύματα αποζημιώνονται πλήρως σε περιπτώσεις ατυχημάτων που προκαλούνται από οχήματα χωρίς οδηγό. Μακροπρόθεσμα, η δυνατότητα δημιουργίας ενός συγκεκριμένου νομικού στάτους «ηλεκτρονικών ατόμων» για τα πιο εξελιγμένα αυτόνομα ρομπότ, ώστε να αποσαφηνίζεται η ευθύνη σε περιπτώσεις ζημιάς, θα πρέπει επίσης να εξεταστεί.

Η εξέλιξη της ρομποτικής θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, περιλαμβανομένης της δημιουργίας και απώλειας θέσεων εργασίας σε ορισμένους τομείς, αναφέρει το κείμενο. Ζητείται από την Κομισιόν να παρακολουθεί στενά τις τάσεις αυτές, περιλαμβανομένων των νέων μοντέλων απασχόλησης και της βιωσιμότητας του τρέχοντος φορολογικού και ασφαλιστικού συστήματος για τη ρομποτική.