Τα σενάρια της Δευτέρας για τις αγορές

Το πολιτικό θερμόμετρο στην Ευρώπη βρίσκεται και πάλι σε πολύ υψηλά επίπεδα με αφορμή δύο πολιτικά γεγονότα που συμπίπτουν χρονικά σήμερα: το ένα είναι το ιταλικό δημοψήφισμα και το άλλο είναι ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Αυστρία, που ωστόσο κύλησαν θετικά καθώς ο ακροδεξιός υποψήφιος έχασε τη μάχη.

Παρότι οι ευρωπαϊκές αγορές μετοχών και ομολόγων δεν έδειξαν σημάδια έντονης ανησυχίας για τα τελικά αποτελέσματα, αυτό δεν σημαίνει ότι αν επικρατήσει το «όχι» στο δημοψήφισμα της Ιταλίας δεν είναι πιθανό να έχουμε ένα ακόμα «σοκ» στις αγορές.

Η πτώση του ευρώ 3% περίπου τον τελευταίο μήνα στα χαμηλότερα επίπεδα του από τον Μάρτιο του 2015 και η άνοδος της απόδοσης του 10ετούς ιταλικού ομολόγου πάνω από το 2% για πρώτη φορά μετά από έναν χρόνο επίσης δείχνει την αποστροφή του κινδύνου.

Αν τελικά επικρατήσει το «όχι», η χρονική διάρκεια του στις αγορές από το συμβάν, με βάση την πρόσφατη εμπειρία, μπορεί να διαρκέσει είτε μερικές ώρες όπως στην περίπτωση εκλογής του Trump ή μερικές μέρες όπως στην περίπτωση του Brexit. Το χειρότερο σενάριο όπου ο ιταλικός τραπεζικός κλάδος πέφτει σε «δυσμένεια» εξαιτίας του δημοψηφίσματος και προκαλείται νέα τραπεζική ευρωπαϊκή κρίση δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.

Το σίγουρο είναι πως μια ήττα του Renzi στο δημοψήφισμα θα σήμαινε πολιτικές και οικονομικές αναταράξεις, χωρίς να μπορεί να προβλεφθεί πόσο μεγάλες θα είναι αυτές.

Παρότι πολλοί επισημαίνουν τις ομοιότητες των περιστάσεων με το Brexit ή την εκλογή του Trump στην αμερικανική προεδρία, υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά: αυτή τη φορά τα «κακά» σενάρια, να επικρατήσει το «όχι» δηλαδή και ο αντιευρωπαϊστής υποψήφιος Χόφερ, δεν είναι αουτσάιντερ, αλλά φαβορί. Τόσο στο ιταλικό δημοψήφισμα, όσο και στις αυστριακές εκλογές οι τελευταίες μετρήσεις της κοινής γνώμης δείχνουν ότι το «όχι» και ο Χόφερ είχε προβάδισμα, έστω και οριακό.

Αυτό που μένει να φανεί είναι αν θα έχουμε αυτή τη φορά επιβεβαίωση των Polls ή θα είναι μία ακόμα ανατροπή.

Επίσης, φαίνεται πως οι Ιταλοί τάσσονται υπέρ της παραμονής στο κοινό νόμισμα με το 67% των Ιταλών να δηλώνει πως πιστεύει στη νομισματική ένωση. Ένα θεμελιώδες στοιχείο που δημιουργεί ησυχία μέχρι τώρα στις μετοχές είναι ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν είναι αποτελεί γεγονός make or break για την πολιτική σκηνή της Ιταλίας.

Εάν το στρατόπεδο του «όχι» τελικά επικρατήσει, ο Rezni πιθανότατα θα παραιτηθεί και νέος πρωθυπουργός θα οριστεί σύντομα, χωρίς να αποκλείεται ο νέος πρωθυπουργός να είναι και πάλι ο Renzi!

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι αν ο ιταλικός εκλογικός νόμος Italicum τροποποιηθεί, αυτό είναι πιο σημαντικό γεγονός από το ίδιο το δημοψήφισμα στη διαμόρφωση των πιθανοτήτων να έρθει ένα αντιευρωπαϊκό κόμμα στην εξουσία μετά τις επόμενες εκλογές.

Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις στην Ιταλία

Το ζήτημα της Ιταλίας είναι εκείνο που φαίνεται πιο επίφοβο για τις αγορές ωστόσο, καθώς φαίνεται να επηρεάζει τις τραπεζικές μετοχές. Το βασικό σενάριο είναι ότι οι Ιταλοί ψηφοφόροι θα απορρίψουν τη μεταρρύθμιση και αποτελεί το βασικό σενάριο για τους επενδυτές αλλά η πιθανότητα τελικά η ψηφοφορία να καταλήξει υπέρ του «ναι» μπορεί να έχει υποτιμηθεί.

Ο τραπεζικός τομέας είναι ο πιο ευάλωτος στα αποτελέσματα του ιταλικού δημοψηφίσματος και αν επικρατήσει το «όχι» τότε θα υπάρξουν καθυστερήσεις στη άντληση κεφαλαίων από τις τράπεζες. Επιπρόσθετα, οι εγχώριες τραπεζικές αξίες μπορεί να είναι ευάλωτες σε τέτοια εξωγενή γεγονότα. Τα δύο πολιτικά γεγονότα μπορεί να προκαλέσουν έξαρση στη μεταβλητότητα τους, ενώ το πρόσφατο ράλι στις τιμές τους μπορεί να βοηθήσει τις τέτοιες εξάρσεις.

Πάντως, αν το ιταλικό δημοψήφισμα επιδράσει ιδιαίτερα αρνητικά τον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο και προκαλέσει άλλη μια τραπεζική κρίση στην Ευρώπη, οι επενδυτές δεν είναι προετοιμασμένοι γι' αυτό το ενδεχόμενο σε καμία περίπτωση.

Αυτό το σενάριο, με πολύ μικρές ωστόσο πιθανότητες, θα προκαλούσε σοβαρούς τριγμούς και στην εγχώρια τραπεζική σκηνή, αν θυμηθούμε πως συμπεριφέρθηκαν στο ταμπλό του Χ.Α. οι μετοχές στο πτωτικό σκέλος του Ιουνίου που οι ιταλικές τραπεζικές είχαν και πάλι βρεθεί στο στόχαστρο εν' όψει των stress tests της ΕΒΑ.