ΕΕ: Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης από την Google

Η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής είναι ότι η Google έχει θέσει σε εφαρμογή μια στρατηγική για τις κινητές συσκευές, με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση της δεσπόζουσας θέσης της στις υπηρεσίες γενικής διαδικτυακής αναζήτησης. Πρώτον, οι πρακτικές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα το Google Search να είναι προεγκατεστημένο ως η προεπιλεγμένη ή αποκλειστική υπηρεσία αναζήτησης στην πλειονότητα των συσκευών Android που πωλούνται στην Ευρώπη, τονίζει η ΕΕ.

Δεύτερον, οι συγκεκριμένες πρακτικές φαίνεται ότι εμποδίζουν τις ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης να έχουν πρόσβαση στην αγορά μέσω ανταγωνιστικών φυλλομετρητών ιστού κινητής τηλεφωνίας και λειτουργικών συστημάτων. Επιπλέον, φαίνεται ότι ζημιώνουν τους καταναλωτές νοθεύοντας τον ανταγωνισμό και περιορίζοντας την καινοτομία στον ευρύτερο χώρο των κινητών επικοινωνιών.

Οι ανησυχίες της Επιτροπής εκτίθενται σε κοινοποίηση αιτιάσεων προς την Google και τη μητρική της εταιρεία Alphabet. Η αποστολή κοινοποίησης αιτιάσεων δεν προδικάζει την έκβαση της έρευνας.

Η Eπίτροπος κα Μαγκρέιτε Βέστεϊγερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Η ύπαρξη ενός ανταγωνιστικού κλάδου υπηρεσιών κινητού διαδικτύου αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στην Ευρώπη. Με βάση τη μέχρι στιγμής έρευνά μας, θεωρούμε ότι η συμπεριφορά της Google στερεί από τους καταναλωτές ένα ευρύτερο φάσμα εφαρμογών και υπηρεσιών για κινητές συσκευές και εμποδίζει την ανάπτυξη καινοτομιών από άλλους «παίκτες», κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Οι κανόνες αυτοί ισχύουν για όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη. Η Google έχει τώρα την ευκαιρία να απαντήσει στις ανησυχίες της Επιτροπής.»

Τα έξυπνα τηλέφωνα και οι ταμπλέτες αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας κίνησης στο διαδίκτυο, και αυτό αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Περίπου το 80% των έξυπνων κινητών συσκευών στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο λειτουργεί με Android, το λειτουργικό σύστημα για κινητές συσκευές που δημιούργησε η Google. Η Google χορηγεί άδεια χρήσης του λειτουργικού συστήματος Android σε τρίτους κατασκευαστές κινητών συσκευών.

Η Επιτροπή κίνησε σχετική διαδικασία τον Απρίλιο του 2015 για τη συμπεριφορά της Google όσον αφορά το λειτουργικό σύστημα και τις εφαρμογές Android. Στο παρόν στάδιο, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Google κατέχει δεσπόζουσα θέση στις αγορές των υπηρεσιών γενικής διαδικτυακής αναζήτησης, των υποκείμενων σε άδεια συστημάτων εκμετάλλευσης για έξυπνες κινητές συσκευές και των app stores για το λειτουργικό σύστημα Android.

Η Google γενικά κατέχει μερίδια αγοράς πάνω από 90% σε καθεμιά από αυτές τις αγορές του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).

Στη σημερινή κοινοποίηση αιτιάσεων, η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι η Google έχει παραβιάσει τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ με τους εξής τρόπους:

· υποχρεώνοντας τους κατασκευαστές να προεγκαθιστούν το Google Search και τον φυλλομετρητή Google Chrome, καθώς και να θέτουν ως προεπιλεγμένη υπηρεσία αναζήτησης το Google Search, ως προϋποθέσεις για την αδειοδότηση ορισμένων εφαρμογών ιδιοκτησίας της Google,

· αποτρέποντας τους κατασκευαστές να πωλούν έξυπνες κινητές συσκευές που λειτουργούν με ανταγωνιστικά λειτουργικά συστήματα τα οποία βασίζονται στον κώδικα ανοικτής πηγής του Android,

· δίνοντας οικονομικά κίνητρα στους κατασκευαστές και τους παρόχους δικτύων κινητής τηλεφωνίας, υπό τον όρο ότι αυτοί θα προεγκαθιστούν αποκλειστικά το Google Search στις συσκευές τους.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι οι συγκεκριμένες εμπορικές πρακτικές μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω εδραίωση της δεσπόζουσας θέσης του Google Search στις υπηρεσίες γενικής διαδικτυακής αναζήτησης. Εκφράζει επίσης φόβους ότι οι συγκεκριμένες πρακτικές επηρεάζουν την ικανότητα ανταγωνιστικών φυλλομετρητών ιστού κινητής τηλεφωνίας να ανταγωνίζονται τον Google Chrome, και ότι παρεμποδίζουν την ανάπτυξη λειτουργικών συστημάτων που βασίζονται στον κώδικα ανοικτής πηγής του Android καθώς και τις σχετικές δυνατότητες ανάπτυξης νέων εφαρμογών και υπηρεσιών.

Σύμφωνα με την προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής, η συμπεριφορά αυτή βλάπτει τελικά τους καταναλωτές, επειδή δεν τους προσφέρεται η ευρύτερη δυνατή επιλογή και δυσχεραίνεται η καινοτομία, αναφέρει η ΕΕ.

Οι ανησυχίες της Επιτροπής

Αδειοδότηση εφαρμογών ιδιοκτησίας Google

Η έρευνα της Επιτροπής έδειξε ότι είναι σημαντικό από εμπορική άποψη για τους κατασκευαστές συσκευών που χρησιμοποιούν το λειτουργικό σύστημα Android να προεγκαθιστούν στις συσκευές αυτές το Google Play Store - το app store της Google για Android. Στις συμβάσεις που συνάπτει με τους κατασκευαστές η Google θέτει ως όρο για την αδειοδότηση του Play Store σε συσκευές Android την προεγκατάσταση του Google Search και τη χρήση του ως προεπιλεγμένης υπηρεσίας αναζήτησης. Ως εκ τούτου, οι ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης δεν μπορούν να γίνουν η προεπιλεγμένη υπηρεσία αναζήτησης στη συντριπτική πλειονότητα των συσκευών που πωλούνται εντός του ΕΟΧ. Με τη στρατηγική αυτή, η Google έχει επίσης μειώσει τα κίνητρα των κατασκευαστών να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές εφαρμογές αναζήτησης, καθώς και τα κίνητρα των καταναλωτών να τηλεφορτώνουν τις εφαρμογές αυτές.

Ομοίως, στις συμβάσεις της με τους κατασκευαστές η Google ζητά την προεγκατάσταση του φυλλομετρητή Chrome, ως αντάλλαγμα για την αδειοδότηση του Play Store ή του Google Search. Με τον τρόπο αυτό, η Google έχει εξασφαλίσει την προεγκατάσταση του φυλλομετρητή της στη συντριπτική πλειονότητα των συσκευών που πωλούνται εντός του ΕΟΧ. Οι φυλλομετρητές αποτελούν σημαντικό σημείο εισόδου για τις αναζητήσεις σε κινητές συσκευές, το δε Google Chrome εκτρέπει την κίνηση προς το Google Search. Έτσι, η μείωση των κινήτρων των κατασκευαστών να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές εφαρμογές φυλλομετρητών και των κινήτρων των καταναλωτών να τηλεφορτώνουν τις εφαρμογές αυτές έχει πλήξει τον ανταγωνισμό τόσο στον τομέα των φυλλομετρητών ιστού κινητής τηλεφωνίας όσο και στον τομέα των υπηρεσιών γενικής διαδικτυακής αναζήτησης.

Συμφωνίες κατά του κατακερματισμού

Το Android είναι ένα σύστημα ανοικτής πηγής, υπό την έννοια ότι είναι ελεύθερη η χρήση και η ανάπτυξή του από οποιονδήποτε για τη δημιουργία τροποποιημένου λειτουργικού συστήματος κινητών επικοινωνιών (αποκαλούμενο «Android fork»). Ωστόσο, αν ένας κατασκευαστής επιθυμεί να προεγκαταστήσει εφαρμογές ιδιοκτησίας Google, όπως το Google Play Store και το Google Search, σε οποιαδήποτε από τις συσκευές του, η Google τον υποχρεώνει να υπογράψει «συμφωνία κατά του κατακερματισμού», η οποία τον δεσμεύει να μην πωλεί συσκευές που λειτουργούν με το σύστημα «Android fork».

Η συμπεριφορά της Google έχει άμεσο αντίκτυπο στους καταναλωτές, καθώς τους στερεί την πρόσβαση σε καινοτόμες έξυπνες κινητές συσκευές που βασίζονται σε εναλλακτικές εκδοχές, ενδεχομένως ανώτερες, του λειτουργικού συστήματος Android. Για παράδειγμα, η Επιτροπή διαθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Google, με τη συμπεριφορά της, εμπόδισε τους κατασκευαστές να πωλούν έξυπνες κινητές συσκευές που βασίζονται στο ανταγωνιστικό «Android fork», το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση του λειτουργικού της συστήματος Android. Με τον τρόπο αυτό, η Google στερεί τους ανταγωνιστές της από τη δυνατότητα να δημιουργούν εφαρμογές και υπηρεσίες, ιδίως υπηρεσίες γενικής αναζήτησης, που θα μπορούσαν να προεγκαθίστανται σε «Android fork».

Αποκλειστικότητα

Η Google παρείχε σημαντικά οικονομικά κίνητρα σε ορισμένους από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές έξυπνων κινητών τηλεφώνων και ταμπλετών, καθώς και σε παρόχους δικτύων κινητής τηλεφωνίας, υπό τον όρο ότι αυτοί θα προεγκαθιστούν αποκλειστικά το Google Search στις συσκευές τους.

Ως εκ τούτου, η Google περιορίζει τα κίνητρα των κατασκευαστών και των παρόχων δικτύων κινητής τηλεφωνίας να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές υπηρεσίες αναζήτησης στις συσκευές που θέτουν σε κυκλοφορία στην αγορά. Πράγματι, η Επιτροπή διαθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο όρος της αποκλειστικότητας επηρέασε το κατά πόσον ορισμένοι κατασκευαστές συσκευών και πάροχοι δικτύων κινητής τηλεφωνίας προεγκατέστησαν ή όχι ανταγωνιστικές υπηρεσίες αναζήτησης.

Ιστορικό

Η συγκεκριμένη έρευνα είναι χωριστή και ανεξάρτητη από την επίσημη έρευνα που διεξάγει επί του παρόντος η Επιτροπή στο πλαίσιο των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ για άλλες πτυχές της συμπεριφοράς της Google εντός του ΕΟΧ, όπως η ευνοϊκή μεταχείριση που επιφυλάσσει η Google σε άλλες δικές της εξειδικευμένες υπηρεσίες αναζήτησης όσον αφορά τα γενικά αποτελέσματα αναζήτησης, οι φόβοι για αντιγραφή διαδικτυακού περιεχομένου ανταγωνιστών («scraping»), η διαφημιστική αποκλειστικότητα και οι αδικαιολόγητοι περιορισμοί που επιβάλλει στους διαφημιστές.

Διαδικαστικό πλαίσιο

Το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, η οποία μπορεί να επηρεάσει το εμπόριο και να εμποδίσει ή να περιορίσει τον ανταγωνισμό. Ο τρόπος εφαρμογής της διάταξης αυτής ορίζεται στον αντιμονοπωλιακό κανονισμό (κανονισμός αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου), τον οποίο μπορεί να εφαρμόζει τόσο η Επιτροπή όσο και οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού των κρατών μελών της ΕΕ.

Σήμερα, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση για κίνηση διαδικασίας, στο πλαίσιο της έρευνας για το Android, και κατά της Alphabet Inc., μητρικής εταιρείας της Google, η οποία δημιουργήθηκε αφού είχε κινηθεί η διαδικασία κατά της Google. Η κοινοποίηση των αιτιάσεων που συνοψίζονται παραπάνω απευθύνεται τόσο στη Google όσο και στην Alphabet Inc.

Η κοινοποίηση αιτιάσεων αποτελεί επίσημο στάδιο των ερευνών της Επιτροπής για εικαζόμενες παραβιάσεις των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Η Επιτροπή ενημερώνει εγγράφως τα εμπλεκόμενα μέρη σχετικά με τις αιτιάσεις που διατυπώνονται εναντίον τους. Οι αποδέκτες έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν τα έγγραφα στον φάκελο έρευνας της Επιτροπής, να απαντήσουν εγγράφως και να ζητήσουν την πραγματοποίηση προφορικής ακρόασης για να παρουσιάσουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την υπόθεση ενώπιον εκπροσώπων της Επιτροπής και των εθνικών αρχών ανταγωνισμού. Η αποστολή κοινοποίησης αιτιάσεων δεν προδικάζει την έκβαση της έρευνας, δεδομένου ότι η Επιτροπή λαμβάνει οριστική απόφαση μόνο αφού τα μέρη έχουν ασκήσει τα δικαιώματα υπεράσπισής τους.

Δεν υφίσταται νόμιμη προθεσμία για την ολοκλήρωση των αντιμονοπωλιακών ερευνών της Επιτροπής σχετικά με αντιανταγωνιστική συμπεριφορά. Η διάρκεια της έρευνας για παράβαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η πολυπλοκότητα της υπόθεσης, ο βαθμός στον οποίο η οικεία επιχείρηση συνεργάζεται με την Επιτροπή και η άσκηση του δικαιώματος υπεράσπισης, αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν.

Google: Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με την Κομισιόν

Το Android έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός αξιόλογου - και το σημαντικότερο, βιώσιμου - οικοσυστήματος, βασισμένο σε λογισμικό ανοιχτού κώδικα και σε ανοιχτή καινοτομία. Προσβλέπουμε σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να αναδείξουμε πώς το Android υποστηρίζει τον ανταγωνισμό και δίνει επιλογές στους καταναλωτές, υπογραμμίζει μεταξύ άλλων στην απάντησή του ο Kent Walker, Senior Vice President & General Counsel της Google. 

Η δήλωση του κ. Walker έχει ως εξής:

«Ανακοινώσαμε το λειτουργικό σύστημα του Android το 2007. Το μοντέλο, με ένα δωρεάν και ανοιχτό λειτουργικό σύστημα που υποστηρίζεται από πολλούς συνεργάτες hardware, δεν έμοιαζε με κανένα προηγούμενο. Η πρώτη συσκευή δεν προμήνυε τη μελλοντική επιτυχία του Android. Περιγράφηκε σαν «ιδιόμορφο»... έχοντας «μία γοητευτική, ρετρό-προοδευτική εικόνα: σαν να βάζουμε ένα gadget από ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1970 σε ταινία του 2038». Αλλά εμείς (και οι χιλιάδες άλλες εταιρίες που δουλεύουν σε συσκευές Android και εφαρμογές) παραμείναμε προσηλωμένοι σε αυτό.

Από τότε, το Android έχει αναδειχθεί ως κινητήριος μοχλός καινοτομίας για το λογισμικό κινητών συσκευών και την τεχνολογία υλικών. Έχει δώσει τη δυνατότητα σε εκατοντάδες κατασκευαστές να δημιουργήσουν εξαιρετικά τηλέφωνα, tablet και άλλες συσκευές. Και έχει βοηθήσει προγραμματιστές από όλο το φάσμα να προσεγγίσουν εύκολα χρήστες στην παγκόσμια αγορά . Το αποτέλεσμα? Οι χρήστες απολαμβάνουν εξαιρετικές επιλογές εφαρμογών και συσκευών σε πιο εξαιρετικά χαμηλές τιμές - πιο χαμηλές τιμές από ποτέ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πραγματοποιήσει έρευνα σχετικά με το μοντέλο μας, και σήμερα δημοσίευσε μια δήλωση ενστάσεων, εγείροντας ερωτήσεις για την επίδρασή του στον ανταγωνισμό. Λαμβάνουμε αυτές τις ανησυχίες πολύ σοβαρά, όμως πιστεύουμε ότι το μοντέλο της εταιρείας μας κρατά το κόστος των κατασκευαστών χαμηλά και την προσαρμοστικότητα τους υψηλή, ενώ δίνει στους καταναλωτές έναν ξεχωριστό και άνευ προηγουμένου έλεγχο στις κινητές συσκευές τους.

Να πως σχεδιάσαμε το μοντέλο:

● Οι συμφωνίες με τους συνεργάτες μας είναι πλήρως σε εθελοντική βάση- οποιοσδήποτε μπορεί να χρησιμοποιήσει το Android χωρίς την Google. Δοκιμάστε το- μπορείτε να κατεβάσετε το ολοκληρωμένο λειτουργικό σύστημα δωρεάν, να το τροποποιήσετε όπως θέλετε, και να φτιάξετε ένα κινητό. Εταιρίες όπως η Amazon κάνουν ακριβώς αυτό.

● Οι κατασκευαστές που θέλουν να συμμετέχουν στο οικοσύστημα του Android, δεσμεύονται να δοκιμάσουν και να πιστοποιήσουν ότι οι συσκευές τους θα υποστηρίζουν τις εφαρμογές του Android. Χωρίς αυτή τη δέσμευση,, οι εφαρμογές δεν θα μπορούσαν να δουλέψουν από τη μια συσκευή Android στην άλλη. Φανταστείτε πόσο απογοητευτικό θα ήταν αν μια εφαρμογή που κατεβάσατε σε μια συσκευή Android δεν δούλευε σε άλλο κινητό από την ίδια κατασκευάστρια εταιρεία.

● Οποιοσδήποτε κατασκευαστής μπορεί να διαλέξει να φορτώσει τη σουίτα των εφαρμογών της Google στη συσκευή του και να προσθέσει επίσης ελεύθερα και άλλες εφαρμογές. Για παράδειγμα, τα κινητά τηλέφωνα σήμερα βγαίνουν με ένα μεγάλο αριθμό προ εγκατεστημένων εφαρμογών (από την Microsoft, το Facebook, την Amazon, το Google, τους παρόχους κινητής τηλεφωνίας, και άλλους).

● Το Android είναι δωρεάν για να χρησιμοποιηθεί από τους κατασκευαστές, απαιτείται όμως σημαντικό κόστος για να δημιουργηθεί, να βελτιωθεί, να διατηρηθεί ασφαλές και να προστατευθεί από άλλες πατέντες σουίτας. Εμείς παρέχουμε το Android δωρεάν και εξισορροπούμε τα κόστη μας μέσω εσόδων από τις Google εφαρμογές και υπηρεσίες μας που διανέμουμε μέσω Android.

● Και είναι απλό και εύκολο για τους χρήστες να προσωποποιήσουν τις συσκευές τους και να κατεβάσουν εφαρμογές από μόνοι τους, ακόμα και εφαρμογές που είναι σαφώς ανταγωνιστικές των δικών μας. Η δημοτικότητα εφαρμογών όπως Spotify, WhatsApp, Angry Birds, Instagram, Snapchat και πολλών άλλων δείχνει πόσο εύκολο είναι για τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν τις καινούργιες εφαρμογές που επιθυμούν. Πάνω από 50 δισεκατομμύρια εφαρμογές έχουν κατέβει σε σύστημα Android.

Ένας αριθμός ρυθμιστικών αρχών έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι χρήστες μπορούν εύκολα να κατεβάσουν και να χρησιμοποιήσουν ανταγωνιστικές εφαρμογές, όπως και να αλλάξουν την προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης στις κινητές συσκευές τους. Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο: σχεδιάσαμε το λειτουργικό μας για να προωθεί τις επιλογές των κατασκευαστών και των χρηστών. Και να δουλεύει με τον ίδιο τρόπο σε όλο τον κόσμο, περιλαμβάνοντας και την Ευρώπη, όπου υπάρχει μια ακμάζουσα αγορά και οικονομία των εφαρμογών.

Οι συμφωνίες με τους συνεργάτες μας έχουν βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός αξιόλογου, και το σημαντικότερο, βιώσιμου, οικοσυστήματος, βασισμένο σε λογισμικό ανοιχτού κώδικα και σε ανοιχτή καινοτομία. Προσβλέπουμε σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να αναδείξουμε πώς το Android υποστηρίζει τον ανταγωνισμό και δίνει επιλογές στους καταναλωτές.».