Οι επικίνδυνοι συμβιβασμοί Ντράγκι για το QE

Το σχηματισμό της πρότασης για την αγορά ομολόγων, με στόχο την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού, συζητούν ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, και το εκτελεστικό συμβούλιο της Τράπεζας, και μία από τις επιλογές, σύμφωνα με το Bloomberg, είναι να απομονωθούν οι κίνδυνοι ανά χώρα.

Αν και αυτή η επιλογή μπορεί να κερδίσει τη θετική άποψη ορισμένων εκ των αντιπάλων του Ντράγκι στη συνεδρίαση της ΕΚΤ στις 22 Ιανουαρίου, μπορεί επίσης να φέρει στο προσκήνιο την έλλειψη ενότητας στην ευρωζώνη.

«Η απουσία καταμερισμού του κινδύνου θα εκλαμβανόταν ως κακό σημάδι από την αγορά, σε ό,τι αφορά το πόσο ενιαία είναι η νομισματική πολιτική, και θα μπορούσε να είναι αυτοκαταστροφική», σχολιάζει ο οικονομολόγος της Nomura International, Nick Matthews. «Ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί απαραίτητος συμβιβασμός το να γίνει ο σχεδιασμός του QE πιο ελκυστικός για τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, και αυτό είναι προτιμότερο από το να πρέπει να περιοριστεί το μέγεθος του προγράμματος».

Οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι ο Ντράγκι θα ανακοινώσει την ποσοτική χαλάρωση στη συνέντευξη Τύπου που θα ακολουθήσει τη συνεδρίαση του Συμβουλίου, κι οι οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Bloomberg θεωρούν πως το πακέτο θα ανέλθει στα 550 δισ. ευρώ. Αυτό που δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα είναι το πόσο μακριά θα φτάσει ώστε να καθησυχάσει τους επικριτές, που υποστηρίζουν πως οι μη εκλεγμένοι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας μεταφέρουν το ρίσκο από τις πιο αδύναμες προς τις πιο ισχυρές χώρες.

Χθες σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Δουβλίνο, ήρθαν στην επιφάνεια νέες εντάσεις. Ο Ιρλανδός υπουργός Οικονομικών, Μάικλ Νούναν, δήλωσε πως θα ήταν αναποτελεσματικό οι εθνικές κεντρικές τράπεζες να αγοράζουν κρατικά ομόλογα. Απαντώντας, το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Μπενουά Κερέ, είπε πως «η συζήτηση αφορά στο πώς θα σχεδιαστεί (το πρόγραμμα) με τρόπο που να είναι αποτελεσματικός και να έχει λογική». «Εάν αυτή η συζήτηση αφορά το πώς να κατανεμηθεί καλύτερα το κρατικό ρίσκο στην Ευρώπη και το πώς να γίνει η κατανομή του κρατικού ρίσκου ένα βήμα προς ένα περιβάλλον όπου οι κυβερνήσεις οι ίδιες έχουν αποφασίσει να μην το πράξουν, τότε δεν είναι η σωστή».

Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ολλανδίας, Klaas Knot, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel πως «πρέπει να αποφύγουμε οι αποφάσεις να λαμβάνονται από την πίσω πόρτα της ΕΚΤ».

Στις 16 Ιανουαρίου η Spiegel ανέφερε πως τα τελευταία σχέδια για το QE προβλέπουν ότι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες θα αγοράζουν το χρέος της χώρας τους, ενώ δύο ημέρες αργότερα η Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung ανέφερε πως οι εθνικές κεντρικές τράπεζες θα είναι υπεύθυνες τουλάχιστον για το ήμισυ των όποιων απωλειών μπορεί να προκύψουν από την αγορά ομολόγων που εκδίδουν οι χώρες τους. Σημειώνεται πάντως πως κανένα από τα δύο δημοσιεύματα δεν επικαλούνταν συγκεκριμένη πηγή.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ άφησε χθες να εννοηθεί ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο στα σχέδια του Ντράγκι, λέγοντας πως μόνο αίτημά της είναι η όποια δράση αναλάβει αυτήν την εβδομάδα η ΕΚΤ να μην μειώνει την πίεση στις κυβερνήσεις να προχωρούν σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

«Πρέπει να αποτραπεί το ενδεχόμενο οι ενέργειες της ΕΚΤ να φανεί ότι κατά κάποιον τρόπο παραγκωνίζουν αυτά που πρέπει να γίνουν στον τομέα της δημοσιονομικής πολιτικής και της ανταγωνιστικότητας», δήλωσε σε εκδήλωση του Γερμανικού Χρηματιστηρίου.

Το QE υποτίθεται ότι θα τονώσει τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη, ωθώντας τους επενδυτές να τοποθετηθούν σε τίτλους υψηλότερου ρίσκου, αποδυναμώνοντας έτσι το ευρώ.

«Αν οι επενδυτές αντιληφθούν πως το ευρωσύστημα δεν είναι πρόθυμο να επωμιστεί το πιστωτικό ρίσκο στον συνολικό ισολογισμό του, οι όποιες θετικές επιδράσεις θα επισκιαστούν από τα αυξανόμενα ρίσκα από αλλαγή της ονομαστικής αξίας», σύμφωνα με τον Elwin de Groot της Rabobank.

Η αυξημένη πιθανότητα ενός προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης ήταν μέχρι τώρα αρκετή από μόνη της για να «κάνει τη διαφορά», από τότε που η πτώση των τιμών του πετρελαίου έριξε τον ρυθμό ανάπτυξης του πληθωρισμού της ευρωζώνης υπό το μηδέν.

Οι περιορισμοί στο QE θα βοηθούσαν στην αντιμετώπιση των νομικών ανησυχιών, καθώς η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει στην ΕΚΤ να χρηματοδοτεί κυβερνήσεις.

«Η Συνθήκη δεν έχει γραφτεί με τρόπο ώστε να επιτρέπεται η αμοιβαιοποίηση του χρέους, και η ΕΚΤ θα μπορούσε πολύ γρήγορα να μπει στην γκρίζα ζώνη», σχολίασε ο Anatoli Annenkov της Societe Generale. «Αν και η εφαρμογή του QE σε εθνικό επίπεδο δίνει λάθος σημάδια σε ό,τι αφορά την ενιαία νομισματική πολιτική, το πλεονέκτημα είναι ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα μπορεί να είναι μεγαλύτερο».

Ο διαχωρισμός των πιθανών απωλειών μπορεί παράλληλα να κατευνάσει της ανησυχίες της Μέρκελ ότι το QE αποδυναμώνει την ανάγκη οι κυβερνήσεις να καταστίσουν πιο ανταγωνιστικές τις οικονομίες τους.

«Θα αύξανες τα κίνητρα ώστε οι κυβερνήσεις να προχωρήσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», σύμφωνα με τον Juergen Michels της BayernLB. «Θα έκανες επίσης μεγαλύτερα τα εμπόδια για μια κρατική χρεοκοπία, δεδομένου ότι είναι ευθύνη της κάθε κυβέρνησης να διατηρεί τα κεφάλαια των κεντρικών τραπεζών σε επαρκή επίπεδα».

Πάντως, η διαμάχη αναφορικά με τον καταμερισμό του ρίσκου πιθανότατα θα συνεχιστεί μέχρι τη συνεδρίαση της 22ας Ιανουαρίου, αφού δεν υπάρχει κάποια τελειωμένη συμφωνία, ούτε και ομοθυμία για την ανάληψη του ρίσκου στους ισολογισμούς των εθνικών κεντρικών τραπεζών.