Η ανοδική πορεία του ευρώ έναντι του δολαρίου κατά τους τελευταίους μήνες αναλύεται στο μηνιαίο δελτίο της Εθνικής Τράπεζας. Kατά το δεύτερο τρίμηνο του 2002 το ευρώ ανατιμήθηκε κατά 12,5% έναντι του δολαρίου – εξέλιξη η οποία οδήγησε αναπόφευκτα σε προβληματισμούς όσον αφορά το γιατί συνέβη η ανατίμηση και το κατά πόσο είναι αναστρέψιμη.

Στο μηνιαίο δελτίο της Εθνικής Τράπεζας, που κυκλοφόρησε για το μήνα Ιουνίο - Ιουλίο και εκδίδεται στην αγγλική γλώσσα, ενημερώνονται οι επενδυτές αναφορικά με τις εξελίξεις των μακροοικονομικών μεγεθών και των χρηματοοικονομικών αγορών της ευρωζώνης, καθώς και με τη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (EKΤ).

Ειδικότερα, στο δελτίο διερευνάται σε βάθος η ερώτηση: Γιατί, ενώ οι προοπτικές ανάπτυξης των ΗΠΑ εξακολουθούν να υπερτερούν σε σχέση με τις χώρες της ευρωζώνης – γεγονός το οποίο κατά την περίοδο 1999-2001 είχε συνδεθεί στενά με την ανατίμηση του δολαρίου – το δολάριο τώρα υποτιμάται έντονα;

Η ανάλυσή μας δείχνει, όπως αναφέρεται στο δελτίο, ότι στην παρούσα φάση, πέρα από τις συγκριτικές εξελίξεις των πραγματικών μεγεθών στις δύο οικονομίες, λειτουργεί ακόμα ένας άλλος προσδιοριστικός παράγων: Κλειδί για την ισοτιμία του ευρώ αποτελούν οι προσδοκίες των αγορών όσον αφορά τη συγκριτική πορεία των αμερικανικών χρηματιστηρίων σε σχέση με τα ευρωπαϊκά.

Όπως έχει εκτιμηθεί σε προηγούμενο δελτίο (Μάρτιος 2002), η μακροχρόνια ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου είναι 1,09 και ως εκ τούτου, προβλεπόταν μια σταδιακή σύγκλιση προς αυτή την ισοτιμία.

Όμως, οι αποκαλύψεις για χρήση πρακτικών της ”δημιουργικής λογιστικής” αποτέλεσαν έναυσμα για την έντονη διορθωτική κίνηση του ευρώ προς το μακροχρόνιο επίπεδό του, όπως αυτό προσδιορίζεται από την πραγματική οικονομία.

Η έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τα κέρδη των επιχειρήσεων απορρέει από τη χρήση λογιστικών τεχνασμάτων και στρατηγικών, όπως η χρήση συμφωνιών ανταλλαγής (swaps) για την μετακύλιση εκτός ισολογισμού μέρους του κόστους ή για τον επαναπροσδιορισμό του ως επενδυτικής δαπάνης (η απόσβεση της οποίας μπορεί να κατανεμηθεί σε περισσότερες χρήσεις).

Αυτό το επενδυτικό κλίμα οδηγεί σε κεφαλαιακές εκροές από τις ΗΠΑ, παρά τις προσδοκίες για δυνατή ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας το 2002. Σημειώνεται ότι κατά την περίοδο 1998-2000 οι καθαρές εισροές που κατευθύνονταν στην αγορά χρεογράφων ήταν κρίσιμες, καθώς κάλυπταν πάνω από το 100% του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο ανερχόταν στο 4,3 % του ΑΕΠ το 2001 (ενώ για το 2002 προβλέπεται να φθάσει στο 5%).

Καίριο πάντως παραμένει το ερώτημα: Ποιος είναι ο μηχανισμός ενσωμάτωσης των παραπάνω αποκαλύψεων στην ισοτιμία και ως εκ τούτου ποια θα είναι η μελλοντική πορεία της ισοτιμίας ευρώ-δολαρίου;

Η απάντηση μας, τονίζεται στην έκθεση, βασίζεται σε δύο αποτελέσματα. Το πρώτο συμπέρασμα – όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα ελέγχων ”αιτιότητας” - είναι ότι το δολάριο αντιδρά σε προσδοκίες για την μελλοντική πορεία του αμερικανικού χρηματιστηρίου έναντι των ευρωπαϊκών.

Για την εκτίμηση των προσδοκιών αυτών, χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από τις αγορές δικαιωμάτων προαίρεσης (options) για τα χρηματιστήρια. Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης επιβεβαιώνουν ότι η αγορά περίμενε από τον Ιανουάριο σχετική πτώση του αμερικανικού χρηματιστηρίου έναντι των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων.

Συνεπώς, οι σχετικές προσδοκίες στα χρηματιστήρια των δύο οικονομιών ήδη από τα τέλη Ιανουαρίου σηματοδοτούσαν την ανατίμηση του ευρώ που επακολούθησε κατά τους τελευταίους μήνες.

Ωστόσο, από τα τέλη Ιουνίου οι αγορές αξιολογούν ότι οι μελλοντικές συνθήκες στα δύο χρηματιστήρια είναι περίπου ίδιες. Συνεπώς, για τους επόμενους τρεις μήνες αναμένεται να υπάρξει προσωρινή ανακοπή της ανοδικής πορείας του ευρώ προς το επίπεδο μακροχρόνιας ισορροπίας του και η ισοτιμία του έναντι του δολαρίου να σταθεροποιηθεί κοντά στην μονάδα.

Περαιτέρω, στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονισθεί ότι αν η αβεβαιότητα για την κερδοφορία των αμερικανικών επιχειρήσεων επιστρέψει σε κανονικά επίπεδα – καθώς σήμερα είναι σε επίπεδα υψηλότερα ακόμα και από το επίπεδο αμέσως μετά την 11 Σεπτεμβρίου 2001 - ενδέχεται να υπάρξει ακόμα και μικρή υποχώρηση του ευρώ για σύντομο χρονικό διάστημα.

Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις θα είναι διορθωτικές και δεν προβλέπεται να επηρεάσουν την μακροχρόνια ανοδική τάση του ευρώ.