Στη ριζοσπαστική λύση της… δημιουργίας χρήματος φαίνεται πως έχει καταφύγει η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας προκειμένου να στηρίξει το τραπεζικό σύστημα της χώρας, που υποφέρει, συν τοις άλλοις, και από ασταμάτητη φυγή καταθέσεων.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εφημερίδας "Independent" της Ιρλανδίας, (μέλους του γκρουπ που εκδίδει και την ομώνυμη της Βρετανίας), τα οποία επιβεβαιώνονται σχεδόν στο σύνολό τους, παρότι υποβαθμίζονται ως προς τη σημασία, η Ιρλανδία έχει καταφύγει σε μία λύση που θεωρητικά είναι ανεπίτρεπτη στις χώρες της ευρωζώνης, οι οποίες έχουν παραχωρήσει την εκχώρηση αυτού του δικαιώματος στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η Ιρλανδία, όμως, βρήκε διέξοδο σε ένα παραθυράκι, στη διαδικασία που επισήμως φέρει τον τίτλο "έκτακτη συνεισφορά ρευστότητας" (Emergency Financial Assistance ή ELA) και επιτρέπει στις εθνικές κεντρικές τράπεζες να παρέχουν δάνεια στον ιδιωτικό τραπεζικό τομέα σε έκτακτες καταστάσεις.

H πρακτική των ELA έχει εφαρμοστεί σε αρκετές χώρες κατά περιόδους, για την προστασία του τραπεζικού τους συστήματος, αλλά με περιορισμένα ποσά, ειδικά σε σχέση με το μέγεθος του ΑΕΠ τους και των στοιχείων ενεργητικού των κεντρικών τραπεζών τους.

Σε κάθε περίπτωση, η χρηματοδότηση τραπεζών μέσω προγραμμάτων ELA είναι μια ιδιαίτερα σκοτεινή διαδικασία, υπό την έννοια ότι δημοσιοποιείται με μεγάλη καθυστέρηση και κυρίως διότι δεν δημοσιοποιούνται στοιχεία: α) για την προέλευση της χρηματοδότησης που λαμβάνουν οι τράπεζες, β) για τους όρους αυτού του δανεισμού όσον αφορά στο επιτόκιο και γ) σχετικά με το ποια είναι τα ενέχυρα που δίνουν οι τράπεζες που λαμβάνουν αυτήν τη χρηματοδότηση.

Η μεγάλη διαφορά στην Ιρλανδία είναι το μέγεθος των ποσών που έχουν διατεθεί στις τράπεζες και το γεγονός πως βεβαιωμένα τα χρήματα αυτά δεν προέρχονται από δανεισμό της κεντρικής τράπεζάς της από την EKT.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση διασταυρωμένες πληροφορίες αναφέρουν ότι η χρηματοδότηση τραπεζών από την κεντρική τράπεζα της χώρας ανέρχεται πλέον σε περίπου 50 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει περίπου το… 30% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της χώρας και το 25% των συνολικών στοιχείων ενεργητικού της κεντρικής της τράπεζας.

Μάλιστα, η απάντηση εκπροσώπου της Eυρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς τους δημοσιογράφους της ιρλανδικής "Independent" ότι η ΕΚΤ δεν έχει δανείσει την κεντρική τράπεζα της χώρας ώστε αυτή να δανείσει τα τραπεζικά ιδρύματα και πως παρ' όλα αυτά έχει γνώση της πρακτικής οδηγεί αναλυτές στο συμπέρασμα (με δεδομένο το μέγεθος του ποσού) ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας δημιουργεί ηλεκτρονικές καταθέσεις overnight, που εν συνεχεία χρησιμοποιούνται ως αποθεματικές καταθέσεις των τραπεζών.

Κι αυτό γιατί θα ήταν δύσκολο το ποσό αυτό να έχει προέλθει από ρευστοποίηση στοιχείων του ενεργητικού της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας.

Έτσι έχουμε δημιουργία χρήματος πέρα από την κλασική μέθοδο της εκτύπωσης χαρτονομισμάτων ή τη χύτευση νομισμάτων, όπως αναφέρει η Citigroup σε εκτενή έκθεσή της για τα προγράμματα ELA αλλά και για την επικίνδυνη περίπτωση της Ιρλανδίας. 

To άλλο σκέλος που απασχολεί τους αναλυτές είναι η ποιότητα των ενεχύρων που μπορεί να δίνουν οι ιρλανδικές τράπεζες, καθώς είναι προφανές ότι πρόκειται για ενέχυρα που δεν τα δέχεται (ούτε με τις υποβαθμισμένες απαιτήσεις που πλέον έχει) η Ευρωπαϊκή Τράπεζα, ενώ θεωρείται ότι το συγκεκριμένο ELA είναι η έσχατη λύση για την επιβίωση των ιρλανδικών τραπεζών και προφανώς δεν μπορεί να συνεχιστεί επ' αόριστον γιατί θα προκαλέσει αντιδράσεις από άλλες χώρες, οι οποίες θα μπορούσαν να κάνουν το ίδιο για τις δικές τους τράπεζες!

Άλλο δημοσίευμα του "Irish Independent" επικαλείται τα στοιχεία Δεκεμβρίου της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας, τα οποία δείχνουν πως "ενώ μειώθηκε το ποσό που οι ιρλανδικές τράπεζες δανείστηκαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατά 4,4 δισ. ευρώ, στα 132 δισ. ευρώ, τον τελευταίο μήνα του 2010, παράλληλα αυξήθηκε αυτό που δανείστηκαν από την Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας κατά 6,4 δισ. ευρώ, στα 51 δισ. ευρώ". Αυτό φέρεται πως είναι και το ύψος των χρημάτων που έχει τυπώσει η κεντρική τράπεζα της χώρας.

Το δημοσίευμα συνεχίζει: "Με την ΕΚΤ να επιβεβαιώνει ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας δημιουργεί αυτά τα κεφάλαια, τα οποία δεν δανείζεται από την ΕΚΤ, αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας ουσιαστικά τυπώνει χρήμα» προκειμένου να αντιμετωπίσει το κύμα φυγής καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημά της".

Αυτή η τυπικά νόμιμη διαδικασία, πάντως, έχει προκαλέσει αρκετά αρνητικά σχόλια στην blogοσφαιρα και ο Mike "Mish" Shedlock, σύμβουλος επενδύσεων της Sitka Pacific Capital και με ιδιαίτερη επιρροή στην Ιρλανδία, κάνει λόγο για εκτύπωση… πλαστού χρήματος.

Το μείζον ερώτημα είναι η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία, σημειωτέον, διατυμπανίζει τον τελευταίο καιρό -διά στόματος του επικεφαλής της Jean-Claude Trichet- ότι δεν μπορεί να σηκώνει μόνη της το βάρος της στήριξης των κρατικών ομολόγων των υπερχρεωμένων χωρών.

Πώς γίνεται, όμως, νομότυπη αυτή η δημιουργία χρήματος και η στήριξη τραπεζικών ιδρυμάτων χωρίς ανάμιξη της ΕΚΤ και του ευρωσυστήματος;

Το blog των "F.T." Alphaville δίνει ορισμένες διευκρινιστικές λεπτομέρειες. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 123 της Συνθήκης της Λισαβόνας και με άλλες ρυθμίσεις, η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας, όπως και η κεντρική τράπεζα κάθε μέλους της ευρωζώνης, έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί μηχανισμούς παροχής ρευστότητας, τους ELA, αρκεί να μην αγοράζει απευθείας ομόλογα από την κυβέρνηση ή από κρατικές οντότητες. Στα πιστωτικά ιδρύματα που δικαιούνται τέτοια στήριξη δύνανται να περιληφθούν ακόμη και εκείνα που ελέγχονται από το Δημόσιο.

Εκπρόσωπος της ΕΚΤ δεν διέψευσε προ ημερών το δημοσίευμα της "Independent" και δήλωσε ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας δανείζει στις τράπεζες και δεν δανείζεται ρευστό από την ΕΚΤ για να χρηματοδοτήσει τις κινήσεις αυτές.

Ο εκπρόσωπος της ΕΚΤ δήλωσε ευθαρσώς ότι η ιρλανδική τράπεζα έχει δικαίωμα να δημιουργεί ρευστότητα χωρίς ανάμιξη της ΕΚΤ και εκτός του ευρωσυστήματος, εάν το κρίνει απαραίτητο.

Αρκεί να έχει προηγουμένως ενημερώσει την ΕΚΤ.

Όπως αναφέραμε, στην περίπτωση της Ιρλανδίας το θέμα έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις λόγω του μεγέθους του ποσού, σε σχέση με τα κεφάλαια της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας, που είναι περίπου 1,2 δισ. ευρώ, δηλαδή… 40 φορές μικρότερα από το ποσό του δανεισμού της προς τις ιρλανδικές τράπεζες.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι με βάση τη χαμηλή ποιότητα των ενεχύρων που πρέπει να έχουν δώσει οι τράπεζες στην κεντρική τράπεζα της χώρας, είναι εύλογο ότι θα πρέπει να υπάρχει και κάποια κρατική εγγύηση γι' αυτά τα δάνεια από το ιρλανδικό δημόσιο, το οποίο όμως, με τη σειρά του, έχει πολύ σημαντικά προβλήματα γι' αυτό και υποχρεώθηκε να λάβει βοήθεια από το ΔΝΤ και την Ευρώπη.

Κατά συνέπεια -όπως επισημαίνεται και στη σχετική έκθεση της Citigroup-, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο τα δάνεια αυτά να κληθεί να τα πληρώσει η ευρωζώνη μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.