Ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Standard & Poor's Ratings Services προχώρησε, όπως είχε προειδοποιήσει πέντε ημέρες πριν, σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας, ανοίγοντας τον «Ασκό του Αιόλου» για τις ανάγκες χρηματοδότησης των πιο αδύναμων μελών της ευρωζώνης.

Η Standard & Poor’s έχει προειδοποιήσει επίσης την Πορτογαλία την Τρίτη ότι κινδυνεύει με πιθανή υποβάθμιση, εξαιτίας της δεινής δημοσιονομικής της θέσης. Την Δευτέρα είχε ειδοποιηθεί και η Ισπανία από τον οίκο για ενδεχόμενη υποβάθμιση, ενώ στην Ιρλανδία το «ειδοποιητήριο» είχε φθάσει την Παρασκευή, όπως και στην Ελλάδα.

Οι παραπάνω αυτές χώρες της ευρωζώνης, δεν είναι τα μόνα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα οποία έχει γίνει προειδοποίηση για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας, εξαιτίας της επιδείνωσης της οικονομικής τους κατάστασης. Στις 22 Δεκεμβρίου, η Fitch Ratings μείωσε την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Λιθουανίας σε ΒΒΒ από «A-».

Οι υποβαθμίσεις μεταφράζονται σε υψηλότερο κόστος δανεισμού και μπορεί να έχουν πολύ μεγαλύτερη επίπτωση, εάν μια κυβέρνηση επιτρέψει την διόγκωση των ελλειμμάτων σε μια προσπάθεια να αυξήσει τις δαπάνες για να βοηθήσει την οικονομία να εξέλθει από την ύφεση.
Αυτός είναι και ο λόγος που η Τσεχία και η Πολωνία επίσης ανησυχούν, ειδικά καθώς απειλούνται οι ελπίδες τους να ενταχθούν στο ευρώ το 2012-2013 εξαιτίας πολύ υψηλών ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς τους.

Σημειώνεται ότι τις όλες ανησυχίες «φούντωσε» σε βαθμό μεγάλης επικινδυνότητας την περασμένη εβδομάδα η γερμανική κυβέρνηση, που παραδοσιακά θεωρείται ένας από τους πλέον αξιόπιστους δανειολήπτες στον πλανήτη, αλλά η οποία απέτυχε να πωλήσει 10ετή ομόλογα ύψους 6 δισ. ευρώ στους επενδυτές την περασμένη εβδομάδα.

Η δήλωση του Miroslav Kalousek, υπουργού Οικονομικών της Τσεχίας, που έχει την προεδρία της Ε.Ε. στο τρέχον εξάμηνο, στους FT τότε, είναι ενδεικτική: «Συχνά πετάγομαι από τον ύπνο μου την νύχτα, εξαιτίας του ίδιου πάντα εφιάλτη: πώς θα επαναχρηματοδοτηθεί το χρέος της χώρας;»

Οι τιμές των ομολόγων της Ιταλίας, που αποτελεί επίσης "περιφερειακή" οικονομία της ευρωζώνης, έχουν υποστεί πλήγμα. Η S&P πάντως επαναβεβαίωσε τις αξιολογήσεις της για την χώρα μέσα στην εβδομάδα, παρά το ογκώδες χρέος, χάρη στον τραπεζικό και στεγαστικό κλάδο της Ιταλίας, που θεωρούνται σταθερότεροι σε σχέση με άλλες χώρες.

Εξαιτίας της ελληνικής υποβάθμισης, το κόστος ασφάλισης κατά των ζημιών στα ευρωπαϊκά ομόλογα, εκτινάχθηκε στα ύψη μετά την υποβάθμιση της Ελλάδας. Τα credit-default swaps του ελληνικού ομολόγου αυξήθηκαν 18 μονάδες βάσης στις 250 μονάδες μετά την ανακοίνωση της S&P, σύμφωνα με στοιχεία της CMA Datavision που μεταδίδει το πρακτορείο Βloomberg.

Τα credit-default swaps της Ελλάδας έχουν αυξηθεί κατά 168 μονάδες βάσης από τον Σεπτέμβριο, της Ιρλανδίας έχουν επταπλασιαστεί στις 217 μονάδες, της Ισπανίας έχουν αυξηθεί 72 μονάδες βάσης στις 123,5 και της Πορτογαλίας 81 μονάδες βάσης στις 121 μονάδες.

Σύμφωνα με το αμερικανικό πρακτορείο Βloomberg, ευθύνη της επιδείνωσης της οικονομίας της ευρωζώνης φέρει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που δεν έχει μειώσει τα επιτόκια τόσο γρήγορα, όσο οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Η ΕΚΤ συνεδριάζει σήμερα για να καθορίσει το κόστος δανεισμού της ευρωζώνης και πιθανόν να προχωρήσει σε μείωση του επιτοκίου του ευρώ στο 2% από 2,5%, σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg.

Παρά την έντονη αναταραχή στις αγορές ομολόγων, μακροχρόνια και σε θεμελιώδη βάση, οι διεθνείς οίκοι εκτιμούν ότι οι πιθανότητες αδυναμίας αποπληρωμής εθνικού χρέους, μέχρι στιγμής είναι λίγες. Σύμφωνα με μελέτη της Merrill Lynch πάνω στα πιστωτικά παράγωγα, υπάρχει πιθανότητα 18% να κηρύξει η Ελλάδα στάση πληρωμών μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια και πιθανότητα 15% για την Ιρλανδία και 14% για την Ιταλία. Συγκριτικά, οι πιθανότητες χρεοστασίου της Γερμανίας είναι 4% και για την Βρετανία μια στις δέκα.

Ο Tolu Alamutu, credit analyst της ML δηλώνει ότι οι πιθανότητες στάσης πληρωμών μέλους της ευρωζώνης, είναι λίγες. Η ύπαρξη του ευρώ απομακρύνει αισθητά την πιθανότητα κατάρρευσης και επιπλέον, εάν υπήρχε απειλή αδυναμίας αποπληρωμής εθνικού χρέους, τα άλλα μέλη της ευρωζώνης θα είχαν φροντίσει εγκαίρως να βοηθήσουν, για να προστατεύσουν το σύνολο της περιφέρειας.

Αμεσο κίνδυνο να διαβλέπουν ούτε οι «FT», καθώς οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν χαμηλές. Αλλά οι χώρες που έχουν να χρηματοδοτήσουν μεγάλο χρέος φέτος, ίσως τελικά συναντήσουν πρόβλημα. Και η Ε.Ε. θα πρέπει να έχει αποφασίσει για το τι θα κάνει.

Μια δημοσιονομική κρίση θα είναι μεταδοτική, και θα εξαπλωθεί και σε άλλες ευάλωτες χώρες. Στον αντίποδα, μια διάσωση, θα δημιουργήσει κακό ηθικό προηγούμενο: εάν οι χώρες με μικρό χρέος καλύπτουν τις χώρες με υψηλό χρέος, τότε δεν χρειάζεται κάποιος να είναι συνεπής. Η νομισματική ενοποίηση, σημειώνουν οι “FT”, είναι ευάλωτη στην τρέχουσα κρίση, γιατί δεν έχει δημοσιονομική ισχύ. Και αυτό ίσως πρέπει να αλλάξει.