Μητσοτάκης: Να σταματήσει το τεράστιο πείραμα με τους εγκεφάλους των παιδιών

«Ο εθισμός των παιδιών και των εφήβων στο Διαδίκτυο είναι ένα πρόβλημα που όλοι το βλέπουμε μπροστά μας, αλλά μέχρι τώρα αδυνατούσαμε να το αντιμετωπίσουμε», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την τοποθέτησή του στην παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο. Ο πρωθυπουργός μίλησε για «σκοτεινή πλευρά της τεχνολογίας» και εκτίμησε πως «η καθολική απαγόρευση των social media δεν θα είναι αποτελεσματική».

Οι γονείς, όπως είπε, «έχουν ένα πολύ μεγάλο ευθύνης να θέσουν τα όρια στα παιδιά τους», ενώ και οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν τους αλγόριθμους έτσι σχεδιασμένους «ώστε να μεγιστοποιούμε το χρόνο που απασχολούμαστε στο κινητό. Μπαίνεις μέσα σε μία εξάρτησης. Οι όποιες παρεμβάσεις γίνουν σε αυτές τις ηλικίες θα έχουν επιπτώσεις στην υγεία των εφήβων όταν μεγαλώσουν», σημείωσε.

Η κυβερνητική στρατηγική, τόνισε ο πρωθυπουργός, «θα εκδηλωθεί σε διάφορα βήματα. Το πρώτο που κάνουμε είναι με την εφαρμογή parco.gov.gr να ενημερώσουμε γονείς και παιδιά για τις υφιστάμενες εφαρμογές ελέγχου στα κινητά. Το δεύτερο βήμα, το Kids Wallet ευελπιστώ να τύχει ευρύτερης ευρωπαϊκής αποδοχής. Ο γονιός θα μπορεί να ελέγχει σε ποιες πλατφόρμες μπαίνει το παιδί του και για πόσο χρόνο. Πολύ μεγάλη πρόκληση της επόμενης μέρας είναι το τρίτο βήμα, το πώς θα πιέσουμε τις πλατφόρμες να σχεδιάζουν τις εφαρμογές λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία των χρηστών».

Ο κ. Μητσοτάκης υποστήριξε πως «υπάρχει ρόλος για την Ελλάδα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και για να προτάξουμε τεχνολογικές λύσεις και να δούμε τα κανονιστικά ζητήματα που θα αφορούν και τα δικαιώματα και την νομολογία. Η Ευρώπη θα παίξει ένα μεγαλύτερο κανονιστικό ρόλο όταν πιέσει τις πλατφόρμες για μεγαλύτερες παρεμβάσεις. Ενδεχομένως οι ΗΠΑ να πηγαίνουν σε μια πολιτική που η τεχνητή νοημοσύνη θα μπαίνει σε απορρύθμιση και όχι σε ρύθμιση. Η Ευρώπη θα πρέπει να παίξει άμυνα, να προσδιορίσει ένα πλαίσιο δικαιωμάτων, θετικό στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης».

Ο πρωθυπουργός επισήμανε την ανάγκη «ο ψηφιακός κόσμος να μην είναι το υποκατάστατο των πραγματικών εμπειριών» και μίλησε για «μια μεγάλη ευκαιρία να παίξουμε έναν ευρύτερο ρόλο, πέραν των ορίων της πατρίδας μας, σε ευρωπαϊκό ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο».

Όπως είπε, «αυτή τη στιγμή διεξάγεται ένα τεράστιο πείραμα με τους εγκεφάλους των παιδιών και των εφήβων μας. Αυτό πρέπει να σταματήσει και θέλω η Ελλάδα να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο».

Συνοψίζοντας, ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε: «Επιλέξαμε να κάνουμε αυτή την εκδήλωση τώρα γιατί θέλω να είναι ένα αντικείμενο συζήτησης στα πρωτοχρονιάτικα τραπέζια. Γονείς, μπείτε και βάλετε τα απαραίτητα control που σήμερα μπορείτε να το κάνετε. Παιδιά, δεν βάζουμε καθολικούς περιορισμούς, αλλά δείτε το ως μια διαδικασία που σας κάνει χαρούμενους, χωρίς να ξοδεύετε χρόνο σε άχρηστες συνήθειες. Προς εταιρείες - πλατφόρμες, αναλάβετε τις ευθύνες σας. Έχετε βγάλει πάρα πολλά λεφτά από αυτό που κάνετε, όπως μην το κάνετε στους εφήβους όταν γνωρίζετε ότι είναι επικίνδυνο για την ψυχική τους υγεία».

Η Εθνική Στρατηγική προστασίας των Ανηλίκων

Η Εθνική Στρατηγική Προστασίας των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο έχει ως κύριο στόχο να βοηθήσει τους γονείς και τους ανήλικους στην υπεύθυνη, λελογισμένη χρήση, προστατεύοντας τους νέους από βλαβερό περιεχόμενο και κακές ή εθιστικές πρακτικές, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνική ωρίμανση, την απόκτηση γνώσεων και την ψυχική υγεία τους. Δεν αποσκοπεί στην απαγόρευση της πρόσβασης παιδιών και εφήβων στο διαδίκτυο, ούτε στη στέρηση των πληροφοριών, θετικών ερεθισμάτων και ευκαιριών που αυτό προσφέρει.

Η Εθνική Στρατηγική θα ξετυλιχτεί σε τρεις αλληλένδετους άξονες: την ενημέρωση γονέων και παιδιών, την ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων που θα είναι διαθέσιμα στους γονείς για την καλύτερη διαχείριση της πρόσβασης σε εφαρμογές και τέλος την υιοθέτηση ρυθμιστικών μέτρων σε εθνικό επίπεδο, με παράλληλη ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση κενών που υπάρχουν στην υφιστάμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Αυτό το πλέγμα ενεργειών θα λειτουργήσει συνδυαστικά με άλλες, συμπληρωματικές πρωτοβουλίες, όπως η απαγόρευση της χρήσης κινητού τηλεφώνου από μαθητές στα σχολεία και η εφαρμογή SAFE.YOUth.

Σε κάθε περίπτωση, η Εθνική Στρατηγική εδράζεται στην αρχή ότι η υπεύθυνη χρήση δεν συνιστά μη χρήση ούτε ισοδυναμεί με απαγόρευση. Αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στον ρόλο τόσο των γονέων και κηδεμόνων όσο και των παιδιών, καθώς η αντιμετώπιση του εθισμού των ανηλίκων στο διαδίκτυο δεν αντιμετωπίζεται μόνο με τεχνικές ή ρυθμιστικές παρεμβάσεις, αλλά προϋποθέτει τη συνεργασία γονέων και παιδιών ώστε να υπάρξει απτό αποτέλεσμα.

*Οι τρεις άξονες*

Στον πρώτο άξονα περιλαμβάνεται η ιστοσελίδα *parco.gov.gr*, η οποία είναι ενεργή από σήμερα και θα παρέχει εύληπτες οδηγίες στους γονείς ώστε να αξιοποιούν εργαλεία γονικού ελέγχου που είναι προεγκατεστημένα στις περισσότερες συσκευές. Προβλέπεται επίσης ενημερωτική εκστρατεία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 για τους κινδύνους που ενέχει η υπερβολική χρήση του διαδικτύου, για δικαιώματα των χρηστών και για τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι γονείς.

Τέλος, για την καλύτερη ευαισθητοποίηση των παιδιών, θα καθιερωθεί «Μέρα Ψηφιακής Πλοήγησης» στα σχολεία, με ποικίλες δραστηριότητες και διαφορετικά σημεία έμφασης κάθε φορά.

Ο δεύτερος άξονας αφορά εργαλεία που προσφέρονται στους γονείς, με κυριότερο την εφαρμογή *Kids Wallet*, η οποία θα είναι διαθέσιμη για εγκατάσταση τον Απρίλιο του 2025. Αυτό το «ψηφιακό πορτοφόλι» των παιδιών θα συνδέεται με το Gov.gr Wallet του γονέα και θα είναι μία πολυδιάστατη δικλίδα ασφαλείας, όπου θα διατίθενται με απλό τρόπο, χωρίς σύνθετες διαδικασίες διάφοροι γονικοί έλεγχοι:
- Η εφαρμογή θα επιτρέπει την αυτόματη πιστοποίηση της ηλικίας ενός παιδιού από online υπηρεσίες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αντλώντας με ασφάλεια πληροφορίες από αποθηκευμένα έγγραφα ταυτοποίησης
- Θα δίνει στους γονείς τη δυνατότητα να εγκρίνουν τη χρήση εφαρμογών, αλλά και να συγκατατίθενται στη χρήση τους μόνο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Παραδείγματος χάρη, θα μπορούν να εμποδίσουν τη σύνδεση κατά τις ώρες του ύπνου, του φαγητού ή του σχολείου

Τα παιδιά δεν θα μπορούν να απεγκαταστήσουν την εφαρμογή από τη συσκευή τους χωρίς τη συγκατάθεση του γονέα ή κηδεμόνα. Επιπλέον, το Kids Wallet θα λειτουργεί ως ψηφιακός «χαρτοφύλακας», όπου πέραν των στοιχείων ταυτότητας για την επιβεβαίωση της ηλικίας θα μπορούν να αποθηκευτούν κάρτες υγείας, πληροφορίες για συμμετοχή σε δραστηριότητες και άλλα έγγραφα.

Ο τρίτος άξονας αφορά στις ρυθμιστικές κινήσεις της κυβέρνησης. Περιέχει δύο βασικές πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο, οι οποίες αναμένεται να υλοποιηθούν το τρίτο τρίμηνο του 2025:

- Την καθιέρωση Ηλικίας Ψηφιακής Ενηλικίωσης στα 15 έτη. Αυτό σημαίνει ότι θα δοθεί η δυνατότητα σε γονείς ή κηδεμόνες, με τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων που θα ενεργοποιήσει η κυβέρνηση, να ρυθμίζουν τη χρήση των υπηρεσιών του διαδικτύου και ιδίως των κοινωνικών δικτύων για τα παιδιά κάτω από αυτή την ηλικία. Ο έλεγχος της ηλικίας θα γίνεται από τους παρόχους και το αδιάβλητο θα διασφαλίζεται μέσω του Kids Wallet. Έτσι, δεν θα αρκεί μία «δήλωση» ηλικίας που θα μπορούσε να είναι ψευδής

- Την υποχρέωση όλων των κατασκευαστών συσκευών που διατίθενται στην Ελλάδα και συνδέονται στο διαδίκτυο να προεγκαθιστούν ή να παρέχουν πρόσβαση σε λογισμικό γονικού ελέγχου, το οποίο θα επιτρέπει τη ρύθμιση χρόνου χρήσης και πρόσβασης σε εφαρμογές

Παράλληλα, θα γίνει σειρά ενεργειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ελλάδα θα παρουσιάσει έως τον Μάρτιο έναν Χάρτη Ψηφιακών Δικαιωμάτων των Παιδιών, όπου μεταξύ άλλων θα αναγνωρίζονται και θα κωδικοποιούνται νέα δικαιώματα για ανήλικους και ενήλικους χρήστες του διαδικτύου. Τα νέα δικαιώματα θα αποβλέπουν πρωτίστως στην αντιμετώπιση πρακτικών που δίνουν σε παρόχους εφαρμογών τη δυνατότητα να αναπτύσσουν εξατομικευμένα προφίλ χρηστών, τα οποία καλλιεργούν εθισμό και καθιστούν δύσκολη την απομάκρυνση από την οθόνη.

Στη δέσμη των ελληνικών προτάσεων στην ΕΕ θα περιλαμβάνεται η πανευρωπαϊκή καθιέρωση της Ηλικίας Ψηφιακής Ενηλικίωσης στα 15. Οι ελληνικές θέσεις θα υποστηριχθούν και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Με τις προτάσεις της η χώρα μας θα επιδιώξει επίσης την αντιμετώπιση διαπιστωμένων κενών στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία έχει μεν πρόνοιες για ανήλικους χρήστες στην Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act), δίχως όμως αυτές να καλύπτουν το σκέλος της προστασίας από εθιστικές πρακτικές και της διασφάλισης ενός υγιούς, φιλικού ψηφιακού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα θα ετοιμάσει προτάσεις για την προγραμματισμένη αναθεώρηση του Digital Services Act και τη διαμόρφωση της νέας Πράξης Ψηφιακής Δικαιοσύνης (Digital Fairness Act) με τη συγκρότηση εθνικής ομάδας εργασίας.

Όλες αυτές οι ενέργειες αποβλέπουν ταυτόχρονα στην έναρξη ουσιαστικού διαλόγου με τους παρόχους των πλατφορμών/ εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου και οι ίδιοι να λάβουν μέτρα ασφαλείας για τους ανήλικους και να βελτιώσουν το ψηφιακό περιβάλλον, ώστε να αποτρέπεται ο εθισμός και να φιλτράρεται καλύτερα το ακατάλληλο περιεχόμενο.

Έτσι, η χώρα μας πρωτοστατεί στη διαμόρφωση ενός πλαισίου κανόνων που θα καλύπτει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε αφενός να υιοθετηθούν κοινοί κανόνες και αφετέρου να καλυφθούν κενά που παρατηρούνται σήμερα.