Το παζάρι Αθήνας-Τουρκίας με το βλέμμα σε οικονομία-Ευρώπη

Μια από τις πιο μακροχρόνιες διαμάχες στην Ευρώπη είναι ώριμη να διορθωθεί, γράφει το Bloomberg αναφερόμενο στα ελληνοτουρκικά. 

Πέρυσι τέτοιο καιρό ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκονταν σε αντιπαράθεση. Πριν από τρία χρόνια, οι χώρες έφτασαν κοντά στο χείλος του πολέμου. Τώρα, οι δύο σύμμαχοι στη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ κάνουν μια ιστορική ώθηση για να συμφιλιωθούν.

Και οι δύο πλευρές θα κερδίσουν εάν μπορέσουν να γυρίσουν σελίδα σε δεκαετίες αντιπαράθεσης.

«Δεν θα έχουμε τίποτα να ωφελήσουμε από μια πολύ επιθετική Τουρκία που κόβει τους δεσμούς της με τη Δύση και θα είναι πρόβλημα για εμάς», είπε ο Κ. Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Bloomberg. «Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου μπορούμε να είμαστε εύλογα αισιόδοξοι ότι η Τουρκία κατανοεί επίσης πού βρίσκονται τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά της».

Από τότε που ο Ερντογάν κέρδισε την επανεκλογή του τον Ιούνιο, η Τουρκία έχει βάλει στόχο να ανοικοδομήσει την οικονομική της αξιοπιστία, διορίζοντας νέα επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας και νέο υπουργό Οικονομικών για να χαράξει μια διαχωριστική γραμμή με τις πολιτικές του πρόσφατου παρελθόντος. Παρά τις απότομες αυξήσεις των επιτοκίων από τη μία και τη νηφάλια ρητορική από την άλλη, η λίρα έχει υποχωρήσει 32% φέτος και η χώρα χρειάζεται να προσελκύσει ξένες επενδύσεις.

Και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η προσέγγιση μπορεί να είναι κομβικής σημασίας για αυτές τις προσπάθειες – εν μέρει επειδή η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση βοηθά στο να εξυψωθούν οι διαφωνίες της με την Τουρκία σε ανησυχίες για το σύνολο του μπλοκ.

Οι Έλληνες αξιωματούχοι είναι ιδιωτικά έτοιμοι να ασκήσουν επιρροή σε συγκεκριμένα μέτρα που επιδιώκει η Τουρκία από την Ευρώπη, τα οποία κυμαίνονται από την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας έως το εμπόριο, γράφει το πρακτορείο.

Το κοινοβούλιο της ΕΕ νωρίτερα αυτό το έτος επέκρινε την Τουρκία για το θέμα της Κύπρου. Η Ελλάδα υποστηρίζει τη θέση της κυπριακής κυβέρνησης για επανένωση του νησιού ως διζωνική ομοσπονδία. Η Τουρκία τάσσεται υπέρ μιας λύσης δύο κρατών.

Έκθεση της ΕΕ ανέφερε ότι η διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ «δεν μπορεί να επαναληφθεί υπό τις παρούσες συνθήκες» και επέκρινε την έλλειψη προόδου για την επίλυση του θέματος και τις μη εξουσιοδοτημένες γεωτρήσεις σε παρακείμενα ύδατα.

Με την επανεκλογή και των δύο ηγετών αυτό το καλοκαίρι, ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν έχουν πλέον το πολιτικό κεφάλαιο για να επιλύσουν τις διαφωνίες που ταλαιπωρούν τη σχέση εδώ και δεκαετίες, επισημαίνει το Bloomberg.

Η Κυπριακή διένεξη βαραίνει σε μια περίοδο που ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει φέρει στο προσκήνιο την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Η πρόοδος θα επέτρεπε την εξαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στις τουρκικές αγορές και την Ευρώπη μέσω αγωγού από το νησί.

Η πορεία προς την προσέγγιση σχεδιάζεται με μια σειρά συναντήσεων υψηλού επιπέδου που θα πραγματοποιηθούν έως τον Δεκέμβριο, όπου αυτά τα θέματα θα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, οι ηγέτες συναντήθηκαν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη για δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες, και δημοσίευσαν πανομοιότυπες αναγνώσεις που επιβεβαιώνουν την αποφασιστικότητά τους να διατηρήσουν τη δυναμική.

Η πρόκληση είναι ότι, ενώ μπορεί να υπάρχει άνευ προηγουμένου πολιτική βούληση μεταξύ των δύο πλευρών, υπάρχει ελάχιστο κοινό έδαφος. Σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την ουσία των συνομιλιών και τη διαπραγματευτική θέση κάθε πλευράς, οι λύσεις είναι πιθανό να παραμείνουν απλησίαστες. Ελλάδα και η Τουρκία μετά βίας μπορούν να συμφωνήσουν για το πλαίσιο επίλυσης των προβλημάτων τους.

Ταραγμένα νερά

Η προτίμηση της Ελλάδας είναι να παρακάμψει το ζήτημα της επίλυσης των θαλάσσιων ζωνών, παραπέμποντάς το στα διεθνή δικαστήρια. Είναι μια διαφωνία που το 2020 έφερε τα δύο κράτη μέλη του ΝΑΤΟ στα πρόθυρα στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Ωστόσο, η Τουρκία θέλει να αντιμετωπίσει το θέμα των αμοιβαίων διαφωνιών ως «πακέτο», σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις, οι οποίοι ζήτησαν να μην κατονομαστούν επικαλούμενοι την ευαισθησία των συνομιλιών.

«Μιλάμε μόνο για μια βασική διαφορά. Και η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μιλήσουμε ουσιαστικά με την Τουρκία, αν συνεχίσει να αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών», είπε ο Μητσοτάκης. «Κανένας πρωθυπουργός, σίγουρα όχι εγώ δεν θα ήταν διατεθειμένος να μπω σε αυτή τη συζήτηση. Άρα αυτό είναι εκτός τραπεζιού. Και το έχω ξεκαθαρίσει στον πρόεδρο Ερντογάν».

Παράπλευρα κέρδη

Η απόσταση μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών μπορεί να μην είναι μοιραία για τη βελτίωση της σχέσης, όταν υπάρχουν τόσα παράπλευρα κέρδη που πρέπει να επιτευχθούν.

«Για την Άγκυρα το πιο σημαντικό είναι να καλλιεργήσει την εντύπωση ότι θέλει νέες συνομιλίες», δήλωσε ο Ράιαν Γκίνγκερας, καθηγητής εθνικής ασφάλειας στη Ναυτική Μεταπτυχιακή Σχολή. Η Τουρκία επιδιώκει «να εμπλακεί σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης προς όφελος του ευρωπαϊκού κοινού», είπε στο Bloomberg.

Η Ελλάδα εν τω μεταξύ επιδιώκει να οικοδομήσει στις πρόσφατες οικονομικές προόδους και η μόνιμη πολεμική ρητορική δεν βοηθά. Η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας αυξήθηκε δύο βαθμίδες από τον Moody's την περασμένη εβδομάδα, φέρνοντάς την ένα βήμα μακριά από το καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας που κατείχε για τελευταία φορά πριν από 13 χρόνια (σ.σ. ήδη την αναβάθμισε η DBRS).

Αφού κέρδισε μια δεύτερη θητεία, ο Μητσοτάκης δεσμεύτηκε να μειώσει τον δείκτη χρέους της Ελλάδας κάτω από το 140% του ΑΕΠ έως το 2027, από τα υψηλά του 206% το 2020.

«Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η επιλογή είναι είτε η πλήρης συμφωνία για την επίλυση αυτού του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, είτε το να είμαστε στο χείλος του πολέμου», είπε ο Μητσοτάκης στο Bloomberg. «Μπορούμε να έχουμε μια καλή σχέση, ακόμα κι αν συμφωνήσουμε να διαφωνήσουμε σε ορισμένα σημαντικά ζητήματα της ατζέντας».