Task force για την ευρωπαϊκή στήριξη προς Ελλάδα

«Πότε στην Ευρώπη δεν είχαμε τέτοια καταστροφή από πλημμύρες», σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

«Πολλές επενδύσεις θα είναι απαραίτητες για τις καταστροφές αλλά θα χρειαστεί και άμεση βοήθεια για τους ανθρώπους. Θα είμαστε ευέλικτοι και θα χρησιμοποιήσουμε όλους τους πόρους που έχουμε» σημείωσε αναφερόμενη στη δυνατότητα να αξιοποιηθούν χρήματα που δεν έχει έως τώρα απορροφήσει η χώρα μας. Αναφέρθηκε σε πέντε πηγές: 

• Θα χρησιμοποιήσουμε χρήματα που δεν δαπανήθηκαν από την προηγούμενη περίοδο και το Ταμείο Συνοχής.
• Το Ταμείο Αρωγής, απ’ όπου μπορούμε να διοχετεύσουμε πόρους από αυτή τη χρονιά.
• Η Κοινή Αγροτική Πολιτική μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο. Υπάρχουν πόροι από προηγούμενα προγράμματα αλλά και από νέα.

• Επιπρόσθετα η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει το Ταμείο Αλληλεγγύης. Η Κομισιόν θα εξετάσει διαδικασία που θα επιτρέψει να αξιοποιηθούν πόροι έως 400 εκατ. ευρώ.
• Τέλος, θα εξεταστεί η χρήση πόρων από το Νext Generation EU.

«Θα δημιουργηθεί task force για να βρούμε τρόπους να βοηθήσουμε τους Ελληνες πολίτες», συμπλήρωσε.

Ο Κ. Μητσοτάκης ευχαρίστησε για τη γρήγορη ανταπόκριση των Βρυξελλών. Η Ελλάδα αντιμετώπισε δύο τεράστιες καταστροφές σε Εβρο και Θεσσαλία, τόνισε. Εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τους ανθρώπους που έχασαν κοντινά τους πρόσωπα.

Ο πρωθυπουργός έδειξε μια φωτογραφία από την περιοχή Μεταμόρφωση πριν και μετά και τόνισε πως δεν έχουμε ξαναδεί παρόμοια καταστροφή.

Το σημαντικότερο, είπε, είναι οι ζωές των ανθρώπων και οι περιουσίες τους. «Προτεραιότητά μας είναι να επιστρέψουν στα σπίτια τους, στις επιχειρήσεις τους και στηριζόμαστε στην υποστήριξη της Ευρώπης. Το καλό είναι ότι η Οικονομία μας είναι σε καλή κατάσταση και είμαστε σε θέση να καλύψουμε πρώτες ανάγκες χωρίς να παρεκκλίνουμε από τους στόχους του προϋπολογισμού», υπογράμμισε.

Ο πρωθυπουργός ανέφερε πως υπάρχουν ευρωπαϊκοί πόροι που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί και μέρος αυτής της στήριξης θα λάβουν οι άνθρωποι μέσα στις επόμενες εβδομάδες. «Επαναπρογραμματίζουμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία στην ΕΕ για την επόμενη χρηματοδοτική περίοδο. Θα χρειαστούν πάνω από 2 δισ. για την ανακατασκευή αυτών που καταστράφηκαν. Με αυτό που βλέπουμε, όσα ξέραμε μέχρι τώρα, δεν ισχύουν και αυτό αφορά και τα μέσα και τα εργαλεία της ΕΕ για να βοηθήσει τους Έλληνες, δεδομένης της μεγάλης κλιματικής αλλαγής. Το Ταμείο Αλληλεγγύης δεν είχε λάβει υπόψη τέτοιες καταστροφές και δεν μπορούσε να έχει τέτοια κεφάλαια. Είναι προσωπική μου δέσμευση και θα προσπαθήσουμε να έχουμε περισσότερα κεφάλαια για να βοηθήσουμε τις χώρες σε περιπτώσεις τέτοιων καταστροφών», συνέχισε επαναλαμβάνοντας πως βλέποντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι σαφές ότι θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε και άλλους πόρους.

«Το σημαντικό είναι να μην απελπιζόμαστε. Η Ευρώπη θα υποστηρίξει τη χώρα μας και ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ταχύτητα με την οποία ανταποκριθήκατε στο αίτημά μου. Ήδη δημιουργήσαμε task force που θα κάνει τη λεπτομερή δουλειά για να ξεπεράσουμε κλασικά γραφειοκρατικά προβλήματα ώστε οι ευρωπαϊκοί πόροι να έρθουν το συντομότερο στην Ελλάδα. Εσείς προσωπικά και η Ε.Ε έχετε στηρίξει την Ελλάδα σε πολύ δύσκολες καταστάσεις και είμαι σίγουρος ότι το ίδιο θα γίνει και τώρα», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός.

Ποια κονδύλια διεκδικούμε

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Μεγάρου Μαξίμου, η συζήτηση που διεξήχθη με την Επιτροπή άνοιξε το δρόμο για τη παροχή ευελιξίας στις επιλεξιμότητες, ώστε να διευκολυνθεί η απορρόφηση κονδυλίων ύψους 2,25 δισ. ευρώ προς σκοπούς αποκατάστασης των φυσικών καταστροφών και δημιουργία νέων υποδομών από τρία χρηματοδοτικά εργαλεία:

(α) τα κονδύλια του ΕΣΠΑ 2014-2020 που δεν θα μπορούσαν να απορροφηθούν για άλλους σκοπούς και θα διατεθούν έως τις 31/12/2023 (υπολογίζεται ύψους 250 εκατ. ευρώ),

(β) την εκ νέου αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης με συμπερίληψη έργων ύψους 500 εκατ. ευρώ προς αποκατάσταση υποδομών και

(γ) το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 με επιλέξιμα έργα ύψους 1,5 δισ. ευρώ που θα διατεθούν τα αμέσως επόμενα έτη. Σε αυτά τα πλαίσια η συζήτηση θα συνεχιστεί σε τεχνικό επίπεδο ώστε να κατανεμηθούν οι δαπάνες των έργων στα επιλέξιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Επιπλέον, μόλις καταγραφεί το ύψος της ζημίας, η χώρα θα αιτηθεί επιπλέον χρήματα από το αγροτικό αποθεματικό και το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο μπορεί να διαθέσει έως 400 εκατ. ευρώ, αναλόγως του ύψους της τελικής ζημίας.

Αναλυτικά οι δηλώσεις

Ursula von der Leyen: Κύριε Πρωθυπουργέ, αγαπητέ Κυριάκο, σε ευχαριστώ πολύ που ήρθες εδώ, στο Στρασβούργο. Είμαι συγκλονισμένη από τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές που έπληξαν την Ελλάδα και τους πολίτες της. Μου δείξατε τις φωτογραφίες, είναι κάτι απερίγραπτο. Για πρώτη φορά βλέπουμε ότι η Ελλάδα αντιμετώπισε τις πιο δραματικές δασικές πυρκαγιές που έχει βιώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ουδέποτε στο παρελθόν έχει καταστραφεί μια τόσο μεγάλη έκταση από δασικές πυρκαγιές.

Στη συνέχεια, πλημμύρες έπληξαν μεγάλες περιοχές της Ελλάδας, για παράδειγμα τον κάμπο της Θεσσαλίας. Οι εικόνες από τη Λάρισα είναι συγκλονιστικές. Επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω ότι οι σκέψεις μας είναι με όλες τις γυναίκες, τους άνδρες και τα παιδιά που υπομένουν με θάρρος αυτές τις καταστροφές και θρηνούμε για τις ζωές που χάθηκαν.

Η Ευρώπη στέκεται στο πλευρό του ελληνικού λαού και θέλω η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός να γνωρίζουν ότι είμαστε μαζί τους. Η Ένωσή μας είναι μια ένωση αλληλεγγύης. Επομένως, ήταν πολύ σημαντικό για εμάς που μπορέσουμε να συναντηθούμε σήμερα, εδώ. Κυριάκο, σε ευχαριστώ πολύ που ήρθες και που συζητήσαμε αυτή την αλληλεγγύη, μαζί με τους Υπουργούς σας και τους Επιτρόπους μας.

Συζητήσαμε τους καλύτερους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε τον ελληνικό λαό. Θα χρειαστούν πολλές επενδύσεις για την ανοικοδόμηση, αλλά είναι επίσης απαραίτητη η άμεση στήριξη και βοήθεια για την αποκατάσταση των μέσων βιοπορισμού.

Το κύριο μήνυμά μου είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι επινοητική, θα είμαστε γρήγοροι και ευέλικτοι, θα κινητοποιήσουμε όλους τους πόρους της ΕΕ που μπορούν να αναπτυχθούν. Επιτρέψτε μου να επικεντρωθώ σε πέντε σημαντικές ροές χρηματοδότησης που θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν.

Πρώτον, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κονδύλια συνοχής από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο που δεν έχουν δαπανηθεί, τα οποία διαφορετικά θα χαθούν -πρόκειται λοιπόν για φρέσκα χρήματα- και να διαθέσουμε εμπροσθοβαρώς μέρος των τρεχόντων κονδυλίων συνοχής.

Δεύτερον, το ίδιο ισχύει και για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το οποίο θα μπορούσε να κινητοποιηθεί και σε αυτή την περίπτωση. Αυτά τα κονδύλια θα χάνονταν και μπορούν να εκταμιευθούν φέτος. Έτσι, μέρος των χρημάτων που μπορούν να διατεθούν άμεσα στους Έλληνες πολίτες για τη στήριξή τους θα είναι ευρωπαϊκά χρήματα.

Το τρίτο σημείο είναι η Κοινή Αγροτική Πολιτική, που μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Εδώ υπάρχουν δύο αχρησιμοποίητα κονδύλια από το προηγούμενο ελληνικό πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης. Αλλά εξετάζουμε επίσης τα κονδύλια του τρέχοντος ελληνικού στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ και θα εξετάσουμε το γεωργικό αποθεματικό για το επόμενο έτος. Αυτά τα κονδύλια θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να συμβάλουν στην αποκατάσταση των δασικών ή γεωργικών υποδομών.

Πρέπει να γίνουν πολλά. Συνολικά, η Ελλάδα θα μπορούσε να κινητοποιήσει έως και 2,25 δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει ελληνικό αίτημα για στήριξη από το Ταμείο Αλληλεγγύης. Εν προκειμένω είναι σημαντικό τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν με την πρότασή μας για προσαύξηση των κεφαλαίων του Ταμείου Αλληλεγγύης. Αν αυτό συμβεί το επόμενο έτος, θα μπορούσαμε να διαθέσουμε έως 400 εκατομμύρια ευρώ.

Τέλος, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει ορισμένους από τους πόρους του NextGenerationEU. Φυσικά, στο πλαίσιο του NextGenerationEU πρέπει όλοι να επιδείξουμε τη μέγιστη δυνατή ευελιξία, διότι η πρόταση για αναθεώρηση του εθνικού προγράμματος μόλις υποβλήθηκε. Θα εργαστούμε λοιπόν με βάση αυτό.

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα συνεργαστούν στενά πάνω σε όλες αυτές τις επιλογές με τις ελληνικές αρχές. Αποφασίσαμε να συγκροτήσουμε μια ειδική ομάδα εργασίας η οποία θα ξεκινήσει αμέσως δουλειά, σήμερα. Μαζί θα βρούμε τους καλύτερους δυνατούς τρόπους για να βοηθήσουμε τους Έλληνες. Ο ελληνικός λαός μπορεί να βασίζεται στην Ευρώπη για ταχεία στήριξη, μέγιστη ευελιξία. Στεκόμαστε στο πλευρό σας, όχι μόνο σε αυτή την δύσκολη συγκυρία, αλλά και για την ανοικοδόμηση και την ανασυγκρότηση.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ευχαριστώ, κα Πρόεδρε, αγαπητή Ursula. Πρώτα απ’ όλα, σε ευχαριστώ για την ταχύτητα με την οποία ανταποκρίθηκες στο αίτημά μου να συναντηθούμε με εσένα και το επιτελείο σου ώστε να συζητήσουμε, όπως κάναμε σήμερα, σε μια πολύ εποικοδομητική συνάντηση, τους τρόπους με τους οποίους η Ευρώπη μπορεί να σταθεί στο πλευρό του ελληνικού λαού σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες στιγμές.

Θα ήθελα αρχικά να αναφερθώ στη σοβαρότητα της παρούσας κατάστασης. Τον τελευταίο μήνα η Ελλάδα υπέστη δύο καταστροφικές φυσικές καταστροφές ιστορικών διαστάσεων. Η mega πυρκαγιά στην περιοχή του Έβρου είναι η μεγαλύτερη πυρκαγιά στην ιστορία της Ευρώπης. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ύστερα μας χτύπησε και η μεγάλη κακοκαιρία Daniel, η οποία έπληξε ιδιαίτερα έντονα τις περιοχές της Θεσσαλίας και της κεντρικής Ελλάδας. Είχαμε τις χειρότερες πλημμύρες στην ιστορία μας. Πρόκειται ίσως για μία από τις ισχυρότερες καταιγίδες που έχουν πλήξει την Ευρώπη.

Θα ήθελα να εκφράσω και πάλι τα συλλυπητήριά μου σε όσους έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα σε αυτήν την κακοκαιρία. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τα συνεργεία έκτακτων αναγκών, την Πολιτική Προστασία, τις Ένοπλες Δυνάμεις μας, όλους τους εθελοντές που εξακολουθούν, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, να επιχειρούν στο πεδίο, αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες αυτής της πρωτοφανούς φυσικής καταστροφής.

Αυτή είναι μόνο μία φωτογραφία από το χωριό Μεταμόρφωση -πώς ήταν πριν την καταιγίδα, πώς είναι τώρα. Δυστυχώς έχουμε δεκάδες οικισμούς που βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση. Είχαμε τεράστιες ζημιές στην αγροτική μας παραγωγή, σημαντικές ζημιές στις υποδομές μας και κυρίως επλήγησαν οι ζωές των ανθρώπων, τα σπίτια των οποίων έχουν πλημμυρίσει. Επομένως, πρώτη μας προτεραιότητα είναι να διασφαλίσουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ότι οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να επαναλειτουργήσουν. Και βασιζόμαστε στη στήριξη της Ευρώπης για να μπορέσουμε να το πετύχουμε αυτό.

Είναι θετικό ότι, αν μη τι άλλο, η οικονομία μας έχει πολύ καλές επιδόσεις. Είμαστε σε θέση να καλύψουμε πολλές άμεσες ανάγκες χωρίς να αποκλίνουμε από τους δημοσιονομικούς μας στόχους. Θεωρώ όμως ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει γρήγορα, όπως είπατε, να δείξει τη μέγιστη δυνατή στήριξη αλλά και τη μέγιστη δυνατή ευελιξία, να παρουσιάσει καινοτόμες ιδέες για το πώς θα στηρίξει την Ελλάδα άμεσα, αλλά επίσης σε βραχυπρόθεσμο προς μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Πιστεύω ότι αναφερθήκατε σε πολλά από τα θέματα που συζητήσαμε. Έχουμε ακόμη πρόσθετα αχρησιμοποίητα κονδύλια που θα είχαν χαθεί, όπως συμβαίνει σε αυτά τα προγράμματα, και τα οποία μπορούν να διατεθούν για την άμεση στήριξη των πολιτών και των επιχειρήσεων. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να είναι γνωστό ότι μέρος της υποστήριξης που θα λάβουν τις επόμενες εβδομάδες θα περιλαμβάνει και ευρωπαϊκά χρήματα.

Και βέβαια, ο επαναπρογραμματισμός των χρηματοδοτικών εργαλείων που διαθέτουμε για την επόμενη περίοδο θα μας επιτρέψει να ανακατευθύνουμε περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ευρώ προς την ανοικοδόμηση, αλλά και να ξαναχτίσουμε καλύτερα ό,τι έχει καταστραφεί. Θέλω να το τονίσω αυτό, διότι είναι ξεκάθαρο ότι οι παλιοί «κανόνες του παιχνιδιού» δεν ισχύουν πλέον για αυτό που βιώνουμε. Και, φυσικά, αυτό ισχύει και για τα μέσα που πρέπει να κινητοποιήσει η Ευρώπη ώστε να στηρίξει τις χώρες που υφίστανται τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Έχουμε συζητήσει πολλές φορές -και η Επιτροπή είναι πολύ υποστηρικτική- τη διοχέτευση σημαντικά περισσότερων κονδυλίων στο Ταμείο Αλληλεγγύης. Το Ταμείο Αλληλεγγύης σχεδιάστηκε πριν από 20 χρόνια. Είναι σαφές ότι δεν εξυπηρετεί τον σκοπό του, όχι από πλευράς διαδικασιών αλλά από την άποψη του μεγέθους των διαθέσιμων κονδυλίων. Θα αποτελέσει, λοιπόν, προσωπική μου αποστολή να πείσω τους συναδέλφους μου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι πρέπει να αυξήσουμε σημαντικά τα κονδύλια του Ταμείου Αλληλεγγύης, προκειμένου να στηρίξουμε χώρες που πλήττονται από φυσικές καταστροφές οι οποίες συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.

Υπάρχουν όμως και άλλοι τύποι φυσικών καταστροφών για τις οποίες κράτη χρειάζονται υποστήριξη. Αυτό ασφαλώς ισχύει και για το γεωργικό αποθεματικό, το οποίο είναι λιγότερο από 500 εκατομμύρια, εν μέσω των σημαντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Είναι επίσης πολύ σαφές ότι πρέπει να κινητοποιήσουμε πρόσθετα κεφάλαια για τον σκοπό αυτό.

Υπάρχουν πολλές ιδέες, αλλά πρέπει να πείσουμε τους συναδέλφους μας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι αυτό αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Νομίζω ότι το σημαντικό τώρα είναι, όπως επισημάνατε, να μην απελπιστούμε. Θα ανοικοδομήσουμε, η Ευρώπη θα μας στηρίξει σε αυτή την προσπάθεια. Και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και πάλι, κα Πρόεδρε, για την ταχύτητα με την οποία ανταποκριθήκατε στο αίτημά μου.

Θα ήθελα να επισημάνω ότι έχουμε ήδη συστήσει, όπως είπατε, μια ειδική ομάδα εργασίας που θα εργαστεί ενδελεχώς για να ξεπεραστεί η παραδοσιακή γραφειοκρατία και να διασφαλιστεί ότι τα όποια χρήματα εκταμιεύονται από την Ευρώπη θα φτάσουν στον τελικό προορισμό τους το συντομότερο δυνατό. Και ξέρω ότι, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια, μπορούμε να υπολογίζουμε στην προσωπική σας υποστήριξη. Μπορούμε να βασιστούμε στην υποστήριξη της Ευρώπης. Η Ευρώπη έχει στηρίξει την Ελλάδα σε πολύ δύσκολες περιόδους και είμαι βέβαιος ότι θα κάνει το ίδιο και τώρα.