Τσίπρας: Πρόταση-παρέμβαση για νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης

Οι προβλέψεις της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για υποχώρηση της πανδημίας την άνοιξη προκαλούν εύλογη ανακούφιση, αλλά πυροδοτούν και τις συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για «την επόμενη ημέρα» στην οικονομία, καθώς θα κλείσει η «παρένθεση χαλάρωσης» από τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας.

Αν και οι προβολείς παραμένουν στραμμένοι στη διαχείριση της πανδημίας, η ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης εστιάζει σ΄αυτή την «επόμενη ημέρα». Με το σκεπτικό ότι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στη χώρα, μετά από οκτώ χρόνια μνημονιακής καταιγίδας και δύο χρόνια πανδημικής κρίσης, είναι να ξαναμπεί σε σκληρές πολιτικές λιτότητας είτε συνοδεύονται τυπικά από νέο μνημόνιο είτε όχι.

Εν μέσω εορτών ο Αλέξης Τσίπρας έσπευσε να ανοίξει τη συζήτηση, καταθέτοντας πρόταση για την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης με εστίαση στο Σύμφωνο Σταθερότητας.
Αυτό ήταν το περιεχόμενο των «έντεκα απαντήσεων» που έδωσε την προηγούμενη εβδομάδα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα δημοσίου διαλόγου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως συνέχεια της πρότασης που είχε παρουσιάσει στη Διάσκεψη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, στις 15 Δεκεμβρίου.

Στο περιθώριο αυτής της Διάσκεψης είχε συζητήσει κατ΄ιδίαν την εν λόγω πρόταση με τον αρμόδιο Ευρωπαίο Επίτροπο Πάολο Τζεντιλόνι, τον Πορτογάλο πρωθυπουργό Αντόνιο Κόστα και τον Αρχηγό του Δημοκρατικού Κόμματος Ιταλίας Ενρίκο Λέττα.

Ο κ.Λέττα, μάλιστα, προσκάλεσε τον κ.Τσίπρα να συμμετάσχει στο συνέδριο που θα διοργανωθεί στην Ιταλία τον Μάρτιο με θέμα το μέλλον της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης.

Τα πέντε σημεία της πρότασης

Η «πρόταση Τσίπρα» στηρίζεται σε πέντε σημεία, σύμφωνα με τα οποία:

* Η άσκηση της ευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να αντιμετωπίζει την Ευρώπη ως ενιαία οντότητα. Στο πλαίσιο αυτό προτείνει να θεσμοθετηθεί διαδικασία συμμετρικής προσαρμογής που θα αφορά ταυτόχρονα υπερβολικά ελλείμματα και πλεονάσματα, με ένα πλαίσιο δεσμευτικότητας για το σύνολο των κρατών-μελών.

Το αναθεωρημένο πλαίσιο θα έχει την απαραίτητη ευελιξία προκειμένου να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά οι συνέπειες της πανδημίας, οι δομικές αδυναμίες κρατών-μελών αλλά και οι αδυναμίες της Ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολό της.

Την ίδια στιγμή – με αξιοποίηση της υφιστάμενους διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου - θα διαθέτει αυτόματους δημοσιονομικούς σταθεροποιητές στη βάση νέων εργαλείων (πχ. κοινό επίδομα ανεργίας, ελάχιστο ευρωπαικό εγγυημένο εισόδημα) που θα ενεργοποιούνται είτε σε συνθήκες κρίσης, είτε όταν ένα κράτος-μέλος αντιμετωπίζει δημοσιονομική ανισορροπία.

*Προτείνεται αναθεώρηση στόχων ώστε:

ο στόχος για δημόσιο χρέος να ανέλθει στα επίπεδα που είναι σήμερα ο μέσος όρος του χρέους της ΕΕ και,
η ετήσια μείωση του ελλείμματος να αντικατασταθεί από την εφαρμογή ενός ετήσιου στόχου διαφορετικού για κάθε κράτος-μέλος, όπου θα λαμβάνονται εξίσου υπόψη η βιωσιμότητα του χρέους, ο επιδιωκόμενος ρυθμός ανάπτυξης, η απασχόληση, αλλά και κοινωνικοί στόχοι, όπως η μείωση των ανισοτήτων και της φτώχειας.

*Προτείνεται η θέσπιση ενός κοινού, απλού και σαφή κανόνα (golden rule) που θα αποτυπώνει το πλαίσιο αναγνώρισης της εκάστοτε δημόσιας επένδυσης ως “παραγωγικής” προκειμένου να εξαιρούνται από την μέτρηση του ελλείμματος όσες εστιάζουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα και την ενίσχυση των συστημάτων υγείας και εκπαίδευσης.

Παράλληλα, από την μέτρηση του ελλείμματος προτείνεται να αφαιρούνται οι δαπάνες για τη διαχείριση του προσφυγικού και τη χρηματοδότηση έκτακτων φυσικών φαινομένων (σεισμών, πυρκαγιών κ.α.).

*Προτείνεται η σταθερή μεγέθυνση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και η διεύρυνση του ρόλου του ως μηχανισμού εξισορρόπησης των εσωτερικών ανισορροπιών, επίλυσης κρίσεων, δημιουργίας των αυτόματων δημοσιονομικών σταθεροποιητών και τελικά μιας κοινής δημοσιονομικής πολιτικής.

Ταυτόχρονα, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μέσω της διαδικασίας της έκδοσης κοινού χρέους προτείνεται ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να συμβάλλει στη σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους των χωρών μελών και στη δημιουργία safe assets χρεογράφων που θα συνεισφέρουν στην ενίσχυση του ρόλου του ευρώ στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος.

*Προτείνεται το νέο πλαίσιο ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης να βασίζεται στην ενίσχυση του ρόλου των εθνικών κοινοβουλίων και του Ευρωκοινοβουλίου, όπως και των διαδικασιών ευρείας διαβούλευσης με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, επιστημονικών φορέων και των κοινωνικών εταίρων.

Η βασική ομάδα

Σύμφωνα με κομματικές πηγές, η πρόταση εκπονήθηκε και οριστικοποιήθηκε στις λεπτομέρειές του σε σειρά συναντήσεων του κ.Τσίπρα με τους σύμβουλους του στα θέματα οικονομικής πολιτικής (Γιώργο Χουλιαράκη, Παναγιώτη Κορκολή, Τάκη Παυλόπουλο, Δημήτρη Λιάκο), με την Τομεάρχη οικονομικών Έφη Αχτσιόγλου και τον συντονιστή του οικονομικού κύκλου Ευκλειδη Τσακαλώτο.

Η ιδέα να κατατεθεί η πρόταση στην επίσημη πλατφόρμα της Κομισιόν ήταν της Ζωρζέτας Λάλη, υπεύθυνη; για θέματα ευρωπαικής πολιτικής στη νεοσυσταθείσα ομάδα συμβούλων (think tank) του κ.Τσίπρα.