Τέσσερα χτυπήματα στον Ερντογάν από τις ΗΠΑ

Δύο μέρες πριν την έναρξη της κρίσιμης πενταμερούς στη Γενεύη για το Κυπριακό, η «κίνηση ματ» ήρθε από την Ουάσιγκτον. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έκανε πράξη αυτό που «απειλούσαν» να κάνουν προηγούμενοι πρόεδροι (βλ. Ομπάμα) αλλά ποτέ δεν έπραξαν: αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων και έστειλε κύματα σοκ στην Τουρκία και στον ίδιο τον Ερντογάν.

Διπλωματικές πηγές συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι είναι πιθανό ο Τ. Ερντογάν να αρχίσει να απαντάει στην κίνηση των Αμερικανών σκληραίνοντας τη στάση του στην πενταμερή για το Κυπριακό, με μπαράζ παραβιάσεων του ελληνικού και κυπριακού εναέριου χώρου και προκλήσεις στην ΑΟΖ και τη Λιβύη.

Καλά ενημερωμένη πηγή από την Ουάσιγκτον σχολίασε στο Euro2day.gr ότι «η κίνηση του Λευκού Οίκου κινείται στη λογική ότι η Τουρκία πρέπει να αντιμετωπιστεί με θεσμικό τρόπο».

«Είναι μια σαφής πράξη, που λέει στην Τουρκία ότι πρέπει να μπει πίσω στο μαντρί (back into the fold) και να συνασπιστεί με το ΝΑΤΟ, δημιουργώντας έναν κλοιό γύρω από τη Ρωσία». Ρωσία, Κίνα και Ιράν άλλωστε θεωρούνται οι τρεις μεγάλες προτεραιότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Ήδη το Euro2day.gr έχει μεταφέρει τις πληροφορίες από πηγές ότι οι ΗΠΑ ανεπισήμως έχουν ζητήσει από την Άγκυρα να επιστρέψει τους S400 στη Ρωσία και να ανακοινώσει επισήμως ότι συμπράττει με τη νατοϊκή γραμμή.

Κάτι που δεν έγινε.

Η πρώτη προειδοποίηση από τις ΗΠΑ ήρθε την προηγούμενη Τετάρτη, με την επίσημη ακύρωση της τουρκικής συμμετοχής στο πρόγραμμα των F-35, κάτι που προκάλεσε «αμόκ» στο τουρκικό λόμπι στην Ουάσιγκτον. Η δεύτερη ακολούθησε μετά από 24 ώρες, όταν το αμερικανικό ΥΠΕΞ έβγαλε ταξιδιωτική οδηγία, ζητώντας να μην πηγαίνουν οι Αμερικανοί τουρίστες στην Τουρκία, γιατί είναι «επικίνδυνο». Το γιατί το άφησαν «ανοικτό». Δεν ανέφεραν ότι επικίνδυνο είναι λόγω Covid-19 αλλά γενικότερα για την ασφάλειά τους. Μια τέτοια πράξη μόνο συμβολική δεν είναι, καθώς η τουρκική οικονομία ολοένα και κατρακυλά, στηρίζεται στο «μαύρο χρήμα» και πάρα πολύ στον φετινό τουρισμό.

Το τρίτο «χτύπημα» ήρθε το Σάββατο, με την ανακοίνωση της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων. Το τέταρτο αφορά στην επιμονή των ΗΠΑ να κρατούν ανοικτό τον φάκελο διαφθοράς προσώπων γύρω από τον Ερντογάν. Εάν επιλέξουν να τον ενεργοποιήσουν, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι οι μέρες του «σουλτάνου» θα πρέπει να θεωρούνται μετρημένες.

Εν τω μεταξύ, οι Αμερικανοί ουδέποτε έκρυψαν τις «άριστες σχέσεις» με τους Μεχμέτ Νταβούτογλου και Αλί Μπαμπατζάν, που θα μπορούσαν να έρθουν στο προσκήνιο ως διάδοχη κατάσταση, αναφέρει πηγή.

Υπενθυμίζεται ότι σε λίγες μέρες ξεκινάει στη Νέα Υόρκη η εκδίκαση της υπόθεσης που αφορά την κρατική τουρκική τράπεζα Halkbank, η οποία κατηγορείται για ξέπλυμα χρήματος από το Ιράν, για το οποίο τις εντολές φέρεται ότι έδιναν ο Ερντογάν και ο γαμπρός του, πρώην υπουργός Οικονομικών. Μια καταδικαστική απόφαση θα ήταν σκληρό χτύπημα για την τουρκική οικονομία.

Τι θα γίνει με τον Τσαβούσογλου;

Οι ίδιες διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει τώρα μια θεαματική κίνηση, προκειμένου να σώσει την παρτίδα. Και υποθέτουν ότι μια πιθανότητα είναι να θυσιάσει ένα μεγάλο όνομα όπως ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου και να του χρεώσει τα «λάθη» της τουρκικής διπλωματίας. Όμως ο κ. Τσαβούσογλου ξεκινάει σήμερα τις διεργασίες για το Κυπριακό στην πενταμερή συνάντηση στη Γενεύη, την οποία ζήτησε η ίδια η Τουρκία. Πόσο το ένα θα επηρεάσει το άλλο;

Οι αξιωματούχοι πάντως συγκλίνουν στην άποψη ότι θα πρέπει να περιμένουμε άμεση σκλήρυνση της τουρκικής στάσης, ως μια κίνηση απόγνωσης από πλευράς Ερντογάν να διατηρήσει ζωντανό το όραμά του περί «Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».

Η Γενεύη

Πηγές εκτιμούν ότι και να σκληρύνει η στάση του Ερντογάν σε ελληνοτουρκικά και κυπριακό, απλά θα δώσει και άλλα όπλα στη φαρέτρα των Αμερικανών. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το κυπριακό δεν είναι τόσο ψηλά στην ατζέντα Μπάιντεν όσο το μέτωπο Ουκρανίας-Ρωσίας. Συνεπώς μπορεί να μην υπάρξουν άμεσα χειροπιαστά «αντίποινα», σε περίπτωση που η Τουρκία τορπιλίσει την πενταμερή.

Ίσως, όμως, η εξέλιξη αυτή βοηθήσει την κυπριακή πλευρά, που βρίσκεται αντιμέτωπη με την επιμονή της Τουρκίας (με σιγοντάρισμα από τους Βρετανούς) για δύο κράτη και ουσιαστική διχοτόμηση στην Κύπρο.

Με τις βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο να πλησιάζουν και την προεκλογική εκστρατεία να είναι σε πλήρη εξέλιξη, ο Ν. Αναστασιάδης δεν έχει πολλά περιθώρια ελιγμών, δεδομένης και της πίεσης από υποθέσεις που σχετίζονται με σκάνδαλα διαφθοράς. Διάφορες πηγές από Κύπρο, Ελλάδα και Βρυξέλλες είπαν στο Euro2day.gr ότι όντως ο κ. Αναστασιάδης «πιέζεται» και θα μπορούσε να κάνει υποχωρήσεις.

Υπό το παραπάνω πλαίσιο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι ίσως τελικά η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ και το κλίμα που δημιουργεί να δώσει μια έμμεση ανάσα στις διαβουλεύσεις για το Κυπριακό.

Αλλωστε η πενταμερής στη Γενεύη, για την οποία οι προσδοκίες είναι χαμηλές, έχει και άλλα «ελαττώματα». Ο ΓΓ του ΟΗΕ κ. Γκουτιέρες δεν μίλησε για συνέχιση των συνομιλιών από εκεί που σταμάτησαν στο Βερολίνο το 2019 επί εποχής Μουσταφά Ακιντζή. Στην πρόσκλησή του, μιλάει για διερευνητικές επαφές, για να αποτυπωθούν οι θέσεις όλων των πλευρών και να διαπιστωθεί εάν υπάρχει κοινό όραμα για λύση.

Με αυτή του και μόνο την τοποθέτηση, αναφέρουν πηγές, ο κ. Γκουτιέρες δίνει «λευκή επιταγή» στην Τουρκία να «σβήσει» τις συμφωνίες του 2019 και να επανατοποθετηθεί, υποστηρίζοντας ότι τα δύο κράτη στο νησί είναι η μόνη λύση.

Ο κ. Γκουτιέρες απέφυγε επίσης να καλέσει την ΕΕ (το γνωστό 5+1) στη Γενεύη ως συνομιλητή. Θα υπάρξουν χαμηλόβαθμοι συνεργάτες του κ. Μπορέλ, που θα παρακολουθούν τα τεκταινόμενα, αλλά μέχρι εκεί. Προς το παρόν τουλάχιστον.

Αυτό που επισήμως διέρρεε η ΕΕ ήταν ότι ήθελε να ήταν παρούσα, γιατί σε περίπτωση εξεύρεσης λύσης θα πρέπει να είναι συμβατή με τους νόμους της ΕΕ, κάτι που δεν θέλει βεβαίως η Τουρκία, αλλά και η Βρετανία, που -παρανόμως- διατηρεί δύο στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο.

Ελλάδα και Κύπρος προσέρχονται στην πενταμερή με το δόγμα «Η Κύπρος αποφασίζει, η Ελλάδα συμπαρίσταται» και έχουν ήδη απορρίψει πολλάκις το θέμα των δύο κρατών. Αναμένουμε να δούμε εάν ο κ. Αναστασιάδης παρουσιάσει νέα «ιδέα» λύσης.

Η απορία, όμως, που δημιουργείται είναι η εξής: Γιατί ο ΟΗΕ θέλησε να φέρει όλα τα μέρη μαζί για να ακούσει τις θέσεις τους -ξανά-, αφού αυτές είναι γνωστές σε όλους; Το μόνο που άλλαξε από το 2019 είναι η άνοδος του κ. Τατάρ ως ηγέτη των Τουρκοκυπρίων και μαριονέτας του Ερντογάν, που επιδιώκει απλά και μόνο τη διχοτόμηση του νησιού. Εάν η πενταμερής βγάλει κοινό ανακοινωθέν με τις θέσεις όλων, αυτό θα αποτυπωθεί, κάτι που απορρίπτει η ελληνοκυπριακή πλευρά. Αλλωστε η πενταμερής θεωρείται «άτυπη».

Έμπειροι στρατηγικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι πρέπει να διασφαλιστούν για ακόμα μια φορά τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών του 1974 και 1983, που κάνουν λόγο ξεκάθαρα για τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο. Αναφέρουν επίσης ξεκάθαρα ότι οποιαδήποτε λύση στην Κύπρο δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνει το status quο, αποκλείοντας έτσι τη λύση των δύο κρατών ως έχει.